1.Sơ lược về cây cà chua bi lùn
Các chua bi được gọi trong tiếng Anh là cherry tomato, Cà chua bi lùn đỏ có tên khoa học là Lycopersicum esculentum Miller . Cây cà chua bi thuộc họ cà Solanacea, có kích thước nhỏ hơn cà chua thông thường, hình dáng dài hoặc tròn, mang vị ngọt. Cà chua bi tròn ăn vào thấy giòn hơn các cà chua to thông thường. Chúng trông cũng rất đẹp mắt nên được dân ở phố trồng ở ban công vừa làm cảnh lại vừa làm thực phẩm tươi. Chính vì có cả hai chức năng như thế nên cà chua bi lùn được ưa uộng ở Việt Nam.Cây cà chua bi là một giống cà chua được trồng phổ biến từ những thập niên năm 1800. Theo đại học Illinois (ở phần tham khảo) nguồn gốc tự nhiên đầu tiên của loại cà chua bi dại này được cho là từ vùng Ecuador khoảng 80 ngàn năm trước. Cây cà chua bi cherry tomato mà ta biết đến bây giờ là một sự lai tạo giữa cà chua dại này và cà chua trong vườn nhà. Trong những năm 1919, loại cà chua này đã trở nên phổ biến tại Hoa Kỳ.
Cà chua cherry tomato có vị tương tự như các loại cà chua tươi khác, nhưng do kích thước nhỏ hơn, vị của nó có thể được cô đặc hơn một chút Cà chua cherry tomato có vị ngọt và hơi chua, vỏ mỏng và giòn, và có nhiều loại khác nhau với độ ngọt và độ chua khác nhau.
Cà chua bi nhỏ hơn cà chua thường và có thể có nhiều mầu
Cà chua bi thông thường có màu đỏ khi chín, khi xanh có màu xanh ngọc và chuyển qua vàng rồi chín đỏ. Tuy nhiên nó có thể có các mầu sắc khác như mầu tím, mầu đen nữa.
Theo chuyên gia Dan Brennan, Tronng mỗi cốc 100 gam cà chua bi tươi có các thành phần:
- Năng lượng - Calories: 25
- Protein: 1 gram
- Chất béo - Fat: 0 grams
- Carbohydrates: 6 grams
- Fiber: 2 grams
- Sugar: 4 grams
- Vitamin A: 86% giá trị cần hàng ngày (Daily Value - DV)
- Vitamin C: 24% DV
- Vitamin K: 11% DV
- Potassium: 9% DV
- Lycopene: 19% DV
2. Thời vụ gieo trồng cà chua bi bằng hạt
Theo như Giáo Sư Đường Hồng Dật, một chuyên gia trong lĩnh vực trồng cà chua, thì ở Việt Nam, có hai khoảng thời gian bạn có thể bắt đầu gieo hạt trồng cà chua là:- Vụ Xuân Hè - Bạn gieo hạt cà chua bi vào tháng 1-2 dương lịch, sẽ thu hoạch vào tháng 4-5. Cà chua bi có thời gian sinh trưởng từ lúc nãy mầm cho đến lúc cỗi là 85-90 ngày thấp hơn các giống cà chua trồng ngoài ruộng.
- Vụ Thu Đông - Đây là khoảng thời gian phù hợp nhất để bạn tròng cà chua, bạn có thể gieo sớm bắt đầu từ tháng 7 cho đến hết tháng 12 dương lịch.
3. Chuẩn bị để trồng cà chua bi
Bạn cần chuẩn bị những thứ sau để trồng cà chua bi lùnHạt giống
Có rất nhiều loại hạt giống cà chua bi lùn mà bạn có thể mua được ở Việt Nam, tại các sàn thương mại điện tử hoặc các trang về giống cây trông. Một số giống có thể kể đến như:Cà chua bi đỏ Super Sweet
Đây là giống cà chua bi lùn đỏ cho năng suất cao. Cây có chiều cao trung bình từ 25-30 cm, cho quả tròn, màu đỏ tươi, có vị ngọt và giòn.
Cà chua bi lùn vàng RADO 637
Bạn có thể dùng giống cà chua bi lùn RADO 637 , một giống được nghiên cứu bởi công ty Hạt Giống Rạng Đông, phù hợp với đièu kiện Việt Nam
Cà chua bi lùn RADO 641
Là một kỹ sư Công nghệ sinh học, tôi hiểu rõ những giống cây đã được nghiên cứu ở Việt Nam và được cấp làm giống chuẩn quốc gia hoặc đã được cấp phép bán hạt giống thì sẽ rất phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu Việt Nam. Các giống cây ngoại nhập cần thời gian để phát triển nghiên cứu tiếp, do đó tôi giới thiệu tiếp giống RADO 641 là giống cà chua bi lùn màu đỏ, trồng được trong chậu, cũng của Hạt Giống Rạng Đông nghiên cứu:
Cây cà chua F1 RADO 641
Tôi cũng xin lưu ý, giống RADO 641 là giôgns F1, tức là các bạn chỉ trồng, không lấy hạt làm giống để gieo tiếp nhé.
