Nghệ thuật điêu khắc gỗ Việt Nam

1. Giới thiệu về nghệ thuật điêu khắc gỗ

Là một trong những loại hình nghệ thuật lâu đời nhất, chạm khắc gỗ là một loại hình nghệ thuật phổ biến ở mọi nền văn hóa, từ thời kỳ đồ đá trở đi, đặc biệt là vì tính sẵn có rộng rãi, tính dẻo và chi phí thấp. Hạn chế thực sự duy nhất của nó với vai trò là phương tiện điêu khắc là tính dễ hỏng của nó. Là chất hút nước và dễ bị côn trùng và nấm trong không khí tấn công, gỗ có thể xuống cấp khá nhanh. Do đó, đồng, đá cẩm thạch và các loại đá khác được ưa chuộng hơn cho các công trình hoành tráng. Mặc dù vậy, gỗ vẫn là loại hình điêu khắc chính của người Châu Phi được sử dụng để sản xuất mặt nạ, tượng nhỏ, đồ vật tôn giáo và đồ trang trí nói chung. Phương tiện này cũng được sử dụng rộng rãi trong nghệ thuật Đại dương để chạm khắc các ca nô nghi lễ và các đồ vật khác, cũng như trong văn hóa cột vật tổ của nghệ thuật người Mỹ da đỏ và nghệ thuật thổ dân Úc. Thật không may, hầu hết loại hình nghệ thuật bộ lạc cổ xưa này đã bị diệt vong. Chạm khắc gỗ cũng phổ biến trong điêu khắc Hy Lạp , mặc dù nó kém uy tín hơn nhiều so với chạm khắc trên ngà voi và chủ yếu được sử dụng cho các tác phẩm quy mô nhỏ. Phương tiện này phát triển mạnh mẽ sau này ở châu Âu, cùng với kiến ​​trúc thời Trung cổ, La Mã và Gothic , chủ yếu trong các nhà thờ và thánh đường, và sau đó cùng với đồ nội thất cao cấp và trang trí nội thất, đặc biệt là trong thành ngữ “nghệ thuật rococo . Trong thế kỷ 20, nghệ thuật tạo hình đã sử dụng gỗ theo một số cách sáng tạo, đặc biệt là trong nghệ thuật lắp ráp của Louise Nevelson (1899-1988) và những người khác, trong khi nghệ thuật dân gian thế kỷ 20 vẫn tiếp tục phụ thuộc vào chất liệu này.

Giới thiệu về nghệ thuật điêu khắc gỗ

Bằng cách xem nhanh một số phòng trưng bày nghệ thuật và nhà đấu giá hàng đầu trên thế giới, chúng ta có thể nhận thấy rằng các tác phẩm nghệ thuật chạm khắc bằng gỗ vẫn hiện diện và phổ biến hơn bao giờ hết. Ví dụ, nghệ thuật Saatchi cung cấp một màn trình diễn nhiều trang ấn tượng về các tác phẩm được thực hiện bằng chạm khắc gỗ , từ tượng hình đến trừu tượng và thậm chí còn tham khảo một số tác phẩm nổi tiếng nhất như Broadway Boogie Woogie của Mondrian trên chiếc ghế của Weiwei Liang cũng được lấy cảm hứng từ Đồ nội thất thời nhà Minh-Tsing và các khối màu của Greg Joubert gợi nhớ đến những tác phẩm (ngăn xếp) không có tiêu đề của Donald Judd .

Dễ dàng có sẵn và tương đối dễ chạm khắc, gỗ đã thu hút sự quan tâm của các nghệ sĩ và nhà thiết kế từ nhiều thế kỷ trước. Quỹ đạo của nó trong nghệ thuật bám sát quá trình nghệ thuật nói chung đã diễn ra trong nhiều năm - từ việc được sử dụng chủ yếu cho các tác phẩm điêu khắc vàng mã và tôn giáo cho đến việc chuyển đổi sang các hình thức trừu tượng . Từ việc được đánh bóng và tạo màu cho đến chất lượng và kết cấu tự nhiên , gỗ không chỉ có hình dạng mà các nghệ sĩ đã hình dung mà còn được đánh giá cao về chất lượng thẩm mỹ ở dạng nguyên vẹn.

Tuy nhiên, bên cạnh chất lượng vật liệu, gỗ còn mang những ý nghĩa văn hóa và xã hội khác nhau ảnh hưởng đến cách sử dụng nó. Trong nghệ thuật phương Tây , gỗ từ chỗ được sử dụng rộng rãi, bị coi là vật liệu có giá trị văn hóa thấp hơn, chẳng hạn như đá cẩm thạch, trở thành được ca ngợi và sử dụng rộng rãi bởi các nghệ sĩ hiện đại và đương đại.

1.1 Nghệ thuật chạm khắc gỗ trong điêu khắc thời Trung Cổ

Mặc dù lịch sử sử dụng chạm khắc gỗ trong nghệ thuật có từ thời tiền sử khi các đồ vật bằng gỗ có chức năng nghi lễ cụ thể – tác phẩm điêu khắc gỗ lâu đời nhất là Thần tượng Shigir được chạm khắc khoảng 11.000 năm trước – chúng ta sẽ bắt đầu tổng quan lịch sử từ thời trung cổ. Cơ đốc giáo đã phát hiện ra tương đối sớm công dụng của gỗ cho mục đích tôn giáo, bằng cách chạm khắc thánh giá và nhiều nhân vật tôn giáo cũng như các vị thánh từ vật liệu này. Tuy nhiên, do tính dễ hư hỏng và dễ bị tổn thương trước nước, côn trùng và nấm, nhiều kiệt tác điêu khắc bằng gỗ đã bị hư hỏng trong nhiều thế kỷ.

Nghệ thuật chạm khắc gỗ trong điêu khắc thời Trung Cổ

Thời trung cổ cũng bị giới hạn trong một số lượng hạn chế các câu chuyện mà nghệ sĩ có thể truyền tải dưới dạng hình ảnh, chủ yếu được quyết định tại các cuộc tụ họp tôn giáo, nơi các giáo điều được tuân thủ chặt chẽ và các quy định về những gì được phép và những gì không được hướng dẫn trong phần lớn sản phẩm sáng tạo của họ. Giai đoạn. Trong số nhiều tác phẩm nổi bật có Gero Crucifix , Bàn thờ máu thánh của Tilman Riemenschneider và Röttgen Pietà . Đức là một trong những khu vực phát triển nhất về nghệ thuật chạm khắc gỗ, để lại vô số kiệt tác. Ngoài tượng, gỗ còn được chạm khắc làm trần nhà, bàn thờ, tượng bán thân và phù điêu.

