Cà chua là một loại cây được trồng trong vườn phổ biến nhất tại ở Hoa Kì, bằng chứng là hàng năm có rất nhiều loại cây cà chua có sẵn ở các khu trung tâm nông nghiệp chính của họ. Ngoài việc sản xuất ở trong nước, Hoa Kỳ còn dẫn đầu lịch sử trong việc thương mại hóa sản xuất cà chua toàn cầu, trong đó bang California là bang sản xuất hàng đầu tại Hoa Kì. Vì vậy, có thể nói rằng người Mỹ trồng rất nhiều cà chua quanh năm.
Vườn cà chua
Với hàng tấn cà chua được sản xuất ở Mỹ, bạn đã bao giờ nghĩ rằng cà chua có nguồn gốc ở đâu hay chưa? Chúng ta thường nói về việc cà chua là một loại cây vùng nhiệt đới và cần được chăm sóc kĩ càng hơn tại các vùng có khí hậu khác nhưng cây cây cà chua thực sự có ở đâu tại vùng nhiệt đới?Cà chua được tìm thấy ở đâu trong tự nhiên ?
Cà chua là một loại cây thuộc về chi Solanum trong họ Solanaceae (họ cà) đa dạng và được gọi với thuật ngữ trong tiếng Anh là Nightshade. Một số loại cây khác thuộc họ cà có thể kể đến như ớt, khoai tây, cà chua xanh tomatillos, cà tím, hoa dạ yên thảo và kể cả cây thuốc lá. Danh sách của những loại hoa, quả trong họ này rất dài, bao gồm cả các loại thảo mộc, dây leo, thực vật biểu sinh, cây bụi và cây cối hàng năm và lâu năm.
Những loại cây thuộc họ Nightshade
Tất cả các giống cà chua được trồng đều có nguồn gốc từ 1 giống cây duy nhất có tên là Solanum lycopersicum. Có 16 họ hàng tự nhiên của Solanum lycopersicum có nguồn gốc từ Nam Mỹ và một vùng ven biển hẹp giới hạn ở góc Tây Bắc lục địa từ Ecuador đến miền bắc của Chile, bao gồm cả quần đảo Galapagos.
Hình ảnh cà chua trên cây
Một cây cà chua được trồng thời nay có khả năng tự thụ phấn và các hoa tự thụ phấn cho nhau trên cùng một cây do sự sắp xếp các bộ phận hoa của nó. Đây là sản phẩm của quá trình thuần hóa do con người làm vì việc kiểm soát được việc tự thụ phấn ở những cây tự thụ phấn dễ hơn so với những cây có thể thụ phấn tự do và vô tình lai với những loài khác có liên quan.Những quả cà chua dại tự mọc có phần nhụy (một phần của hoa cái) hơi nhô ra được thụ tinh nhờ côn trùng hoặc gió để lai với những cây cà chua khác. Những quả cà chua dại này có các gen kháng bệnh rất hữu ích cho các nhà nhân giống cây trồng cho đến ngày nay.
Hoa của cây cà chua
Cách mà những cây cà chua được thuần hóa
Nhờ sự tiến bộ về khoa học – kĩ thuật đã tiết lộ thêm về lịch sử của cây cà chua, quá trình của cây cà chua từ những loại cà chua dại tự mọc cho đến giống cà chua thuần hóa hiện đại của chúng ta đã được đem ra tranh luận và viết lại những thập kỷ gần đây. Trước đây, người ta tin rằng việc thuần hóa cà chua bắt đầu với việc trồng những quả cà chua dại có kích thước bằng quả việt quất vào khoảng 7.000 năm trước ở Nam Mỹ.
Nam Mỹ trên địa cầu
Sau khi trải qua quá trình nhân giống đã tạo ra giống cà chua có kích thước bằng quả cà chua bi thì cây cà chua cũng đã được thuần hóa ở Mesoamerica (một khu vực lịch sử và văn hóa nằm ở Trung Mỹ, trong phạm vi các quốc gia hiện nay bao gồm México, Belize, Guatemala, Honduras, El Salvador, Nicaragua, và một phần của Costa Rica) để tạo ra giống cà chua có kích thước hiện tại.