Chậu nhựa, thùng xốp
Chậu nhựa và thùng xốp, chậu hoa, chậu hoa gác ban công cần đảm bảo các yêu cầu sau:- Thể tích đất cần cho mỗi gốc cà chua bi tối thiểu là 1,5 lít đến 2 lít (1,5 dm3 )
- Sâu tối thiểu 20cm đất để đảm bảo rễ cây cà chua bi có không gian phát triển.
Loại chậu cảnh gác lan can cũng có thể nhấc ra bê vào nhà khi cà chua chín được.
Lưu ý: Cà chua thụ phần bằng côn trùng, nên để có quả phải trồng ở chỗ côn trùng có thể đến được.
Do mục đích tròng cà chua bi phần lớn để làm cảnh, nên ít trồng trong thùng xốp. Tuy nhiên, nếu bạn định trồng với mục đích dinh dưỡng trên sân thượng, thì có thể chuẩn bị thùng xốp để trồng cà chua bi rất hợp lý. Hãy xin các thùng xốp đựng hoa quả bỏ đi, nó rất phù hợp về độ sâu đẻ trồng cà chua.
Đất trồng
Đất sạch hoặc đất sạch Tribat, hữu cơ...Nếu bạn tự muốn làm đất để trồng cà chua, bạn có thể trộn đất thịt đã phơi khô, đập nhỏ và trộn với hỗn hợp bột xơ dừa, gỗ mùn, trấu hun, phân bò, phân vi sinh hoặc các loại phân hữu cơ khác để tăng độ ẩm và dưỡng chất cho đất trồng. Sau đó, trộn toàn bộ hỗn hợp với vôi bột và phơi nắng 1 tuần trước khi trồng cây cà chua con.
Bạn cũng có thể mua đất trồng rau được bán sẵn theo bịch ở các chợ cây cảnh
Ở Việt Nam, đất trồng rau TRIBAT của công ty CÔng Nghệ Sinh HỌc Sài Gòn Xanh cũng được tôi ưa chuộng trồng cà chua bi. Một túi 10 lít sẽ đủ cho 6 gốc cà chua bi.
3. Cách trồng cà chua bi
Ủ hạt và gieo hạt
Cho đất vào khay ươm, bầu ươm, san phẳng đất, làm lỗ sâu khoảng 1,5cm, cho hạt cà chua vào ươm, cho một lớp đất nhẹ lên trên, rồi tưới đất cho đủ ẩm. Khi gieo xong cần để chậu vào chỗ râm mát để hạt nhanh nảy mầm.Ươm mầm cho cứng cáp
Cà chua bi lùn sau 15 ngày gieo đã nảy mầm và có mấy lá thật. Đặt chậu ra ngoài ánh nắng nhẹ giúp cây cứng cáp, phát triển tốt.
Cây cà chua bi đã có 2 lá thật có thể mang đi trồng trong chậu cảnh. Trên ảnh là cây đã được 14 ngày tuổi
Trồng cây con
Cà chua được 20 - 25 ngày cho thể sang chậu khi cây được 2 - 3 lá thật, cứng cáp, không sâu bệnh. Cà chua bị bạn có thể trồng trong chậu, thùng xốp,vườn đều được. Trồng trong chậu, chậu phải sâu 20cm. Cà chua bi lùn được trồng trong chậu hoa, khối lượng đất 1,5 - 2 lít.
Sang chậu cây cà chua bi
Khi sang cây cà chua bi từ khay ươm cần đào hố phải to, sâu hơn hoặc bằng với bầu ươm để đủ bao phủ bầu ươm, cây không bị nhột, sống cao hơn.
4. Tỉa lá cà chua bi
Để làm cho cây cà chua bi sai quả và bền cây bạn cần tỉa bỏ nhánh phụ và lá già cho cây thông thoáng. Mỗi cây chỉ để lại 1 thân chính và 2 nhánh cấp 1 ở sát dưới chùm hoa thứ nhất, sau đó để cây ra nhiều nhánh sẽ cho nhiều hoa, đậu nhiều lứa trái.