Nghệ thuật và văn hóa thời kỳ đồ đá cũ có đầy đủ các ví dụ về điêu khắc thời tiền sử , trong đó ví dụ nổi tiếng nhất là các bức tượng thần Vệ Nữ , được chạm khắc từ nhiều loại ngà voi, xương động vật và đá. Không còn nghi ngờ gì nữa, gỗ cũng được sử dụng rộng rãi, mặc dù rất ít trong số đó còn tồn tại. Việc chúng ta có được Thần tượng Shigir (7500 BCE, Yekaterinburg, Urals của Nga) - một kiệt tác của nghệ thuật thời kỳ đồ đá mới - quả là một điều kỳ diệu. Gỗ cũng được sử dụng rộng rãi trong tất cả các nền văn minh cổ đại, đặc biệt là trong nghệ thuật Nhật Bản , cũng như nghệ thuật Lưỡng Hà và nghệ thuật Ai Cập. . Nó cũng phổ biến trong điêu khắc Hy Lạp cổ đại, mặc dù khi tác phẩm điêu khắc bằng đá cẩm thạch đầu tiên và sau đó là tác phẩm điêu khắc bằng đồng trở nên phổ biến, việc sử dụng gỗ làm vật liệu chính đã giảm nhanh chóng. Vào thời kỳ đầu điêu khắc Hy Lạp cổ điển (c.480-450), nghệ thuật chạm khắc gỗ chỉ giới hạn ở các tác phẩm quy mô nhỏ. Ngay cả ở đây, tác phẩm điêu khắc chryselephantine vẫn thống trị. Lưu ý: Ở Hàn Quốc và Trung Quốc, chạm khắc ngọc bích là loại hình chạm khắc uy tín nhất.

1.2 Ý nghĩa văn hóa của việc sử dụng gỗ trong nghệ thuật

Bên cạnh việc được sử dụng trong các nền văn hóa phương Tây, gỗ còn là nguyên liệu chính của nhiều tác phẩm sáng tạo đến từ Châu Phi, Châu Đại Dương, Châu Mỹ và Úc . Ví dụ, nghệ thuật thổ dân dựa vào gỗ như một trong những phương tiện biểu đạt chính, trong khi Trung Đông cũng có truyền thống chế biến gỗ lâu đời. Mục đích trang trí, lý do tôn giáo hoặc nghi lễ là một số khía cạnh thu hút các nghệ sĩ sử dụng chất liệu này, nhưng việc sử dụng nó trong bối cảnh thuộc địa cũng bị hiểu sai là sự thể hiện  trình độ văn hóa dân gian và nói chung là nguyên thủy của những người sử dụng nó.

Trong khi Đế quốc Châu Âu dần dần chuyển gỗ sang lĩnh vực thiết kế trang trí thì việc chế biến gỗ ở các nền văn hóa khác được diễn giải thông qua các câu chuyện kể về văn hóa dân gian và truyền thống. Những chiếc mặt nạ từ Châu Phi sau này đã truyền cảm hứng cho Picasso và các phong trào như Chủ nghĩa dã thú và Chủ nghĩa biểu hiện được coi là những vật dụng nghi lễ có rất ít hoặc không có giá trị nghệ thuật.

Ý nghĩa văn hóa của việc sử dụng gỗ trong nghệ thuật

Ngày nay, sau những thay đổi về địa chính trị và văn hóa từ nửa sau thế kỷ 20 trở đi, những tác động văn hóa tiêu cực của việc sử dụng gỗ trong nghệ thuật là một phần của lịch sử, và việc chạm khắc gỗ cũng như chế biến gỗ đều được tôn trọng, đánh giá cao và thực hành các kỹ thuật nghệ thuật như bất kỳ kỹ thuật nghệ thuật nào khác . Niềm đam mê với gỗ và chất lượng của nó dường như vẫn còn cao, trong khi các nghệ sĩ vẫn tiếp tục chạm khắc nó thành những đồ vật nghệ thuật tuyệt vời.

1.3 Định nghĩa điêu khắc hiện đại

Điêu khắc trên gỗ, thường là gỗ sồi, cũng trải qua một cuộc hồi sinh ở Anh trong thế kỷ 17, với tác phẩm của Grinling Gibbons (1648-1721) - chẳng hạn, hãy xem tác phẩm Khắc gỗ một chiếc Cravat (c.1690, Victoria & Albert) của ông. Bảo tàng). Nghệ thuật chạm khắc gỗ cũng được duy trì bởi các thợ làm tủ người Anh như John Linnell, John Cobb, Benjamin Goodison, William Vile và Thomas Chippendale nổi tiếng (1718-79). Ở lục địa, truyền thống làm đồ gỗ được một số nghệ sĩ Rococo duy trì bao gồm: (ở Pháp) Foliot, Lelarge, Sene và Cressent; (ở Đức) Oeben, Riesener và Weisweiler; và (ở Ý) của các nhà thiết kế vĩ đại Filippo Juvarra (1678-1736) và Bernardo Yittone (1704-1770).

Định nghĩa điêu khắc hiện đại Nguồn Tạp chí Kiến trúc

Các nghệ sĩ hiện đại nổi tiếng đã điêu khắc trên gỗ bao gồm: Constantin Brancusi người Romania (1876-1957), tác phẩm đầu tiên của ông là đàn vĩ cầm; nhà điêu khắc người Anh Henry Moore (1898-1986), nổi tiếng với những tác phẩm điêu khắc bằng gỗ mịn như Hình nằm (1936); Barbara Hepworth (1903-75), một đại diện khác của trường phái trừu tượng sinh học, nổi tiếng với việc sử dụng "không gian âm"; họa sĩ Paul Gauguin (1848-1903), nổi tiếng với tác phẩm điêu khắc phù điêu nguyên thủy và mặt nạ gỗ; nhà biểu hiện Ernst Barlach(1870-1938); nhà điêu khắc người Ba Lan Xawery Dunikowski (1875-1964), người đã chạm khắc Tình mẫu tử nổi bật (1908, Bảo tàng Quốc gia Warsaw); nhà điêu khắc trừu tượng người Bỉ Georges Vantongerloo (1886-1965), người đã tạo ra Công trình xây dựng các mối quan hệ khối lượng (1921, MOMA, New York); và Louise Nevelson (1899-1988) - được chú ý nhờ những tập hợp gỗ 'được tìm thấy' theo chủ nghĩa hiện đại.

2. Định nghĩa điêu khắc của người Việt Nam

2.1 Định nghĩa Chạm khắc gỗ

Khắc gỗ là một loại hình nghệ thuật cổ xưa đã được thực hiện bởi các nền văn hóa trên khắp thế giới trong hàng ngàn năm. Từ những hình chạm khắc chi tiết trên đền chùa và lăng mộ cho đến những món đồ trang trí trong nhà. chạm khắc gỗ đã được sử dụng để tạo ra các đồ vật đẹp và tiện dụng trong suốt lịch sử. Có một số kiểu chạm khắc gỗ nhất định, cùng với chạm khắc phù điêu, chạm khắc tròn và chạm khắc chip. Chạm khắc phù điêu là chạm khắc để tạo ra một thiết kế trên bề mặt phẳng, trong khi chạm khắc tròn là tạo ra một thiết kế 3D.

Định nghĩa Chạm khắc gỗ

Khắc chip là việc loại bỏ các mảnh gỗ nhỏ để tạo ra các mẫu và thiết kế chi tiết. Để bắt đầu chạm khắc gỗ, bạn sẽ cần một số công cụ cơ bản như dao khắc, đục và khoét cũng như các vật liệu như gỗ, giấy nhám và các sản phẩm hoàn thiện. Bạn sẽ cần học các kỹ thuật cơ bản và phù hợp để sử dụng những công cụ này để tạo ra các tác phẩm chạm khắc gỗ chất lượng. Trong công việc chạm khắc gỗ cho người mới bắt đầu, an toàn cũng là điều quan trọng khi làm việc với những dụng cụ sắc nhọn và bụi gỗ này, bạn nên thực hiện một số biện pháp phòng ngừa cơ bản như đeo găng tay và khẩu trang bảo hộ. Chạm khắc gỗ, như một hình thức nghệ thuật, bao gồm bất kỳ loại tác phẩm điêu khắc nào bằng gỗ, từ bức phù điêu trang trí trên các đồ vật nhỏ đến các hình vẽ có kích thước thật ở dạng tròn, đồ nội thất và đồ trang trí kiến trúc.

