Các đặc điểm của cây xương rồng - Huỳnh Văn Thới

Cây xương rồng phần lớn là các loại cây mọng nước, gồm hơn 2.000 loại. Họ Cactaceae, giống cây không có nhựa mủ và họ Euphorbiaceae, giống cây có mủ nhựa đục, thường rất độc, có thể làm mù mắt, nhưng hoa rất đẹp, được trồng làm cảnh, trang trí nội thất, nên được nhiều người ưa thích. Giống này đã được nhập vào Việt Nam, nhiều loại như Cephalocereus, Echinocactus, Mammillaria, Oputia, Epiphyllum, Zygocac- tus v.v....

Trên thế giới có nhiều nơi thiếu nước do trời mưa ít, không đều hoặc không mưa được, gọi là sa mạc. Nơi đây có một hệ thực vật kỳ lạ, gọi là cây vùng khô “CÂY XƯƠNG RỒNG". Người ta không khỏi ngỡ ngàng, ngạc nhiên, khi đến sa mạc săn tìm, nơi mà mặt trời chói chang, đất đá khô cằn, nhiệt độ 40°C, cát sòi như bị thiêu cháy vào giữa trưa. Nhưng đến tối, sa mạc lại lạnh buốt, đến nỗi nước cũng đóng thành băng... 

Nhưng nhìn kỹ vẫn thấy có một loại cây cò sống được ở sát mặt đất, dấu mình trong lớp cát đã mịn, đó là loại CÂY XƯƠNG RỒNG sa mạc, thân lá mập, có cây không có lá, lá đã biến thành gai. Các bộ phận này đều là những cơ quan giữ nước, giữ nhựa để sống được giữa sa mạc khô cằn...

Ở Mexique, người ta đã biết cây xương rồng từ lâu đã biết ăn trái và hạt của nó, đến nay tại đây vẫn còn bán loại xương rồng bàn tay (Nopalea), loại xương rồng vợt gai (Opuntia), có thể phơi khô hoặc làm dưa những cây nhỏ để dành ăn. Có người còn dùng thân cây để cất nhà, xơ cây đề đan thúng, trồng những loại xương rồng có gai nhọn để làm hàng rào, nhất là những loại có hoa đẹp để trang trí, làm cành.

Ngày nay ta thường thấy ở trước bao lơn, ở bên cửa số, ở trong sân vườn nhà có trồng nhiều loại cây cảnh, trong đó có xương rồng ngoại nhập rất nổi tiếng và cũng rất đắt tiền.

Cây xương rồng có nhiều loại thuộc họ Cactaceae hoặc Euphorbiaceae, tùy theo loại có tên khoa học riêng, rất đa dạng. Có thể kê ra một số loại được thế giới nuôi trồng và đã có ở Việt Nam.