I. NGUỒN GỐC ĐẶC TRƯNG
Thược dược cùng họ với cây hoa cúc, cây hoa đồng tiền : Compositeae.Thược dược có nguồn gốc từ Mehico, nhập vào Tây Ban Nha năm 1789 sang Châu Âu qua Pháp rồi vào Việt Nam. Thược dược ở nước ta hiện có 5 nhóm.
* Thược dược xương rồng : cánh hoa nhọn và cuốn
* Thược dược cánh dẹt.
* Thược dược Dahlia.
* Thược dược tổ ong.
* Thược dược lùn hay nửa lùn nhiều màu và sặc sỡ, chịu đựng khỏe.
Cây thược dược ở ta có 2 giống hoa đơn và hoa kép. Giống hoa đơn còn mang nặng tính chất hoang dại chỉ có một vòng cánh, màu sắc đẹp nhưng nay ít gặp. Giống hoa kép rất đẹp có giống cánh rồi, cánh hoa như bị xé nhỏ, có giống cánh hoa xếp như tổ ong. Có giống màu tím, màu đỏ cờ, đỏ tươi, màu nhung tiết dễ huyết dụ, màu da cam, màu gạch cua, cánh sen, trắng sữa, trắng trong, vàng đậm, vàng hoàng yến. Hoa nở rực rỡ nhưng đáng tiếc là không có mùi thơm.
- Lá mọc đối, rễ củ phòng to. R tilde hat e ăn ngang nên đòi hỏi đất tốt, sâu, nhiều mùn, pH trung tính. Tuy vậy có nhiều giống như giống đỏ cờ, nhiều phân quá cây béo mập cho hoa nhỏ còi, có khi trốn hoa. Giống màu cánh sen ít phân kém chất lượng cây không cho hoa và hay bị bệnh.
II. KỸ THUẬT SẢN XUẤT CÂY HOA THƯỢC DƯỢC
1. Gieo hạt, tách chồi
Thược dược đơn gây giống bằng phương pháp gieo hạt. Thời vụ gieo : vụ đông xuân hạt gieo sau 8 - 10 ngày mọc nên gieo thưa để cây mọc khỏe, gieo theo hàng sau khi mọc 10 - 15 ngày thì đem ra trồng (trồng vào sọt).Thược dược hoa kép nhân giống bằng chồi mầm hoặc chồi ngọn hoặc chồi nách.
Cách làm như sau: Khoảng tháng 4 tháng 5 khi cây Thược dược không cho hoa nữa thì cắt bỏ thân chừa lại 20 - 30cm, đánh cây cả bầu cho vào chỗ giâm mát hoặc dũ đất bó thành từng bó, cất vào trong nhà. Đầu tháng 8 đem củ trồng. Chăm sóc tốt sau 15 - 20 ngày từ đốt thân chỗi mầm mọc lên. Cứ 1 - 15 ngày tách chối mầm một lần đem giâm. Nếu đất ở nơi cao ráo để nguyên cả cây, mùa hè cần có cây bóng để che mát. Tháng 7 - 8 cây phát chồi mẫm, tách lấy chồi có 4 - 6 lá, nếu lấy được cả gốc chồi bám vào thân cây mẹ sẽ ra rễ nhanh hơn giâm chồi vào cát hay khay cát có ẩm che nắng 6 - 7 ngày chồi sẽ ra rễ. Cho cây có rễ răng cá tức là rễ mới ra trắng đem trồng cây sẽ khỏe mau hồi và lên nhanh.
2. Trồng và chăm sóc
Từ trồng đến ra hoa 3 tháng. Đất trồng phải cày bừa, đập, vơ sạch cỏ 3 lần các lần cách nhau 5 - 7 ngày, yêu cầu đất để lên luống phải tơi nhỏ.- Luống lên rộng 1,20 m, rãnh 0,35 m, chiều cao luống 10 - 15 cm.
- Đặt sọt trên kích cỡ : 0,4 x 0,4 m. Tính theo tâm của miệng sọt, đặt sọt theo nanh sấu,
Sở dĩ Thược dược phải trồng vào sọt vì củ của nó khi cây có hoa rất to và nếu đánh cây lên thì sẽ bị héo, nên phải trồng vào sọt để đảm bảo tỷ lệ cây sống cao.
Bón phân lót, lượng phân bón là : Phân ủ: 2m³/sào + Lân : 5 kg/sào + Kali : 5 kg/sào. Trộn đều phân với đất ở trong sọt.
+ Trồng cây : trồng thẳng cây, chặt gốc.
+ Trồng xong tưới đẫm (tưới rót).
+ Chăm sóc : Hai ngày tưới một lần.
+ Làm cỏ xới xáo : Làm cỏ cả trong và ngoài sọt, làm hai lần một tháng.
+ Vét luống : 1 lần tháng.
Bón phân thúc : 1 lần 1 tháng, những lần bón phân phải kết hợp làm cỏ và vét luống, bón phân xong phải tưới nước rửa lá, bón phân phốt là tốt nhất, lượng bón 900 kg / 1000 m ^ 2
Sau trồng 25 - 30 ngày thì bấm ngọn để cây ra nhiều nhánh. Khi cây ra nhiều nhánh thì phải tỉa nhánh phụ và lá phía dưới sát đất, trên cây chỉ để lại 4 - 5 nhánh.
Cây Thược dược cũng đòi hỏi nhiệt độ thấp và ánh sáng ngày ngắn để ra hoa vào thời vụ chủ yếu là Đông - Xuân Thược dược cho hoa từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Muốn cho hoa nở đúng tết thường trồng cây con vào đầu tháng 10 âm lịch, dựa vào các giống mà căn ngày bấm ngọn.
Ví dụ :
+ Giống cánh sen cân 45 - 47 ngày;
+ Giống trắng Hà Nội + Trắng Hải Phòng : 50 - 52 ngày.
+ Các giống đỏ huyết dụ, tiết dê 60 - 65 ngày. Thược dược là cây mọng nước dễ bị gãy đổ vì vậy khi cây cao 25 - 30 cm phải cắm vè buộc vòng giữ cho cây thẳng. Nếu căn ngày chính xác chỉ để một nụ, nếu không nên để hai nụ, có 1 nụ phụ thay thế khi nụ chính nở sớm. Đánh xuất cây thường chỉ có 80% số cây cho hoa. Khi đánh cây để cả sọt và để cây vào nơi mát chờ chuyển đi.
Cần chú ý thêm về cách bấm ngọn : bấm một búp và 1 đôi lá bấm nông, một búp và hai ba lá trở lên là bấm sâu. Bấm nông các nhánh phát triển nhanh áp dụng vào năm rét đậm. Cây lâu cho hoa, bấm nông sẽ mau cho hoa hơn.
- Phải phòng trừ dịch hại định kỳ nồng độ 1% - 3% Wofatox, thông thường phun phòng làm hai 2 lần, khoảng 80 lít thuốc cho 1000 m² cây.
Trường hợp lá xanh dày, ruộng hoa sau cơn mưa, độ ẩm cao, cây bị thổi gốc lở loét vỏ cây hoa, ta có thể phun Pudazon, zinep hay Sumisidin để phòng lây lan.
