Tôi thường nghe người ta nói với nhau: “Hãy trân trọng những điều nhỏ bé”. Điều này đúng khi chính mình cảm thấy cần một vòng tròn an toàn nên mới gom góp lại những thứ thuộc về bản thân để dành nhiều thời gian hơn với chúng. Khi học môn Sinh, thầy cô cũng dạy bọn tôi phải nhìn thế giới theo cách: “Không được bỏ lỡ những điều bé nhỏ vẫn đang hiện hữu quanh ta”. Có cô bé nhà bên ta không bao giờ để ý sau này lại trở thành giáo viên dạy dỗ con cái mình, một khu vườn nhỏ màu mỡ mà ta không tận dụng hay tình người trong những ngày tháng chống lại đại dịch… Đến lúc ấy, ta lại tự trách mình quá vô tâm. Thật ra, nhiều người trong chúng ta chỉ chưa đủ nhạy cảm và có lẽ, ta cũng không có đủ thời gian để đứng lại quan sát dù là một chút. Cuộc sống bộn bề vội cuốn con người vào vòng đời mà nó đã định: sinh ra; tồn tại và đầu tranh; mất đi.
Để bài viết không đi vào những dòng tự sự quá bi quan, ta hãy cùng đi đến tìm hiểu một loài sinh vật với sức sống ngầm vô cùng mạnh mẽ - Nấm. Tôi đã từng có một khoảng thời gian sợ thứ “cây” này bởi tin lời người lớn rằng các loài nấm nhìn càng sặc sỡ và thu hút, thì càng gây ch.ết người. Những loại nấm trong bữa ăn hàng ngày như nấm hương tạo ra nước canh ngọt đậm, nấm kim châm, nấm hải sản để thả lẩu hay mộc nhĩ để làm nhân cuốn nem rán (và đúng, mộc nhĩ là một loại nấm mèo); chúng đều tồn tại đơn sắc, hiểu là ăn được, ăn rất ngon, không đổ bệnh. Căn bệnh sợ nấm (Mycophobia) được các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng nỗi sợ này chủ yếu xuất phát từ nguyên do con người chưa có đủ hiểu biết về hệ sinh vật nấm. Chúng ta sợ nếu ăn phải nấm độc sẽ gây ra bệnh tật và đủ thứ tệ hại khác. Thực tế, các loại nấm ăn cơ bản nếu không biết cách bảo quản mà vẫn sử dụng cũng có thể sản sinh độc tố. Những người hiểu về nấm mà vẫn sợ nấm vì biết sức mạnh sinh sôi nảy nở đến chóng mặt của chúng. Nấm, với vẻ ngoài tưởng chừng dễ thương vô hại, ẩn sâu bên trong là món quà bất ngờ của mẹ thiên nhiên.Loài nấm xuất hiện trên Trái đất là hơn 1.3 tỷ năm trước, trước con người và rất nhiều hệ sinh vật khác. “Vương quốc” nấm không chỉ tồn tại nấm ăn mà còn là nấm mốc, địa y, nấm men… Tính đến giờ con người đã tìm ra được tổng cộng hơn 14.000 loài nấm. Những kiến thức mà người bình thường như tôi biết được quả thực là không đáng kể gì nếu so với một nhà Sinh học chuyên về nấm. Nhưng nỗi sợ nấm vì thiếu kiến thức không đáng trách bằng việc không sẵn sàng học hỏi. Như tôi đã nói, hãy luôn dừng lại để ý một chút với những điều nhỏ bé ở quanh mình. Loài nấm, chúng nhỏ bé và luôn thích chơi “trốn tìm” ở những nơi ẩm ướt. Cũng như con người, nấm cần một môi trường thuận lợi nhất để sinh sản cho đến cuối đời. Nếu không sinh tồn được ở môi trường ấy, nấm sẽ dễ dàng bị loại bỏ bởi các yếu tố khác - thời tiết, côn trùng, con người… Chúng biết mình luôn bị đe dọa nên phải tự trang bị cho mình những đấu tranh riêng, dù vòng đời này quá ngắn ngủi. Những cây nấm xinh xắn mọc lên chỉ tồn tại lâu nhất trong vài tuần rồi lại ra đi lặng lẽ như cách nó ra đời. Điều thú vị nhất bạn có thể học được từ những cây nấm là vòng đời của chúng ngắn ngủi nhưng chưa bao giờ là không có ý nghĩa. Và cuộc đời của bạn cũng vậy, nó là vòng đời, nên sẽ có sự chuyển lặp…