Các loại gỗ được sử dụng rất khác nhau về độ cứng và thớ gỗ. Các loại gỗ được sử dụng phổ biến nhất bao gồm gỗ hoàng dương, gỗ thông, quả lê, quả óc chó, cây liễu, gỗ sồi và gỗ mun. Dụng cụ là những cái đục đơn giản, những cái đục, những cái vồ bằng gỗ và những dụng cụ nhọn. Mặc dù nhìn chung chúng là một trong những phương tiện nghệ thuật sớm nhất, nhưng tác phẩm chạm khắc bằng gỗ lại có khả năng chống chọi kém với những thăng trầm của thời gian và khí hậu. Một số ví dụ cổ xưa đã được bảo tồn trong khí hậu khô hạn của Ai Cập, ví dụ như bức tượng gỗ của Sheik-el-Beled (Cairo) từ Vương quốc Cổ.

Việc chạm khắc mặt nạ và tượng nhỏ bằng gỗ là phổ biến đối với các bộ lạc châu Phi (xem nghệ thuật châu Phi), và các cột vật tổ được sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo cơ bản của các bộ lạc ở Bờ biển Tây Bắc nước Mỹ (xem nghệ thuật bản địa Bắc Mỹ). Các đồ vật bằng gỗ của Châu Đại Dương bao gồm các thiết kế hoạt hình, được chạm khắc và chạm nổi, trên ca nô và các tượng đứng lớn (xem Nghệ thuật Đại dương). Ở Nhật Bản và Trung Quốc, các tác phẩm chạm khắc bằng gỗ từ lâu đã được sử dụng để trang trí các đền chùa và nhà ở riêng (xem kiến trúc Trung Quốc; kiến trúc Nhật Bản). Các quốc gia Hồi giáo ở Bắc Phi có rất nhiều công trình kiến trúc chạm khắc phức tạp.

Định nghĩa Chạm khắc gỗ 

Ở châu Âu, chạm khắc gỗ rất phát triển ở Scandinavia và các ví dụ về tác phẩm thế kỷ 10 và 11 vẫn được bảo tồn. Ở Anh, thời kỳ Gothic đã tạo ra những tác phẩm chạm khắc cực kỳ tinh xảo, đặc biệt là trên các dàn hợp xướng (xem misericords) và các bình phong. Mặc dù những người Thanh giáo đã phá hủy phần lớn những thứ này, nhưng vẫn đủ để bảo tồn để thể hiện tay nghề tuyệt đẹp của nó. Ở Pháp, chạm khắc gỗ cũng là một phần của nghệ thuật tôn giáo, và ở đó những đồ thờ được chạm khắc đặc biệt đáng chú ý. Nghề chạm khắc gỗ của Ý phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ Gothic ở Pisa, Siena và Florence, cũng như ở các tu viện phía nam; trong thời Phục hưng, nó vẫn là một phần phụ trợ cho sự phát triển nghệ thuật của Ý.

Nhiều nghệ sĩ thế kỷ 15 và 16 ở Đức đã làm việc bằng gỗ, tạo ra các tác phẩm điêu khắc và đồ thờ hoành tráng; trong số những người vĩ đại nhất có Hans Multscher, Michael Pacher, Veit Stoss và Tilman Riemenschneider. Những chiếc retables đẹp cũng được tạo ra ở Flanders và Tây Ban Nha. Sau thời Phục hưng, nghề chạm khắc gỗ có phần suy giảm. Nó đã có một sự hồi sinh vào đầu thế kỷ 18. khi Grinling Gibbons ở London chạm khắc cho các tòa nhà của Sir Christopher Wren. Ở nước Mỹ thuộc địa, những hình tượng đầu tàu tinh xảo và nhiều tác phẩm khác hiện được coi là nghệ thuật dân gian quan trọng đều được thực hiện bằng gỗ.

Xu thứ 20. đã chứng kiến sự quan tâm trở lại đối với chất liệu gỗ. Các nhà điêu khắc hiện đại đáng chú ý đã sử dụng gỗ bao gồm Archipenko, Barlach, Henry Moore và Tapio Virkkala của Phần Lan. Sự đánh giá cao về chất liệu cơ bản - thớ và kết cấu của gỗ - đã khiến nhiều nghệ sĩ tượng hình bao gồm William Zorach, Chaim Gross, Robert Laurent và José de Creeft làm việc với gỗ. Gỗ cũng đã thu hút sự chú ý của một số nghệ sĩ trừu tượng, đặc biệt là Louise Nevelson, người đã tạo ra các tác phẩm điêu khắc lớn, phức tạp bằng các hình thức gỗ được chạm khắc và tiện.

Xem D. Z. Meilach, Nghệ thuật đương đại với gỗ (1968); C. C. Carstenson, Nghề thủ công và sáng tạo điêu khắc gỗ (1971, tái bản 1981); E. J. Tangerman, Cuốn sách hiện đại về đẽo gọt và chạm khắc gỗ (1973); Jack C. Rich, Điêu khắc trên gỗ (1977).

2.2 Định nghĩa Phù điêu gỗ

Chạm khắc phù điêu là một hình thức nghệ thuật khắc hình ảnh hoặc hoa văn lên gỗ, tạo ra các đối tượng có chiều sâu và hiệu ứng ánh sáng. Cách làm tương tự cũng có thể áp dụng cho đá, ngà voi và các chất liệu khác. Các đối tượng chỉ nhô ra khỏi nền một ít và không tách rời. Tùy theo độ cao của các đối tượng, phù điêu có thể chia làm phù điêu cao hoặc vừa.

Chạm khắc phù điêu giống như "vẽ tranh bằng gỗ". Quá trình này bao gồm việc cắt bỏ gỗ xung quanh các đối tượng đã được vẽ trên một tấm gỗ phẳng, để các đối tượng nổi lên. Chạm khắc phù điêu bắt đầu từ một ý tưởng, thường được vẽ lên giấy làm mẫu, rồi chuyển lên gỗ. Hầu hết các tác phẩm chạm khắc phù điêu được làm bằng tay, dùng các công cụ như đục, dao, mài, khắc... Cần có một cái vồ để đẩy các công cụ vào gỗ.

Khi đã cắt bỏ đủ gỗ xung quanh các đối tượng theo mẫu, các đối tượng sẽ tự nổi bật lên. Việc tạo hình các đối tượng có thể tiếp tục sau khi đã cắt xong các cạnh theo mẫu.

Phù điêu gỗ 

Để giữ cho tấm gỗ không bị di chuyển, cần có một bàn làm việc có các dụng cụ như đinh vít hoặc kẹp. Các công cụ chạm khắc có nhiều loại và kích thước, phù hợp với từng loại gỗ và từng chi tiết. Một số công cụ chạm khắc chỉ cần một tay để cầm, trong khi tấm gỗ được cầm bằng tay kia. Nhưng hầu hết các công việc chạm khắc phù điêu đều yêu cầu cả hai tay để cầm công cụ.

