1. Hiện tượng tổn hao dầu bôi trơn trong động cơ xe máy
Chức năng của hệ thống bôi trơn động cơ xăng 4 kỳ đó là tiến hành bôi trơn các vật liệu cực ma sát, làm sạch, làm nguội mà bịt kín. Nếu các linh kiện của động cơ bị mài mòn, lắp ráp không đúng hoặc có các sự cố khác thì có thể gây ra hiện tượng tiêu hao dầu bôi trơn động cơ không bình thường.
Dầu bôi trơn đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận hành động cơ của xe máy
Lưu ý: Xe máy sử dụng động cơ 4 kỳ trong quá trình chạy thì lượng tiêu hao dầu bôi trơn không được vượt quá (0,05 ~ 0,1) L/100km nếu vượt quá giá trị này thì chứng tỏ động cơ xuất hiện sự cố.
2. Nguyên nhân tiêu thụ dầu bôi trơn quá mức
(1) Khe hở giữa pít tông và xi lanh quá lớn.
(2) Vòng găng pít tông bị mài mòn nghiêm trọng hoặc sức đàn hồi không đủ, vòng găng pít tông bị nứt ở đầu, nứt ở bên, nứt ở mặt sau quá to.
(3) Vòng găng pít tông bị tích muội than gây kẹt.
(2) Vòng găng pít tông bị mài mòn nghiêm trọng hoặc sức đàn hồi không đủ, vòng găng pít tông bị nứt ở đầu, nứt ở bên, nứt ở mặt sau quá to.
(3) Vòng găng pít tông bị tích muội than gây kẹt.
Xéc măng - vòng găng trong pít tông bị hở hoặc mài mòn cũng là nguyên do dẫn tới tổn hao dầu bôi trơn trong động cơ
(4) Vận hành lâu với tốc độ cao, làm cho động cơ quá nóng, làm giảm độ dính của dầu bôi trơn.
(5) Đổ dầu bôi trơn quá nhiều, vượt quá độ cao của mặt dầu quy định.
(6) Đáy bình bị rò hoặc phớt chặn dầu ở nửa phần sau của trục khuỷu bịt kín không tốt.
3. Phương pháp phán đoán và loại trừ khi dầu bị tổn hao
3.1 Kiểm tra rò rỉ giữa các linh kiện
Đối với sự cố dầu bôi trơn tiêu hao quá mức, trước tiên phải kiểm tra xem chỗ liên kết giữa các linh kiện có hiện tượng rỉ dầu, thấm dầu hay không, phớt chặn dầu ở nửa phía sau trục khuỷu có tốt không. Động cơ mới lắp nếu xuất hiện hiện tượng trượt bộ li hợp, dầu bôi trơn tiêu hao quá mức thì có thể là do bị rỉ dầu hoặc thấm dầu gây ra. Khi xuất hiện sự cố này thì phải kịp thời loại trừ.
Đầu tiên khi nhận thấy tình trạng dầu ở động cơ bị tổn hao thì cần phải kiểm tra xem dầu có bị rò rỉ ra ngoài không
3.2 Khi động cơ vận hành với tốc độ cao
Khi động cơ vận hành với tốc độ cao, bộ giảm thanh thải ra một lượng lớn khói đặc màu xanh, khi đổ dầu bôi trơn vào miệng bình cũng bốc khói. Lúc này phải tháo pít tông ra kiểm tra và phân tích khe hở đầu và khe hở bên của vòng găng pít tông đầu tiên. Nếu khe hở này quá lớn thì rất dễ làm cho hiện tượng rỉ dầu càng nghiêm trọng, như hình 4-4.
Khi xe máy xả khói xanh là dấu hiệu động cơ đang đốt dầu bôi trơn trong động cơ
Khi pít tông vận hành qua lại, vòng găng pít tông ép chặt vào mặt trên của rãnh pít tông, dầu bôi trơn trên thành pít tông chảy theo khe hở bên mà làm ngập khe hở sau của pít tông. Khi pít tông bước vào xung trình ép, vòng găng pít tông lại ép chặt vào mặt dưới của rãnh pít tông, lúc này dầu bôi trơn sẽ chảy vào đầu trên của vòng găng pít tông rồi chảy vào buồng đốt, đồng thời tiến hành đốt cháy cùng hỗn hợp nhiên liệu, gây tích một lượng lớn muội than, khiến cho bộ giảm thanh thải ra một lượng lớn khói đặc màu xanh.
