Sự phổ biến của nuôi thú cưng
Sở hữu thú cưng là nhu cầu thiết yếu của nhiều gia đình trên toàn thế giới và ước tính cho thấy hơn một nửa dân số toàn cầu có thú cưng ở nhà. Sở hữu thú cưng ngày càng tăng vì những thay đổi về nhân khẩu học, mức thu nhập tăng cao và đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy nhiều người nhận nuôi thú cưng hơn.Theo một báo cáo không đầy đủ, ước tính tổng số thú cưng ở Việt Nam bao gồm chó và mèo là khoảng 11 triệu con, với tổng giá trị ngành hàng liên quan khoảng 500 triệu đô la (theo báo cáo Pet Fair Asia và Google Keyword Planner). Theo cuộc khảo sát của TGM Gobal Pet Care năm 2023 tại Việt Nam, có tới 85% người được hỏi yêu thích thú cưng, và 67% sở hữu thú cưng (so với tỷ lệ trung bình toàn cầu là 58%). Trong số này, 74% người Việt sở hữu chó và 51% sở hữu mèo. Đáng chú ý, 53% người tham gia khảo sát sở hữu ít nhất 2 thú cưng trong nhà. Sự quan tâm đến các vấn đề về thú cưng gia tăng mạnh mẽ trong 3 năm gần đây, với tổng cộng 1,9 triệu lượt tìm kiếm trên Internet vào năm 2021. Các hộ gia đình cũng chi tiêu đáng kể cho việc chăm sóc thú cưng của mình. Theo thống kê từ petfair-sea.com vào tháng 9 năm 2022, trung bình mỗi tháng người nuôi thú cưng ở Việt Nam chi trên dưới 1 triệu đồng cho các hoạt động liên quan đến việc nuôi thú cưng trong nhà. Các chi phí chính bao gồm chăm sóc sức khỏe (58-59%), cắt tỉa lông (31-35%), dịch vụ spa (11-22%) và thức ăn (12-19%). Ngoài ra còn có các dịch vụ lưu trú khách sạn và đào tạo huấn luyện (tỷ lệ này có thể thay đổi theo giới tính của người nuôi thú).
Nhu cầu nuôi thú cưng ngày càng tăng
Thực trạng thú cưng với môi trường trên thế giới
Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến mọi thứ, con người, kể cả động vật nói chung và thú cưng nói riêng. Các đợt nắng nóng và các bệnh truyền nhiễm gia tăng do mầm bệnh gây ra bởi biến đổi khí hậu gây ra gây hại cho những thú cưng mà chúng ta vô cùng yêu quý - mặc dù theo cách ít nghiêm trọng hơn nhiều so với hầu hết các hoạt động và ngành công nghiệp của con người, ngành công nghiệp thú cưng cũng một phần góp phần làm tăng các đợt nắng nóng và mầm bệnh.Chăn nuôi chịu trách nhiệm cho khoảng 1/5 lượng khí thải nhà kính toàn cầu. Chăn nuôi đòi hỏi một lượng lớn đất đai, thức ăn và nước. Thông qua việc chăn thả và đi vệ sinh, sự dư thừa của vật nuôi tạo ra đất cằn cỗi dinh dưỡng và làm tăng mức độ dinh dưỡng trong đất lên mức không cân bằng. Ngoài ra, ợ hơi và đầy hơi của gia súc cũng được biết đến là nguồn sản sinh ra khí metan.
Lượng khí thải nhà kính trung bình của thú cưng
May mắn thay, việc nuôi thú cưng có thể không gây tổn hại nhiều đến môi trường cho hành tinh, chúng ta cũng không cần phải từ bỏ hoàn toàn sở thích sở hữu một thú cưng. Nếu nhân loại đang thực hiện các bước để trở nên bền vững hơn trong các ngành khác như kinh doanh và thời trang, thì ngành thú cưng (và quyền sở hữu) thực sự có thể làm tương tự.
Ảnh hưởng của tiêu thụ thức ăn cho thú cưng
Hệ thống thực phẩm hiện đại chịu trách nhiệm cho 26% lượng khí thải nhà kính toàn cầu, trong đó riêng việc tiêu thụ thịt đã chiếm khoảng 60% tổng lượng khí thải.Như đã đề cập trước đó, thú cưng tạo ra lượng khí thải carbon đáng kể. Theo Gregory Okin, giáo sư từ Đại học California Los Angeles, việc tiêu thụ thịt cho thú cưng của chúng ta tạo ra khoảng 64 triệu tấn carbon dioxide hàng năm ở Mỹ, tương đương với việc lái 13,6 triệu ô tô.