Để chạm khắc phù điêu, nghệ nhân phải có kỹ năng và kinh nghiệm cao. Một trong những kỹ năng quan trọng là biết cách mài sắc công cụ, vì những công cụ cùn sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả chạm khắc.

2.3 Một số làng nghề điêu khắc gỗ tại Việt Nam

Làng nghề điêu khắc gỗ là một nghề truyền thống có từ lâu đời ở Việt Nam. Nghề này đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế và có tính nghệ thuật cao của người thợ. Những sản phẩm điêu khắc gỗ của Việt Nam không chỉ là những sản phẩm nghệ thuật, mà còn mang giá trị tâm linh, văn hóa và phong thuỷ của người Việt.

Một số làng nghề điêu khắc gỗ tại Việt Nam

- Làng nghề Đồng Kỵ (Bắc Ninh): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ mỹ nghệ như bàn ghế, tủ, giường, đồ thờ, tranh khắc gỗ... Làng nghề Đồng Kỵ có lịch sử hơn 1000 năm và được coi là làng gỗ lớn nhất Việt Nam.

- Làng nghề Liên Hà, Đông Anh (Hà Nội): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ nội thất cao cấp như sofa, bàn ăn, tủ quần áo... Làng nghề Liên Hà có lịch sử hơn 300 năm và được coi là làng gỗ có chất lượng tốt nhất Việt Nam.

- Làng nghề Hải Minh (Nam Định): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ trang trí như đèn, đồng hồ, kệ sách, khung tranh... Làng nghề Hải Minh có lịch sử hơn 200 năm và được coi là làng gỗ có sự sáng tạo cao nhất Việt Nam.

- Làng nghề La Xuyên (Nam Định): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ dân gian như đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tỳ bà... Làng nghề La Xuyên có lịch sử hơn 400 năm và được coi là làng gỗ có âm nhạc đặc sắc nhất Việt Nam.

- Làng nghề Chanh Thôn (Hà Nội): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ phục vụ cho xây dựng như cửa, cầu thang, sàn nhà, mái nhà... Làng nghề Chanh Thôn có lịch sử hơn 500 năm và được coi là làng gỗ có kỹ thuật cao nhất Việt Nam.

- Làng nghề Canh Nậu (Hà Nội): Làng nghề này chuyên sản xuất các sản phẩm gỗ mộc mỹ nghệ như tượng Phật, tượng thần, tượng vua chúa, tượng anh hùng... Làng nghề Canh Nậu có lịch sử hơn 600 năm và được coi là làng gỗ có tâm linh sâu sắc nhất Việt Nam.

3. Các loại máy điêu khắc gỗ hiện nay

3.1 Máy điêu khắc CNC

Trong những năm gần đây, với sự phát triển nhanh chóng của ngành sản xuất, ngành máy khắc CNC đã có được cơ hội phát triển tốt. Là một thiết bị CNC, máy khắc CNC được sử dụng ngày càng nhiều trong các ngành công nghiệp trong sự phát triển của nền công nghiệp hiện đại. Để mọi người biết rõ hơn về công dụng cụ thể của máy khắc CNC, trình quản lý laser Leap Ion sau đây sẽ giới thiệu cho các bạn về ứng dụng rất đa dạng của máy khắc CNC.

Máy khắc CNC bao gồm máy khắc gỗ, máy khắc đá, máy khắc quảng cáo, máy khắc thủy tinh, máy khắc laser, máy khắc plasma, máy cắt laser nhưng về cơ bản chúng có những đặc điểm tương tự nhau. Lấy máy khắc quảng cáo làm ví dụ. Từ góc độ chức năng, máy khắc máy tính được chia thành hai loại: máy khắc công suất thấp và máy khắc công suất cao.

Máy khắc công suất thấp dùng để chỉ máy khắc có công suất động cơ khắc nhỏ (thường là 80-200W). Do công suất động cơ khắc nhỏ nên nó chỉ có thể được sử dụng để xử lý tinh xảo với ít bề mặt cắt hơn tại một thời điểm. Ví dụ: huy hiệu, mô hình bàn cát, gia công bề mặt thủ công mỹ nghệ, v.v. Loại máy khắc này không thể thực hiện việc khắc và cắt công suất cao.

Máy điêu khắc CNC

Máy khắc công suất cao dùng để chỉ máy khắc có công suất động cơ khắc trên 700W. Loại máy khắc này không chỉ có thể khắc công suất thấp mà còn khắc công suất cao. Ví dụ: tạo các ký tự pha lê, các loại bảng hiệu quảng cáo, cắt và tạo hình các tấm không đều, gia công đá nhân tạo, v.v. Do công suất cao nên nó có thể cắt một lần tấm mica dày 30 mm hoặc sử dụng dao tạo hình cho các sản phẩm có độ dày cao. hình thành và khắc điện.

Máy khắc CNC là những máy công cụ có thể khắc hoặc khắc các hình ảnh, chữ viết hoặc hoa văn lên các loại vật liệu khác nhau. CNC là từ viết tắt của Computer Numerical Control, nghĩa là máy tính sẽ điều khiển chuyển động và hoạt động của máy. Để khắc CNC, ta cần có một thiết kế được tạo ra bằng phần mềm trên máy tính. Thiết kế này sẽ được chuyển sang một ngôn ngữ mà máy khắc CNC có thể đọc được, thường là mã G. Mã này sẽ chỉ dẫn cho máy biết phải di chuyển đến vị trí nào, với tốc độ bao nhiêu, và nhiều thông số khác. Máy khắc CNC sẽ sử dụng một máy cắt quay hoặc lưỡi mài để cắt bỏ phần vật liệu không cần thiết, để tạo ra hình dạng mong muốn.

Có hai loại máy khắc CNC chính:

• Máy khắc phay CNC

Máy khắc phay CNC là những máy phay có thể được sử dụng để khắc CNC, nhưng chúng cần có tốc độ trục chính cao hơn, vì dụng cụ cắt của chúng nhỏ hơn và vật liệu của chúng cứng hơn. 

Máy khắc phay CNC thường được dùng khi ta muốn khắc trên các vật liệu như thép không gỉ, thép nhẹ, nhôm, đồng thau, gỗ, nhựa và một số vật liệu khác. Khi sử dụng máy khắc phay CNC, ta sẽ gắn chi tiết cần khắc vào giữa các đồ gá, và dụng cụ cắt sẽ di chuyển theo thiết kế để tạo ra bản khắc.

Máy khắc phay CNC

Máy khắc phay CNC có nhiều kích thước khác nhau, tùy thuộc vào kích thước của giường máy. Ta nên chọn kích thước phù hợp với nhu cầu của mình. Ví dụ, nếu ta muốn sản xuất hàng loạt các chi tiết nhỏ, hoặc làm các dự án DIY, ta có thể chọn máy khắc phay CNC nhỏ. Các kích thước của máy khắc phay CNC có thể được xem trên trang web của các nhà sản xuất CNC.

• Máy khắc bộ định tuyến CNC

Máy khắc bộ định tuyến CNC và máy phay CNC chỉ có một điểm khác biệt duy nhất: trong máy khắc bộ định tuyến, bộ định tuyến là một thiết bị cầm tay được gắn vào một động cơ. Trong máy phay CNC, bộ định tuyến được gắn vào đầu máy. Máy khắc bộ định tuyến là một lựa chọn tốt nếu ta muốn in hình ảnh lên chi tiết cần khắc.