Một em bé sau khi sinh ra sẽ được nuôi dưỡng để đến độ tuổi ăn dặm, biết đi, rồi bước vào giai đoạn thanh niên, trung niên, già cả… thì cây nấm cũng phát triển kỳ diệu như vậy. Một cây nấm đánh dấu mốc trưởng thành của nó khi hình thành được túi bào tử, trong chiếc túi thần kì đó là vô số bào tử không đếm xuể giúp gây loài mới. Bào tử nấm là những “hạt giống” trắng nhỏ li ti mà mắt thường không thể nhìn thấy. Giống sự giao phấn ở thực vật, nếu có gió, các bào tử có thể được đưa đi xa từ vùng này sang vùng khác. Chỉ riêng đất là hiếm hợp “khẩu vị” của nấm, những bào tử này dựa vào các chất như mùn cưa, rơm, bông hoặc gỗ vụn để sinh trưởng. Những loài côn trùng bò lên thân nấm cũng giúp vận chuyển sự sống mới đi khắp nơi. Thậm chí, nếu bạn đi dạo trong rừng và trên quần áo dính phải những hạt bào tử, bạn cũng góp phần giúp chúng mở rộng cộng đồng của mình rồi. Vậy là cây nấm ấy ra đi không hề vô nghĩa, bản thân nó chỉ chuyển hóa sang các dạng vật chất khác - lan truyền bào tử tạo nấm mới và tự phân hủy chút thể xác còn lại tại chính nơi đã sinh ra, hi vọng bước vào thế giới phân tử hữu cơ bên dưới. Tôi gọi đó là hành động hy sinh thầm lặng cho đời, nấm đã sống cuộc đời của nó một cách trọn vẹn.
Nhắc đến nấm, tôi chỉ nhớ đến sự ẩm ướt, nơi nào có đủ và thừa ẩm, nơi ấy khả năng cao sẽ sản sinh vi sinh vật cũng như sinh vật. Nếu nấm thiếu nước, tự bản thân nó phải khô héo đến ch.ết. Học thuyết Âm Dương luôn tuân theo một quy luật thống nhất đơn giản: mọi thứ phải thuận nghịch một cách cân bằng. Trời - Đất, Cao - Thấp, Lửa - Nước… Lúa nước ta trĩu hạt nặng bông cũng là do yếu tố Lửa - Nước dung hòa ban cho. Những yếu tố này quan trọng đến thế nên được các thiền sư cực kỳ tâm đắc và sùng ái. Nước vừa là khởi nguồn của sự sống, vừa mang tính chất hủy diệt. Con người cần nước, nấm cũng cần nước để tiếp tục đấu tranh trong vòng đời ngắn ngủi. Suy cho cùng, tất cả các loài sinh vật đều bước ra đời với tâm thế hiểu rõ quy luật của tự nhiên. Khi biết ơn và hấp thụ những năng lượng tốt đẹp vào trong mình, ta sẽ có đủ khả năng để sống một cuộc đời ý nghĩa. Và ta có quyền lựa chọn về vòng đời tái sinh, nếu ta có đủ niềm tin vào điều ấy.
Tôi của 3 năm trước sẽ không bao giờ nghĩ mình sẽ ngồi đây tìm hiểu về những cây nấm, thậm chí viết về nó ở một khía cạnh tâm linh khai sáng. Tôi đã tin rằng mình còn có thể tìm kiếm được điểm chung với nhiều loài sinh vật hơn, để quay ngược lại thời gian, khám phá bản thân ở hiện tại và chọn được con đường trong tương lai. Mỗi cá thể đều được sinh ra với một nhiệm vụ riêng nhưng không phải ai cũng tìm ra và hiểu được thông điệp vũ trụ gửi đến cho mình. Có lẽ những cây nấm cũng chẳng biết, chúng chỉ hoàn thành vòng đời của mình như vậy và được tôi “tung hô” là xuất sắc. Dù là gì thì chắc chắn cũng là những điều đáng suy ngẫm để tranh luận. Và bài viết này là vài dòng suy nghĩ về cây nấm của tôi thôi.
Mong rằng các độc giả của Congcutot sẽ tiếp tục đồng hành cùng tác giả “tôi” trong hành trình hoàn thiện vòng đời và tìm kiếm được những cơ hội ý nghĩa nhất cho bản thân. Hãy nói cho mình biết cảm nghĩ của các bạn nhé!