Chỉ riêng ở Mỹ, chế độ ăn của thú cưng góp phần gây ra 25-30% tác động đến môi trường của việc tiêu thụ thịt. Ở đây, lượng thịt mà chỉ chó và mèo tiêu thụ chỉ xếp sau tổng lượng thịt tiêu thụ của Nga, Brazil, Mỹ và Trung Quốc.
Người ta ước tính vật nuôi ăn 20% lượng thịt và cá của thế giới và nếu ngành công nghiệp thức ăn cho vật nuôi là một quốc gia thì đây sẽ là quốc gia phát thải CO2 lớn thứ 60 trên toàn cầu .
Thách thức hướng tới quyền sở hữu vật nuôi bền vững
1. Thức ăn cao cấp dành cho thú cưng đang gia tăng:
Nhiều thập kỷ trước, “thức ăn cho thú cưng” được tiếp thị chỉ bằng bốn từ đó, nhưng trong những năm gần đây, xu hướng thức ăn cho thú cưng đã thay đổi để phản ánh xu hướng nhận thức về thực phẩm của con người.Theo các con số, người Mỹ đã tăng chi tiêu cho thức ăn thú cưng từ 18 tỷ USD năm 2009 lên 30 tỷ USD vào năm 2017, một tốc độ tăng trưởng không tương quan với sự gia tăng quyền sở hữu thú cưng. Điều này có nghĩa là thị phần thức ăn cao cấp dành cho vật nuôi đang tăng lên đáng kể và loại bỏ các dạng thịt khác an toàn và đầy đủ dinh dưỡng cho vật nuôi.
Thức ăn cao cấp dành cho thú cưng
2. Việc phân phối thức ăn cho thú cưng có tác động lớn đến môi trường.
Mua thức ăn thương mại cho vật nuôi đòi hỏi phải vận chuyển hàng hóa từ trang trại đến nhà máy đến chuỗi cung ứng phân phối thực phẩm. Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) cho thấy 28% tổng lượng khí thải nhà kính (GHG) đến từ giao thông vận tải và lượng khí thải được tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch là nguyên nhân gây ra khí nhà kính lớn nhất.3. Những con chó lớn hơn sẽ tạo ra tác động lớn hơn.
Một phép toán đơn giản chỉ ra rằng những con chó lớn hơn cần nhiều thức ăn hơn và tạo ra lượng chất thải phân lớn hơn, góp phần làm tăng thêm cuộc khủng hoảng bãi rác vốn đang gia tăng . Trong khi mèo có kích thước và tác động môi trường ít khác nhau thì những con chó lớn hơn có nghĩa là tác động môi trường lớn hơn.Giải pháp hướng tới quyền sở hữu vật nuôi bền vững
1. Các lựa chọn thay thế thức ăn thú cưng bền vững
Mặc dù vẫn chưa có sự thúc đẩy lớn hơn về thức ăn thay thế cho thú cưng nhưng các lựa chọn bền vững đang gia tăng.Chủ thú cưng có thể lựa chọn các nhãn hiệu thức ăn cho thú cưng được chứng nhận bởi Hội đồng quản lý nuôi trồng thủy sản hoặc Hội đồng quản lý biển. Các sản phẩm thực phẩm có những chứng nhận này cho thấy protein trong thực phẩm này được đánh bắt hợp pháp và được sản xuất có trách nhiệm. Trong 5 năm qua, các sản phẩm thức ăn bền vững cho thú cưng có hải sản được Hội đồng Quản lý Hàng hải xác nhận, đã tăng 57% tại Vương quốc Anh. Tại Hoa Kỳ, sản phẩm đã tăng 614% .
Mặc dù việc sử dụng cá làm nguồn protein có những vấn đề về môi trường nhưng một nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Hàng hải và Nam Cực tại Đại học Tasmania đã tiết lộ rằng lượng carbon thải ra từ việc đánh bắt hầu hết các loại cá ít hơn nhiều so với lượng carbon thải ra từ việc sản xuất thịt đỏ. Cụ thể, đánh bắt một kilogam cá tạo ra từ 1 đến 5kg carbon, tùy thuộc vào địa điểm, trong khi sản xuất một kilôgam thịt đỏ như thịt bò và thịt cừu tạo ra từ 50 đến 750kg carbon – một sự khác biệt đáng kể. Lượng khí thải carbon của thịt bò gần gấp bốn lần lượng khí thải của thịt gà. Suy ra lựa chọn các thực phẩm từ cá, gà hoặc côn trùng là một cách tốt để giảm đáng kể lượng khí thải carbon của thú cưng của bạn.