Mesoamerica trên địa cầu
Tuy nhiên, những nghiên cứ gần đây về di truyền học chỉ ra rằng những quả cà chua có kích cỡ bằng quả cà chua bi có nguồn gốc ở Ecuador vào khoảng 80.000 năm trước mà không cần tới sự thuần hóa của con người.
Ecuador trên địa cầu
Những người ở Nam Mỹ cũng đã từng trồng được những quả cà chua kiểu này nhưng không được phát triển thành kích thước chúng ta biết ngày nay. Theo thời gian, những quả cà chua có kích thước bằng quả cà chua bi này đã được lan rộng về phía bắc tới Mesoamerica, điều này xảy ra do sự di cư của con người, do chim hoặc do những sự kết hợp của các tuyến đường tự nhiên. Sau một quá trình dài và được tồn tại dưới dạng cây dại, cây bán thuần hóa ở Nam Mỹ thì quả của chúng đã được thay đổi đáng kể để trông giống như những quả cà chua dại có kích thước nhỏ hơn. Chính những cây có quả nhỏ hơn này sau đó đã được thuần hóa ở Mesoamerica (vào khoảng 7.000 năm trước) để trở thành cà chua có kích thước hiện đại như ngày nay.
Kích thước thông thường của cà chua hiện nay
Hành trình của cà chua đến với Châu Âu
Cà chua đã từng bị cho là một loại quả có độc cần phải tránh xa, mặc dù có xuất thân từ Châu Mỹ những loại quả này được nhiều nơi thực sự biết đến khi chúng trở thành thức ăn phổ biến ở Châu Âu. Vào thế kỷ 16 và 17, những nhà thám hiểm biển đã mang giống cà chua được thuần hóa đến với người dân Châu Âu, người dân nơi đây đã đón nhận nó với nhiều cảm xúc trái chiều. Khi mới đến Châu Âu, cà chua bị mang tiếng xấu là có độc do các nhà nhân giống cây trồng đã có những sự phân loại sai về độc tính của cà chua đã khiến cho chúng khó có thể phát triển ở đây.
Châu Âu trên địa cầu
Vào những năm 1700, cà chua nổi tiếng là một loại quả độc do những người Châu Âu thời đấy cho rằng những người thuộc giới thượng lưu mắc bệnh và chết sau khi ăn chúng. Sau một thời gian dài bị kỳ thị thị thì cà chua đã được các nhà khoa học chứng minh rằng chúng không phải nguyên nhân chính gây nên sự kiện trên. Tất cả bắt đầu từ việc giới thượng lưu tại Châu Âu luôn dùng bát đĩa bằng hợp kim thiếc vốn chứa hàm lượng Chì cao để đựng thức ăn. Do cà chua có tính axit cao nên khi được đựng trong đồ hợp kim thiếc sẽ làm sản sinh ra Chì dẫn đến những hệ lụy đối với những người ăn phải.
Người dân Châu Âu nghĩ cà chua có độc
Cà chua được ghi nhận xuât hiện ở miền nam Châu Âu vào năm 1544 ở Ý – nơi chúng xuất hiện ban đầu như một loại cây dùng để trang trí và cũng bị đồn thổi là độc hại. Một sự kiện đã thay đổi cách người dân Châu Âu nhìn nhận cà chua là vào năm 1880 khi người Ý phát minh ra bánh pizza – loại bánh có thành phần được làm từ cà chua đã nhanh chóng được ưa chuộng khắp Châu Âu và Bắc Mỹ. Kể từ đó cà chua đã lan ra thế giới như là một nguyên liệu để tạo nên nhiều món ăn ngon
Bánh pizza
Cà chua ngày nay
Ngày nay, cà chua không chỉ là 1 loại rau vườn phổ biến ở Mỹ mà còn được trồng ở hầu hết các quốc gia trên khắp hành tinh cùng với đủ mùa sinh trưởng. Một số chuyên gia tin rằng nó là một trong những cây trồng quan trọng nhất trên quy mô toàn cầu.
Cà chua tại khu trồng trọt
Lần tới khi mà bạn gặp khó khăn với vô sô mầm bệnh ảnh hướng đến loại thực vật nhiệt đới và không phải là cây bản địa này thì hãy suy nghĩ về hành trình chúng được đem tới đây từ một lục địa khác. Có lẽ chúng thích nghi khá tốt trong điều kiện khí hậu của chúng ta dựa vào quá trình lịch sử toàn cầu của chúng.