Hình 4-4: Nguyên lý dầu lên buồng đốt 1- Xi lanh; 2 - Vòng găng pít tông; 3 - Pít tông
Muội than có thể làm cho vòng găng pít tông bị kết dính, làm cho độ bịt kín không tốt, thế là khí thải trong quá trình đốt cháy sẽ đi vào hộp trục khuỷu mà làm ô nhiễm dầu bôi trơn, đồng thời làm tăng quá trình phân giải oxy hóa của dầu bôi trơn, tạo thành chất oxy hóa hoặc hợp chất polyme, là giảm độ dính của dầu, chất lượng bôi trơn kém, ngoài ra còn có thể ăn mòn bề mặt ma sát của các linh kiện. Do vậy, khi hiện tượng phân giải oxy hóa tăng nhanh thì phải điều tra rõ nguyên nhân và kịp thời loại bỏ.
3.3 Khi động cơ vận hành với phụ tải lớn
Khi động cơ vận hành với phụ tải lớn, tuy bộ giảm thanh bốc khói đặc màu xanh, nhưng khi đổ dầu vào miệng bình lại không bốc khói. Đó là do dầu bôi trơn bắn vào trong buồng khí, làm tăng khả năng thấm dầu, rỉ dầu, khiến cho lượng tiêu thụ dầu bôi trơn tăng.
- Khi đổ dầu bôi trơn, phải dừng máy tầm 3 giây mới được đồ, chỉ có như vậy thì dầu bôi trơn dính trên các linh kiện bên trong hộp trục khuỷu mới có thẻ lắng xuống đáy, và giá trị đo mới chính xác.
- Không nên đổ quá nhiều, đổ đến gần vạch khắc trên cùng là được, nếu đổ quá vạch trên cùng thì có thể làm cho mặt dầu dâng cao hơn cả thiết bị lọc bọt trong thân hộp trục khuỷu, ngoài ra cũng do đổ quá nhiều mà dầu bắn vào trong buồng đốt sẽ đốt cháy hết, làm tăng lượng tiêu hao dầu bôi trơn.
Lưu ý: Khi phát hiện động cơ xe máy xảy ra sự cố dầu bôi trơn tiêu hao quá mức thì phải kịp thời loại bỏ, nếu không sẽ làm cho các linh kiện của động cơ chóng mài mòn, từ đó chóng bị hỏng.
Trình tự phán đoán sự cố động cơ tiêu hao quá nhiều dầu bôi trơn xem bảng 4-12.
Trình tự phán đoán sự cố động cơ tiêu hao quá nhiều dầu bôi trơn xem bảng 4-12.
| Trình tự | Phương pháp phán đoán | Dấu hiệu | Nguyên nhân và kiểm tra sự cố |
| 1 | Luồn thiết bị đo áp suất xi lanh vào trong lỗ tháo bugi, quay động cơ | 1. Áp suất > 6x10⁵ Pa 2. Áp suất < 6x10⁵ Pa | 1. Gioăng bịt kín không tốt gây rỉ dầu 2. Vòng găng pít tông bị mài mòn hoặc dính muội than, thay cái mới |
| 2 | Khởi động động cơ, tăng ga | 1. Bộ giảm thanh thải ra khói màu đặc xanh, tại lỗ đổ dầu bôi trơn cũng bốc khói 2. Bộ giảm thanh thải ra khói màu đặc xanh | 1. Khe hở đầu và hở bên của vòng găng pít tông quá lớn 2. Khe hở của ống dẫn xupap quá lớn |
| 3 | Kiểm tra xem có bị rỉ dầu không | 1. Phớt chặn dầu của hộp trục khuỷu bị rỉ dầu 2. Nút xả bị rỉ dầu | 1. Thay phớt chặn dầu mới 2. Vặn chặt hoặc thay mới miếng đệm |