Máy khắc bộ định tuyến thường là ba trục. Chúng được sử dụng trên các vật liệu mềm hơn như gỗ, nhựa và acrylic vì chúng không yêu cầu độ chính xác cao. 

Máy khắc bộ định tuyến có nhiều ứng dụng, như làm đồ nội thất, làm chữ ký, làm tủ, nghệ thuật và thủ công, khuôn mẫu và tạo mẫu. Khi mua máy khắc bộ định tuyến, ta nên xem xét các yếu tố như loại hệ thống truyền động (giá đỡ và bánh răng, vít me và vít bi), loại động cơ (servo hoặc bước), trọng lượng máy và phần mềm được sử dụng.

Máy khắc bộ định tuyến CNC

Máy điêu khắc gỗ CNC là một loại máy điêu khắc gỗ sử dụng công nghệ điều khiển bằng máy tính để tạo ra các sản phẩm điêu khắc gỗ theo các mẫu được lập trình sẵn. Máy điêu khắc gỗ CNC có nhiều ưu điểm như:

- Tốc độ điêu khắc cao, có thể làm ra nhiều sản phẩm trong một thời gian ngắn, phù hợp với nhu cầu sản xuất hàng loạt.

- Độ chính xác khi điêu khắc rất cao, có thể tạo ra các chi tiết và hoa văn trên gỗ với độ sắc nét và đẹp mắt, không bị sai sót hay lỗi như khi điêu khắc bằng tay.

- Thời gian gia công được rút ngắn, giảm thiểu thời gian chờ đợi và chi phí nhân công.

Tuy nhiên, máy điêu khắc gỗ CNC cũng có một số nhược điểm như:

- Giá máy điêu khắc gỗ CNC khá cao, đòi hỏi một khoản đầu tư ban đầu lớn, không phải ai cũng có thể mua được.

- Chi phí duy trì và sữa chữa của máy cũng khá cao, do máy sử dụng nhiều linh kiện điện tử và cơ khí phức tạp, cần phải có người chuyên môn để kiểm tra và bảo trì thường xuyên.

- Khó thay đổi người thợ đứng máy do khó tìm được người lành nghề, cần phải có kỹ năng sử dụng máy tính và phần mềm lập trình để vận hành máy.

3.2 Máy điêu khắc gỗ cầm tay

Máy điêu khắc gỗ cầm tay hay máy đục gỗ cầm tay là một loại công cụ chuyên dùng để thực hiện các công việc đục, điêu khắc trên chất liệu gỗ. Đây là một trong những dụng cụ điêu khắc gỗ không thể thiếu đối với những người thợ chuyên nghiệp hay những người yêu thích nghệ thuật điêu khắc gỗ. Với sự phát triển của thị trường, nhu cầu về các sản phẩm tượng gỗ mỹ nghệ loại nhỏ ngày càng tăng cao, do đó máy điêu khắc gỗ cầm tay và máy điêu khắc gỗ mini cũng được nhiều người quan tâm và lựa chọn. Những chiếc máy điêu khắc nhỏ này có ưu điểm là có thể tạo ra những chi tiết và hoa văn trên gỗ với độ sắc nét cao, mang lại sự tinh tế và đẹp mắt cho các sản phẩm.

Máy điêu khắc gỗ cầm tay

Một số ưu điểm của máy điêu khắc gỗ cầm tay là:

- Thiết kế nhỏ gọn, dễ dàng cầm nắm và điều khiển, giúp người sử dụng có thể thao tác linh hoạt và chính xác trên các bề mặt gỗ.

- Dễ dàng tạo nên những mẫu điêu khắc gỗ nhỏ với hoa văn sắc nét, phù hợp với nhu cầu của nhiều khách hàng hiện nay.

- Dễ dàng sử dụng, bảo quản và vệ sinh sau khi sử dụng, không cần phải có nhiều kỹ năng chuyên môn hay thiết bị phụ trợ.

- Tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu, không quá đắt đỏ so với các loại máy điêu khắc gỗ khác.

Tuy nhiên, máy điêu khắc gỗ cầm tay cũng có một số nhược điểm như:

- Chỉ phù hợp để điêu khắc nên các mẫu điêu khắc gỗ nhỏ, không thể sử dụng để điêu khắc các mẫu lớn hay phức tạp.

- Tốc độ làm việc chậm và độ chính xác không cao khi so sánh với các loại máy điêu khắc gỗ tự động hay bán tự động.

- Có thể gây ra tiếng ồn và bụi bẩn khi làm việc, ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường xung quanh.

4. Nghệ thuật điêu khắc tượng gỗ

Điêu khắc tượng gỗ nghệ thuật là một lĩnh vực trong điêu khắc gỗ có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt. Những tác phẩm tượng điêu khắc bằng gỗ không chỉ là những sản phẩm nghệ thuật, mà còn mang giá trị nhân văn, giá trị tinh thần và phong thuỷ sâu sắc. Những tác phẩm này thể hiện được tâm hồn, tình cảm và niềm tin của người Việt đối với các vị thần, các bậc tiền nhân và các giá trị truyền thống.

Nghệ thuật điêu khắc tượng gỗ

Các mẫu tượng điêu khắc gỗ được ưa chuộng nhiều nhất hiện nay là:

- Điêu khắc tượng Phật nói chung và điêu khắc tượng gỗ Di Lặc nói riêng. Các mẫu điêu khắc tượng gỗ này được bày trí trong nhà để thể hiện lòng thành kính và sự cầu nguyện của người Việt đối với Phật giáo. Các mẫu điêu khắc tượng gỗ này cũng có tác dụng trấn trạch, chống tà ma ngoại đạo xâm nhập, ngăn chặn khí xấu vào nhà. Đồng thời, các mẫu điêu khắc tượng gỗ này cũng có tác dụng thu hút tài lộc, may mắn, giúp gia chủ thu hút vượng khí và mang đến sự thuận lợi trong sự nghiệp, học tập của các thành viên trong gia đình.

- Điêu khắc tượng gỗ các loài động vật như rồng, phượng, long quy, linh thiêng... Các mẫu điêu khắc tượng gỗ này được bày trí trong nhà để thể hiện sự uy quyền, sự sang trọng và sự quý phái của gia chủ. Các mẫu điêu khắc tượng gỗ này cũng có tác dụng phong thuỷ, giúp gia chủ hóa giải các sao xấu, hóa sát các hung khí và mang lại sự bình an, hạnh phúc cho gia đình.

Ngày nay, máy móc hiện đại được đưa vào điêu khắc tượng gỗ nghệ thuật khá nhiều, nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí, cũng như đáp ứng nhu cầu của thị trường. Tuy nhiên, những mẫu tượng điêu khắc gỗ bằng tay sẽ có giá trị cao hơn. Bởi qua đôi tay tinh tế của người nghệ nhân, pho tượng điêu khắc bằng gỗ sẽ tinh xảo, sắc nét và trở nên có hồn hơn hẳn. Những mẫu tượng điêu khắc gỗ bằng tay cũng thể hiện được sự công phu, sự tỉ mỉ và sự sáng tạo của người làm nghề.

