Mỗi cuộc đời bắt đầu từ tuổi thơ. Có tuổi thơ nào không lớn lên bằng nỗi nhớ. Tuổi thơ tôi lớn lên bên lời nói, điệu hò của bà của mẹ, được bám trong dòng sông gió nội hương đồng. Thằng con nít trong tôi gắn liền vỏi cánh diều no gió, những trò chơi đuổi bắt... Ngày nhỏ, tôi là một đứa con nít mê khói. Suốt một tuổi thơ ruộng đồng, khói phủ tràn ngập tâm hồn tôi, say mê đến tận tâm can, những sợi khói nhỏ ấp iu những buồn vui. Cứ mỗi lần nhắm mắt nghĩ về thuở hồn nhiên đấy, tôi lại thấy dường như mình đang cảm nhận được cái huơng vị chan chát của cô, mũi ngai ngái của rạ rơm, cả hương lúa mới nồng nàn. Trước một tôi là những cánh đồng giữa trời chiều màu hồng pha khói lam huyền diệu. Nơi từng có mùi hăng nồng của rơm rạ sau mưa. Nơi thiên tai, bão lụt, hạn hán lữ mùa đến nhói lòng, cho tràn cha hàn vết chân chim, gói chân mẹ vàng đục trước sông Bồ. Nơi cánh đồng ấy đã chứa đựng "cuống rốn” tuổi thơ tôi, có bước chân sáo đồng ngày tung tăng một nỗi nhớ lạ lùng...
Không gì đẹp bằng những buổi chiều tà khi mặt trời chưa tắt, bóng khói lam chiều tỏa ra từ những mái bếp tranh nghèo. Giữa bầu không gian tĩnh lặng, khói bếp như là hình ảnh sinh động, sự sống duy nhất làm cho tạo vật mà ảo hơn. Ngọn khói mỏng có lúc leo lét như ngọn lửa nhỏ, bò dọc theo lưng mái trang đám gió chiều. Ký ức tuổi thơ tôi khó có thể quên hình ảnh đẹp như một bức họa ấy. Từ con đường nhỏ rợp bóng tre xanh, phóng tầm mắt về tận cuối làng chỉ thấy màu hồng pha khói lam chiều bâng lâng trên những mái tranh. Màu khói thiết tha nhung nhớ đến thắt lòng
Giờ có còn không những chiếc xe trâu yêu dấu. Bánh gỗ ngày mùa đi thong dong trên con đường làng đầy những sợi ram vàng. Chiếc xe trâu ngúc ngắc đi qua những ổ vàng lùng bùng những đám lửa lếp mềm mại, như đã lừng đi qua những ngày nắng lửa mưa đầu. Và có còn không cái vị tanh tanh, nồng nồng của mùi phân chuồng đã hoai trong đất, gặp ngày nắng lớn chợt bốc lên như một ký ức nồng nàn...
Cho dẫu bây giờ đã khác ngày xưa, nơi cánh chuồn bay dọc cánh đồng xa. Nhưng biểu trưng của quê hương vẫn còn hiện hữu. Vẫn chút lâng lâng khê nồng của rượu nhà ai mới nấu. Thế rồi, một buổi mai nào đó, có ngọn gió vô tình đưa khói lam len vào cửa sổ hay một hôm tình cờ nếm lại vị ngọt ngào của cây trái ngô quê. Chỉ một chút hăng nồng của khói, một chút ngòn ngọt biết yêu thương hay một chút tê tê nơi đầu lưỡi cũng để ta khua dậy mọi xúc cảm. nơi chốn quê của một ngày đã xa...
Tác phẩm Cho một ngày đã xa của Nguyễn Dư Huy Hoàng đăng trên Thế Giới Học Đường năm 2012 được Công CỤ Tốt lưu trữ lại