Thức ăn cho mèo chế biến từ cá
Thêm một cách nữa, hãy cho thú cưng của bạn ăn bột xương, tủy, phụ phẩm và nội tạng. Tiến sĩ Kelly Scott Swanson , giáo sư khoa học động vật và dinh dưỡng tại Trường Cao đẳng Thú y thuộc Đại học Illinois tại Urbana – Champaign ủng hộ lợi ích dinh dưỡng và môi trường của những nguồn protein này, cho biết: “Đây là một phương pháp tái chế chất dinh dưỡng- và các sản phẩm giàu năng lượng”, đảm bảo rằng không có bộ phận nào của động vật bị giết mổ bị lãng phí.
Khi và nếu có thể, bạn nên mua thịt trực tiếp từ trang trại. Hãy tìm nguồn thịt hoặc sản phẩm phụ từ thịt tại địa phương để cắt giảm lượng khí thải vận chuyển từ nhiên liệu hóa thạch. Giải pháp này có lợi trong việc giữ tiền cho nền kinh tế địa phương, do người nuôi thú cưng sống gần một trang trại.
Để cắt giảm lượng khí thải carbon của thú cưng của bạn, bạn hãy dành thời gian để tự chuẩn bị thức ăn cho pet. Nhưng trước tiên, hãy nghiên cứu: Ví dụ, chế độ ăn của chó nên bao gồm 40% protein, 50% rau và 10% tinh bột. Với chế độ ăn này - và với một số lời khuyên từ bác sĩ thú y - bạn có thể nghĩ đến việc trộn một ít thức ăn vụn với các nguyên liệu tươi, như cà rốt hoặc trứng. Điều này có thể giúp chế độ ăn của thú cưng nhà bạn đa dạng và cân bằng hơn, đồng thời có khả năng giảm lượng thức ăn mà bạn thường lãng phí. Hãy nhớ rằng nhiều loại thực phẩm con người ăn có hại cho vật nuôi, vì vậy hãy luôn kiểm tra trước khi đưa thức ăn mới vào chế độ ăn của chúng (ví dụ: mèo không được ăn tỏi hoặc trứng sống, trong khi bơ và hạt mắc ca lại gây độc cho chó).
Nguyên liệu để tự chuẩn bị thức ăn cho thú cưng
* Cách nhận biết chó hoặc mèo bị béo phì
- Cảm nhận cơ thể thú cưng của bạn: Bạn sẽ dễ dàng cảm nhận và đếm số xương sườn của thú cưng khi nhẹ nhàng lướt ngón tay dọc theo sườn của chúng. Thú cưng có trọng lượng khỏe mạnh sẽ có một lớp mỡ mỏng trên xương sườn và cột sống, có thể sờ thấy nhưng không thể nhìn thấy. Nếu bạn cảm thấy có một lớp mỡ dày, thú cưng của bạn có thể bị thừa cân.
- Nhìn thú cưng của bạn từ trên cao: Đứng phía trên thú cưng của bạn và quan sát cơ thể của chúng. Thú cưng của bạn phải có phần eo rõ ràng phía sau xương sườn, hơi thon về phía hông với một vết lõm nhẹ gần phần giữa. Nếu thú cưng của bạn không có vòng eo rõ ràng hoặc có vòng eo phình ra, chúng có thể bị thừa cân.
- Nhìn thú cưng của bạn từ bên cạnh: Đứng cạnh thú cưng của bạn và kiểm tra hình dáng của chúng khi chúng đứng tự nhiên. Bạn sẽ thấy vùng bụng hơi lõm xuống hoặc hơi dốc lên. Nếu bụng thõng xuống và có vẻ phồng lên hoặc chảy xệ, điều đó có thể cho thấy sự hiện diện của mỡ bụng, đây là dạng mỡ nguy hiểm và có hoạt tính sinh học cao nhất.
- Kiểm tra cân nặng của thú cưng: Thường xuyên cân thú cưng của bạn và theo dõi cân nặng của chúng theo thời gian. Cách thực hành này có thể giúp bạn và nhóm thú y theo dõi cân nặng của thú cưng và xác định xem có cần điều chỉnh gì trong lối sống, chế độ ăn uống hoặc thói quen tập thể dục của chúng hay không.