4.1 Định nghĩa chạm khắc tượng gỗ

Chạm khắc tượng gỗ là một hình thức nghệ thuật sử dụng các công cụ như dao, búa, cưa... để đục, khoét, trạm trên các khối gỗ, tạo ra các hình ảnh, hoa văn hay các tác phẩm có chiều sâu và chiều rộng. Chạm khắc tượng gỗ có thể được thực hiện trên các mặt phẳng như tranh khắc gỗ, hoặc trên các hình khối như tượng tròn. Chạm khắc tượng gỗ là một lĩnh vực trong điêu khắc gỗ có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh và văn hóa của người Việt.

Định nghĩa chạm khắc tượng gỗ

Các mẫu tượng chạm khắc gỗ được ưa chuộng nhiều nhất hiện nay là:

- Tượng gỗ Quan Âm: Tượng gỗ Quan Âm là biểu tượng của sự từ bi, bình an và hạnh phúc. Tượng gỗ Quan Âm được bày trí trong nhà để thể hiện lòng kính trọng và sự cầu nguyện của người Việt đối với Bồ Tát Quan Âm. Tượng gỗ Quan Âm cũng có tác dụng phong thuỷ, giúp gia chủ hóa giải các sao xấu, mang lại sự an lành và may mắn cho gia đình.

- Tượng gỗ Di Lặc: Tượng gỗ Di Lặc là biểu tượng của sự vui vẻ, sung túc và phú quý. Tượng gỗ Di Lặc được bày trí trong nhà để thể hiện sự hài hước và lạc quan của người Việt đối với cuộc sống. Tượng gỗ Di Lặc cũng có tác dụng phong thuỷ, giúp gia chủ thu hút tài lộc, hóa giải các hung khí và mang lại sự thành công và thịnh vượng cho gia đình.

- Tượng gỗ Quan Công: Tượng gỗ Quan Công là biểu tượng của sự công bằng, trung thành và dũng cảm. Tượng gỗ Quan Công được bày trí trong nhà để thể hiện sự kính trọng và sự tin tưởng của người Việt đối với Quan Vũ - một vị anh hùng trong lịch sử Trung Hoa. Tượng gỗ Quan Công cũng có tác dụng phong thuỷ, giúp gia chủ hóa giải các sao xấu, mang lại sự bảo vệ và uy quyền cho gia đình.

Chạm khắc tượng gỗ có một số điểm chung và khác biệt với phù điêu - một hình thức nghệ thuật khác sử dụng các công cụ để tạo ra các hình ảnh hay hoa văn trên các chất liệu như đá, xi măng, thạch cao... Điểm chung của hai hình thức này là đều sử dụng các hình khối và đường nét để thể hiện chủ thể theo những tỷ lệ nhất định. Điểm khác biệt của hai hình thức này là phù điêu luôn gắn liền với một mặt phẳng và có thể được khoét lõm hoặc đắp nổi; còn chạm khắc tượng gỗ có thể thực hiện ở trên bề mặt phẳng và cả hình khối nhưng chỉ là đục khoét đi những phần thừa để tạo khối mà không phải đắp nổi.

5. Một số nghệ nhân điêu khắc gỗ

5.1 Tại Việt Nam

1. Nghệ nhân điêu khắc gỗ Hoàng Văn Kế
Được sinh ra và trưởng thành ở một vùng đất nổi tiếng với nghề chạm khắc gỗ, Hoàng Văn Kế đã sớm tiếp xúc với những âm thanh của những chiếc búa đập vào gỗ, những mảnh vụn gỗ rơi từ nghề làm mộc. Cậu bé say đắm với những họa tiết hoa văn, những con rồng và phượng hoàng uốn lượn, những đóa hoa sen tinh khiết được khắc lên gỗ, và ước mơ một ngày nào đó có thể mang nghệ thuật vào những khúc gỗ không có linh hồn. Để thực hiện ước mơ đó, cậu đã đi khắp các làng nghề để học hỏi nghề làm mộc, và cuối cùng trở thành một thợ mộc khi bước sang độ tuổi trưởng thành.
Khi nói về nghề nghiệp của mình, nghệ nhân Hoàng Văn Kế cho biết, ông có duyên với những công trình Phật giáo. Ông đã được mời làm cố vấn và tham gia thi công nhiều công trình đền chùa lớn ở các huyện Thường Tín, Gia Lâm, Thanh Trì, thành phố Hà Nội và tỉnh Hòa Bình, như: Tượng A Di đà ở chùa Triều Khúc, huyện Thanh Trì; tượng hai pho Hộ pháp ở chùa Cự Đà, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm; tượng Tam tòa Thánh mẫu ở chùa Đậu, thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín; tượng Hộ pháp đứng ở chùa Phật Quang, tỉnh Hòa Bình…

Nghệ nhân điêu khắc gỗ Hoàng Văn Kế

Ông Kế nói, nghề này phải làm bằng cả tâm huyết, vì khi khách hàng đem gỗ đến yêu cầu chế tác hoặc đặt hàng, ông phải tư vấn để tạo ra sản phẩm hợp lý, có giá trị mà vẫn giữ được vẻ tự nhiên của gốc cây, rễ cây. Thông thường, khách hàng không am hiểu về chuyên môn nên họ khó có thể chọn hình dạng cụ thể. Mỗi tác phẩm hoàn thành phải qua nhiều giai đoạn, yêu cầu người thợ phải có sự sáng tạo, cẩn thận, tỉ mỉ trong từng đường nét chạm trổ. Mỗi tác phẩm đều như là con cái tinh thần của ông.
Dù cũng làm việc trên gỗ, nhưng nghề chạm khắc gỗ khác với nghề làm mộc ở chỗ nó cần sự tinh tế, óc nghệ thuật và “đôi mắt” khác biệt hơn, mỗi tác phẩm chạm khắc đều là duy nhất. Dù có thể giống nhau về kích thước, hình dáng nhưng cái “linh hồn”, cái “thần” của mỗi tác phẩm đều có sự riêng biệt.
Ngoài chất lượng nghệ thuật của tác phẩm, nghệ nhân Hoàng Văn Kế cũng rất quan tâm đến chữ “Tín” trong sản xuất và kinh doanh. Ông luôn giao hàng đúng hạn và sẽ từ chối đơn hàng nếu không đảm bảo được yêu cầu về thời gian của người đặt. Cho đến nay, ông Kế đã đào tạo, giúp đỡ nhiều bạn trẻ học nghề chạm khắc gỗ, dạy một số lớp nâng cao kỹ năng chạm khắc của xã tổ chức cho đoàn viên, thanh niên, con em hội viên hội phụ nữ xã tham gia. Người nghệ nhân này luôn mong muốn truyền lại hết những gì mình biết cho thế hệ kế tiếp, để nghề chạm khắc gỗ được bền vững và phát triển trên con đường nghệ thuật.
2.  Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Minh Phú
Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Minh Phú (thôn Nhân Hiền, xã Hiền Giang, huyện Thường Tín, Hà Nội) là một người có tài năng và đam mê với nghề điêu khắc truyền thống. Trong nhiều năm qua, ông luôn nỗ lực bảo tồn và phát huy nghề điêu khắc Nhân Hiền cùng với giá trị văn hóa của dân tộc qua từng tác phẩm của mình.
Thôn Nhân Hiền nằm cách Hà Nội khoảng 25km, là một làng nghề điêu khắc nổi tiếng ở phía Bắc. Khi đến thôn Nhân Hiền, người ta có thể cảm nhận được sự năng động và sáng tạo của người thợ qua những âm thanh, mùi hương và cảm giác khi chạm vào những khối gỗ. Những sản phẩm thủ công từ gỗ hay đá đều mang đậm dấu ấn cá nhân và tâm huyết của người làm nghề.