Dùng một kéo tỉa mũi nhọn để tỉa lá cây cà chua
Cụm hoa đầu tiên được ra trên 5-6 lá: Cụm hoa có thể chứa 5 - 6 hoa và trái cây màu đồng nhất, trọng lượng 20 - 25g trái, đặc biệt thơm ngon, hàm lượng chất khô đạt 8-10%, lớn hơn 2 lần trong cà chua thông thường nên ăn sẽ giòn hơn.
5. Tưới nước cà chua bi
Chú ý tưới nước đủ ẩm cho cà chua, không để cà chua bị úng ngập hoặc độ ẩm quá lớn. Thường xuyên phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời cho cà chua.6. Thụ phấn cho cây cà chua bi
Thụ phấn nhờ côn trùng và gió
Cây cà chua bi thường tự thụ phấn nhờ gió và đôi khi nhờ ong, bướm vì hoa cà chua bi có cả bộ phận sinh sản đực và cái (tức là nhị và nhụy) . Tuy nhiên, nếu trồng cà chua ở nơi thiếu gió hoặc số lượng côn trùng thấp có thể ức chế quá trình thụ phấn tự nhiên dẫn đến cây cà chua ra nhiều hoa nhưng không đậu quả . Vì vậy, bạn có thể thụ phấn bằng tay cho cây cà chua để đảm bảo quá trình thụ phấn được diễn ra kích thích cây cà chua của bạn kết trái. Dưới đây là một số cách thụ phấn cho cây cà chua nhân tạo.Thụ phấn bằng cách rung lắc cây cà chua
Đây là cách làm đơn giản và phổ biến nhất vì bạn chỉ cần rung lắc nhẹ cành cây để phân phối phấn hoa giúp hoa được thụ phấn. Hoặc bạn có thể gõ nhẹ vào đầu của mỗi bông hoa để bắt chước một làn gió nhẹ nhằm thúc đẩy quá trình rụng phấn hoa.Thụ phấn bằng cọ vẽ
Một chiếc bút cọ vẽ nhỏ là một công cụ hiệu quả để thu thập và phân phối phấn hoa theo cách tương tự như cách thức thu thập mật hoa của côn trùng. Nhẹ nhàng nhấc bông hoa cà chua lên. Quét nhẹ hoặc xoay bút qua lại; xung quanh bên trong cánh hoa để các hạt phấn màu vàng dính lên đầu cọ vẽ. Thoa nhẹ dọc theo nhụy hoa và trên đầu nhụy. Điều này sẽ thu thập và chuyển các hạt phấn hoa dính lên nhụy hoa kích thích khả năng đậu trái. Hoa cà chua có kết cấu đặc biệt. Túi phấn nằm tận sâu phía trong cùng và bị chặn bởi nhụy hoa.Sử dụng tăm bông để thụ phấn
Tăm bông là một công cụ hữu hiệu khác vì bề mặt bông kéo thành sợi mịn rất lý tưởng để thu thập và phân phối phấn hoa. Sử dụng tăm bông theo cách tương tự như cách bạn làm với cọ vẽ. Chỉ cần dùng đầu của tăm bông khều nhẹ vào từng nhụy hoa; từ hoa này tới hoa khác. Khi đó, phấn hoa từ hoa này sẽ rơi ra; dính vào đầu tăm bông rồi dính vào nhụy của các hoa khác. Bạn có thể lấy và thu thập phấn hoa ra một chiếc đĩa nhỏ; sau đó dùng tăm bông (hoặc cọ) thoa nhẹ lên đầu nhụy của mỗi bông hoa.7. Thời gian sinh trưởng của cây cà chua bi
Từ lúc nảy mầm đến đầu ra quả là 85 - 90 ngày.
Cây thấp khoảng (25 - 35 cm), có thể cao hơn hoặc thấp hơn.
8. Thu hoạch và chế biến cây cà chua bi
Hái quả
Thu hoạch cà chua bi.Ảnh Dapur Melodi, nguồn pexels.com
Tùy theo mục đích sử dụng: Ăn tươi hay đóng lọ chế biến mà thu hái.
Hái nhẹ tay vào sáng sớm hoặc chiều mát.
Bảo quản cà chua bi
Để bảo quản cà chua bi rất đơn giản, Cà chua bi có thể được bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ khoảng 20-25 độ C. Nếu không có tủ lạnh, bạn có thể làm cách khác, để giữ cho cà chua bi tươi ngon và lâu hơn, bạn nên bảo quản chúng ở nhiệt độ phòng hoặc nhiệt độ mát (chứ không phải lạnh) nhưng không được xếp chồng thành đống, miễn là đảm bảo độ thoáng mát.
Ăn sống cà chua bi
Cà chua bi rất phù hợp để ăn sống, chỉ cầ rửa sạch, bổ đôi là có thể ăn được. Gia vị tùy ý bạn:
Ăn sống cà chua bi