- Lên lịch khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ thú y và thảo luận về tình trạng cơ thể của thú cưng của bạn . Nếu bạn nghi ngờ thú cưng của mình không đạt được trọng lượng cơ thể lý tưởng, hãy tham khảo ý kiến của nhóm chăm sóc sức khỏe thú y để được hướng dẫn và đánh giá trong quá trình kiểm tra.
Chó bị béo phì (Ảnh bên trái)
2. Quản lý chất thải vật nuôi đúng cách
Trên thực tế, chất thải của chó và mèo có thể ảnh hưởng đến môi trường. Với 163 triệu người nuôi chó mèo chỉ riêng ở Mỹ, lượng phân thải ra không khác xa lượng rác thải do dân số bang Massachusetts thải ra. Để dễ so sánh, 163 triệu con chó và mèo tạo ra tổng cộng khoảng 5,1 triệu tấn phân mỗi năm, tương đương với tổng lượng chất thải do 6,63 triệu người tạo ra.Thật không may, phần lớn chất thải của chó bị bỏ lại trên mặt đất. Cụ thể, 40% người nuôi thú cưng không dọn dẹp vệ sinh cho chó của mình. Đây là vấn đề. Chất thải của chó bao gồm nhiều loại virus, vi khuẩn và ký sinh trùng có thể lây truyền và do đó có thể gây hại cho con người và các động vật khác.
Chất thải của chó cũng có thể gây hại cho môi trường bằng cách làm ô nhiễm đất và nước. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), phân của vật nuôi có chứa vi khuẩn, vi rút và chất dinh dưỡng được phân loại là “chất gây ô nhiễm từ dòng chảy đô thị” . Các mầm bệnh từ chất thải của chó có thể tồn tại trong đất nhiều năm và ảnh hưởng đến động vật hoang dã cũng như thảm thực vật. Nitơ cũng được tìm thấy trong phân, và nếu trôi vào hồ hoặc sông, nó có thể dẫn đến sự phát triển của tảo xâm lấn gây tổn hại đến đời sống thủy sinh, làm cạn kiệt oxy của cá và các sinh vật sống dưới nước.
Chó đi vệ sinh bữa bãi
Chất độn chuồng gốc silica-gel (hoặc chất độn chuồng pha lê) cũng không bền vững. Dạng rác này được làm từ thạch anh, một nguồn tài nguyên không thể tái tạo được tìm thấy thông qua hoạt động khai thác mỏ. Việc sản xuất cát vệ sinh cho mèo làm từ silica-gel có lượng phát thải carbon dioxide cao, vì một tấn silica gel cần khoảng 5 tấn than. Cát vệ sinh cho mèo làm từ gel silica có áp suất carbon dioxide gấp khoảng 10 lần so với các loại cát khác.
Xử lý phân mèo
Sở hữu một con chó có nghĩa là phải dõi theo chúng. Hành động nhỏ này có thể dẫn đến một cột mốc quan trọng trong việc trở thành người nuôi thú cưng bền vững hơn. Thay vì túi nhựa, hãy sử dụng những loại túi tốt cho hành tinh, chẳng hạn như những loại có thể phân hủy được. Điều quan trọng cần lưu ý là các túi mà các công ty thường dán nhãn túi là “có thể phân hủy sinh học” nhằm mục đích tiếp thị, lôi kéo người tiêu dùng mua hàng, một hoạt động được biết đến rộng rãi là rửa xanh (việc các công ty trình bày thông tin về sản phẩm hoặc dịch vụ theo cách khiến người tiêu dùng tin rằng nó thân thiện với môi trường).
Chủ sở hữu mèo cũng có thể thực hiện các hành động thân thiện với môi trường hơn khi quản lý chất thải của mèo, chẳng hạn như chọn hộp vệ sinh được sản xuất bằng vật liệu bền vững. Ví dụ, giấy tái chế, hạt cỏ và lúa mì tái tạo đều là những lựa chọn thay thế xanh hơn cho rác làm từ đất sét và silicagel, vì những vật liệu này có thể dễ dàng phân hủy trong môi trường.