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Minh Phú

Nghệ nhân Nguyễn Minh Phú kể lại, thôn Nhân Hiền có truyền thống điêu khắc từ lâu đời, từ thời cha ông. Theo lời kể của các cao nhân ở đây, xưa kia, những thợ mộc Nhân Hiền đã được triều đình Lý (1010-1225) mời về Thăng Long để xây dựng các công trình kiến trúc. Ngày nay, những sản phẩm điêu khắc Nhân Hiền không chỉ được biết đến trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới.
Từ nhỏ, nghệ nhân Nguyễn Minh Phú đã theo học nghề điêu khắc với cha và ông nội. Ông đã học hỏi được nhiều kỹ thuật và bí quyết để tạo ra những tác phẩm đẹp mắt. Sau khi học xong cấp 3, ông lên Hà Nội theo học lớp năng khiếu Mỹ thuật ở Trường Đại học Mỹ thuật. Sau đó, ông trở về làng để áp dụng những kiến thức mỹ thuật vào nghề điêu khắc.
Năm 1990, nghệ nhân Nguyễn Minh Phú bắt đầu làm việc với điêu khắc đá. Ông nói: “Khi điêu khắc gỗ gặp nhiều khó khăn trong cạnh tranh, thì Xí nghiệp Đá quý Thanh Xuân đưa đá mềm Pyrophilits từ Quảng Ninh về cho ông thử chế tác. Ngay từ những nét đầu tiên, ông đã thấy đây là một hướng đi mới cho nghề điêu khắc của làng. Từ đó, ông đã sử dụng đá làm nguyên liệu mới cho điêu khắc”.

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Minh Phú

Hiện nay, nghệ nhân Nguyễn Minh Phú đã tạo ra nhiều sản phẩm điêu khắc đa dạng và phong phú, với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Có những sản phẩm lớn như: Tượng phật, tượng linh phú, tượng người… và có những sản phẩm nhỏ như: Bình, đèn, hộp trang sức… Những sản phẩm điêu khắc đá thường là hàng kỹ nghệ, cần phải làm rất tỉ mỉ và công phu, chạm khắc từng chi tiết nhỏ. Những sản phẩm của ông đã đạt được độ hoàn thiện cao, không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu sang một số nước như: Nhật Bản, Ấn Độ và một số nước Châu  u…

Trên thế giới

1. Giuseppe Penone: Thiên tài của khu rừng
Giuseppe Penone sinh ra ở Piemont, Ý, trong một gia đình nông dân. Ông trải qua tuổi thơ được bao bọc bởi thiên nhiên và rừng rậm. Chính nhờ tiếp xúc với thế giới tự nhiên mà anh đã phát triển được khả năng nhạy cảm và vũ trụ nghệ thuật của mình. Thật vậy, cây cối đóng một vai trò quan trọng trong công việc của một trong những nhà điêu khắc gỗ của chúng tôi. 

G. Penone, Versailles, 2008

Khi ở Accademia Albertina ở Turin, Penone đã phát hiện ra Donald Judd và Robert Morris, những người tiên phong về chủ nghĩa tối giản trong điêu khắc, người sẽ ảnh hưởng đáng kể đến công việc sau này của ông. Hơn nữa, Penone còn trở thành người lãnh đạo phong trào Arte Povera. Nhóm nghệ thuật này nổi lên ở Ý vào những năm 1960 và đứng lên chống lại chủ nghĩa tiêu dùng, từ chối coi tác phẩm nghệ thuật là một sản phẩm đơn giản. Do đó, Penone chỉ sử dụng những vật liệu thô và đơn giản như đá, đất sét và gỗ. Anh ấy đặc biệt thích cái sau. Vỏ cây nhìn rõ, mùi nhựa cây: người nghệ sĩ biến những cây tầm thường thành bàn thờ, tạo ra những tác phẩm đánh thức giác quan. Đơn giản hóa và thuần khiết là trọng tâm trong công việc của anh ấy.
2. Louise Nevelson: Nữ hoàng chạm khắc gỗ
Louise Nevelson sinh ra Leah Berliawsky ở Ukraine vào năm 1899, trong một gia đình Do Thái. Trong những năm 1920, cô chuyển đến New York và bắt đầu học nghệ thuật. Cô sớm chuyển sang chạm khắc gỗ. Trong suốt sự nghiệp của mình, kỹ thuật ưa thích của cô là lắp ráp các mảnh gỗ đã sơn, kỹ thuật này đã trở thành thương hiệu của cô. Có một số chủ đề lặp đi lặp lại trong tác phẩm của Nevelson. Cô ấy thường miêu tả sự nữ tính và các mối quan hệ, như trong Lễ cưới của Dawn. Trong khi đó, Sky Cathedral và Untitled được liên kết với các sự kiện lớn trong cuộc đời cô , giống như bị nhổ bỏ và sống lưu vong. Người nghệ sĩ đã nuôi dưỡng khả năng sáng tạo của cô bằng cách lấy cảm hứng từ chấn thương tâm lý của cô.

Louise Nevelson, một nhà điêu khắc gỗ cần biết

Nevelson đã từng tuyên bố rằng “bản chất của sự sáng tạo không phải là sự vinh quang thể hiện ở bên ngoài, mà là một cuộc tìm kiếm bên trong đầy đau đớn và khó khăn”.
Bắt đầu với tác phẩm đơn sắc nhỏ, Nevelson đã mạo hiểm chuyển sang quy mô lớn hơn< a i=4> – và đến cuối đời, bà đã chuyển sang làm những tác phẩm điêu khắc hoành tráng. Cô đã chứng minh rằng tác phẩm của phụ nữ có thể là một phần của đấu trường công cộng và các tác phẩm nghệ thuật quy mô lớn không phải là lĩnh vực duy nhất của các nghệ sĩ nam.
Thông điệp và quyết tâm thâm nhập vào thế giới nam giới thống trị và kỳ thị phụ nữ này đã khiến Louise Nevelson trở thành một nghệ sĩ không thể chấp nhận được của thế kỷ 20.

Louise Nevelson, Nhà thờ bầu trời, 1958

3. Ossip Zadkine: Nhà điêu khắc gỗ lập thể bạn nhất định phải biết

Bảo tàng Zadkine, Paris

Được coi là một trong những nhà điêu khắc lập thể vĩ đại nhất, Ossip Zadkine là một nghệ sĩ xuất sắc. Sinh ra ở Nga vào năm 1890, ông trải qua tuổi trẻ giữa thiên nhiên, giống như Penone. Năm 1910, ông đến Paris và bắt đầu giao lưu với các nhà điêu khắc nổi tiếng bao gồm Brancusi, Picasso và Modigliani. Chủ yếu làm việc trên gỗ và đá, tác phẩm của ông được hình thành bởi những ảnh hưởng của chủ nghĩa nguyên thủy và mối quan hệ của ông với các nghệ sĩ tiên phong. Những tác phẩm chạm khắc bằng gỗ bóng loáng của ông đã đẩy khả năng biểu cảm của ông lên đến đỉnh điểm. Họ mượn các chủ đề từ thời Cổ đại, đồng thời thể hiện sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên. Đây là lý do tại sao gỗ là phương tiện yêu thích của Zadkine. Anh ấy thích chạm khắc trực tiếp hơn để có mối liên hệ thực sự với công việc của mình. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản anh ấy tạo ra tác phẩm khổng lồ chẳng hạn như Prometheus vào những năm 1930.
4. Sophie Taeuber-Arp: Nhà điêu khắc Dadaist 
Là một họa sĩ, nghệ sĩ, vũ công và nhà điêu khắc, Sophie Taeuber có rất nhiều sợi dây trên cây cung của mình. Xuất thân từ Thụy Sĩ, cô được đào tạo nghệ thuật cường độ cao dưới sự hướng dẫn của Wilhelm von Debschitz tại trường của anh ở Munich.