Không nên xả phân mèo xuống bồn cầu
3. Chọn đồ dùng cho thú cưng thân thiện với môi môi trường
Việc nuôi thú cưng đòi hỏi phải mua các vật dụng như đồ chơi, giường ngủ, thức ăn và các sản phẩm chải chuốt lông. Bạn đã bao giờ nghĩ về mức độ bền vững của những nguồn cung cấp này chưa? Các công ty này có ý thức sinh thái như thế nào?Các sản phẩm dành cho vật nuôi tạo ra khoảng 300 triệu bảng chất thải nhựa chỉ riêng ở Bắc Mỹ, làm chen chúc các bãi chôn lấp với các thành phần gây hại cho môi trường này. Các bãi chôn lấp chứa đầy đồ chơi cho chó và mèo vì nhiều loại không thể tái chế được vì chúng hoàn toàn được làm từ hoặc chứa một số loại vật liệu nhựa.
Nhựa dùng làm bao bì thức ăn cho thú cưng cũng có hại như nhựa dùng làm đồ chơi cho thú cưng. Theo Liên minh bền vững thú cưng , “99% tất cả bao bì thức ăn và đồ ăn cho thú cưng đều được đưa đến bãi rác mỗi năm”. Thật sốc, nhưng đây là sự thật.
Khi xã hội đang nỗ lực hết sức để giảm thiểu việc sử dụng nhựa và thành lập các doanh nghiệp bền vững hơn, các công ty sản xuất sản phẩm dành cho thú cưng cũng phải làm như vậy và những người nuôi thú cưng phải có ý thức sinh thái hơn.
Liên minh Bền vững Thú cưng (The Pet Sustainability Coalition), cam kết xây dựng một ngành công nghiệp vật nuôi bền vững hơn, đã phát động một chiến dịch có tên “The Packaging Pledge” (Cam kết Bao bì), nhằm hỗ trợ các công ty trong ngành vật nuôi dần chuyển đổi sang bao bì 100% có thể tái chế, tái sử dụng hoặc phân hủy vào năm 2025. Một số công ty đã ký cam kết này là Open Farm, Primal Pet Foods, Stella và Chewy's.
Chiến dịch “The Packaging Pledge” (Cam kết Bao bì)
Với tư cách là người nuôi thú cưng, việc lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường dành cho thú cưng là một cách dễ dàng để trở thành người chủ bền vững hơn. Mua đồ chơi cho chó hoặc mèo của bạn có nghĩa là chọn những đồ chơi được làm từ “vật liệu tự nhiên, bền vững và có thể phân hủy sinh học”, như Quỹ David Suzuki đã nói. Các công ty như Green and Wild sản xuất đồ chơi của họ từ sợi đay bền vững, một loại sợi thực vật tự nhiên. Nó dai và bền và được sản xuất mà không sử dụng bất kỳ hợp chất bổ sung nào có thể gây hại hoặc giải phóng khi nhai. Đay có khả năng phân hủy sinh học 100% và là một lựa chọn bền vững tuyệt vời.
Đồ chơi cho thú cưng làm từ đay
Bạn có thể thực hiện theo cách tái chế: mua đồ chơi, bát hoặc giường cũ, tặng chúng thay vì vứt đi nếu chúng vẫn còn tốt và sử dụng khả năng sáng tạo của bạn để tìm ra các lựa chọn nhằm làm cho thú cưng của bạn vui vẻ.
4. Nhận nuôi những con chó nhỏ hơn hoặc xem xét việc nuôi một loài ăn cỏ
Nếu bạn đang phân vân về việc nên nuôi một con chó cỡ lớn, trung bình hay nhỏ, hãy biết rằng việc nuôi một con chó nhỏ hơn cần ít nguồn thức ăn hơn và ít phân hơn — một lựa chọn hợp lý cho những người nuôi thú cưng quan tâm đến môi trường và tác động của việc sở hữu thú cưng. Nếu bạn không quan tâm đến chó hoặc mèo nhưng vẫn muốn nuôi thú cưng, hãy cân nhắc việc nhận nuôi một loài động vật ăn cỏ.5. Thiến mèo hoặc chó của bạn.
Triệt sản và thiến là giải pháp số một để ngăn chặn tình trạng quá tải số lượng chó mèo và tệ hơn là khiến hàng triệu con mèo và chó phải chết mỗi năm. Ngoài việc kiểm soát lượng chó mèo rất cần thiết, Hiệp hội Nhân đạo Hoa Kỳ liệt kê nhiều lợi ích về sức khỏe và hành vi thu được từ việc thiến và thiến, đó là một gia đình hạnh phúc hơn và ít miệng ăn hơn.Triệt sản chó