Jean Arp, Sophie Taeuber Arp và Đầu Dada của cô ấy

Từ điêu khắc đến kiến ​​trúc và dệt vải, Taeuber là bậc thầy về nhiều phương tiện. Năm 1915, cô đồng sáng tạo Dada với Jean Arp. Cô phát triển mạnh mẽ trong phong trào này, tạo ra nhiều tác phẩm điêu khắc bằng gỗ, chẳng hạn như Dada Head. Có thể thấy ảnh hưởng của việc đào tạo về nghệ thuật trang trí trong tác phẩm của cô. Quả thực, cô thường vẽ những họa tiết trừu tượng và cách điệu trên tác phẩm nghệ thuật của mình.
Nghệ thuật châu Phi là một nguồn cảm hứng chính khác cho phong trào Dada. Những nghệ sĩ này tìm cách quay trở lại với một nền nghệ thuật hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi xã hội phương Tây. Đây là lý do tại sao hình dạng khuôn mặt và tượng bán thân được Taeuber chạm khắc gợi nhớ đến những chiếc mặt nạ châu Phi. Sau khi điêu khắc, cô ấy cũng sẽ thêm các họa tiết hình học.
5 Eva Jospin: Người tái tạo lại khu rừng
Sinh ra vào những năm 70, Eva Jospin là một nhà điêu khắc người Pháp. Cô bắt đầu sự nghiệp của mình bằng cách làm việc với bìa cứng. Sau đó, bằng cách tạo ra một khu rừng bằng bìa cứng, cô đã yêu thích gỗ và nhiều khả năng sử dụng gỗ của nó. Thế là cô bắt đầu chạm khắc gỗ, bằng gỗ! Đồng thời là nơi của tự do, tình trạng hỗn loạn và sợ hãi, khu rừng là chủ đề thường xuyên của người nghệ sĩ. Jospin thích chơi đùa với nhận thức của mọi người. Những bức phù điêu cao và thấp của cô đưa người xem vào sâu trong lòng khu rừng. Cô vẽ và vạch từng nhánh với sự chú ý tỉ mỉ đến từng chi tiết để làm cho tác phẩm của mình trở nên sống động và sống động hơn.

Eva Jospin trước tác phẩm của mình.

6  Paul Gauguin: Người sáng lập Chủ nghĩa Nguyên thủy
Bạn có biết rằng người sáng lập Trường Pont Aven cũng là một nhà điêu khắc gỗ? Mặc dù nổi tiếng với hội họa, Paul Gauguin cũng thực hiện các tác phẩm điêu khắc. Trước khi rời Quần đảo Marquesas, Ernest Chaplet đã dạy anh cách chạm khắc. Niềm đam mê chủ nghĩa nguyên thủy của Gauguin được thể hiện rõ ràng trong các tác phẩm nghệ thuật bằng gỗ của ông. Phong trào này bác bỏ việc đào tạo học thuật của phương Tây và ủng hộ việc tự thể hiện. Các nghệ sĩ theo chủ nghĩa nguyên thủy rất quan tâm đến nghệ thuật bộ lạc và thổ dân và chúng ta có thể thấy ảnh hưởng đó trong tác phẩm của Gauguin. Anh ấy đã tạo ra phần lớn công việc của mình ở Tahiti. Ví dụ, ở Oviri, các tác phẩm chạm khắc tượng hình của ông lấy cảm hứng rất nhiều từ thần thoại Tahiti.

Paul Gaugin, Chân dung tự họa với Chúa Kitô màu vàng, 1890, Grand Palais.

Một sự thật thú vị khác: bức tranh của anh ấy Chân dung tự họa với Chúa Kitô màu vàng có sự góp mặt của họa sĩ, bức tranh của anh ấy Chúa Kitô màu vàng và một trong những tác phẩm điêu khắc bằng gỗ của ngài!
7 Barbara Hepworth: Bậc thầy về hình dáng
Một lý do tại sao Barbara Hepworth là một trong những nhà điêu khắc gỗ chủ chốt của chúng tôi cần biết? Tác phẩm của cô được đặc trưng bởi sự tương phản giữa cái rắn và cái trống, với cách sử dụng không gian và những đường cong hấp dẫn người nhìn. Sinh ra ở Anh vào năm 1903, cô chọn cống hiến hết mình cho sự nghiệp điêu khắc. Từ Henry Moore thời trẻ, đến Piet Mondrian và Arp sau này, Hepworth đã gặp những nghệ sĩ vĩ đại nhất trong thời đại của bà và chia sẻ niềm đam mê nghệ thuật của họ.

Barbara Hepworth, Hình dây (Curlew), 1956

Mối quan hệ giữa con người và cảnh quan cũng đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển sáng tạo của Hepworth. Năm 1949, bà định cư ở St Ives, Cornwall, nơi bà ở cho đến khi qua đời. Sự hòa hợp của biển, đất và đá ở vùng đất xa xôi này của nước Anh đã tác động không nhỏ đến cô.
Tác phẩm của cô nhanh chóng trở nên trừu tượng, tạo ra những hình chạm khắc mượt mà và trang nhã. Sự liên kết giữa chất liệu rắn chắc và không gian âm khiến tác phẩm của cô càng trở nên tinh tế hơn.
8 Baselitz: Những tác phẩm điêu khắc gây sốc
Nghệ sĩ người Đức Baselitz gây sốc và kinh ngạc. Sinh năm 1938, Baselitz nổi tiếng với những tác phẩm nghệ thuật đầy tai tiếng. Ngay trong buổi triển lãm đầu tiên, anh đã gây náo động và bị cáo buộc gây rối trật tự công cộng. Anh ấy đã giữ phong cách khiêu khích này kể từ đó. Ngoài việc tạo ra phong trào Tân Biểu hiện, ông còn là một nhà điêu khắc tài năng. Những tác phẩm chạm khắc của anh ấy cũng giống anh ấy: gây tranh cãi và thô thiển. Ví dụ, anh ấy đã tạo ra một tác phẩm điêu khắc bằng gỗ bằng cưa máy! Luôn sẵn sàng gây xôn xao, tác phẩm điêu khắc Modell für eine Skulptur của ông được trưng bày tại Venice Biennale, giống như một người đàn ông đang chào Đức Quốc xã.< /span>

Georg Baselitz, Volk Ding Zero / People Thing Zero, 2009

9. Juana Muller: Người bị lịch sử điêu khắc lãng quên
Thật không may, ít được công chúng biết đến, nhà điêu khắc người Chile Juana Muller đã gặp một số nghệ sĩ nổi tiếng nhất trong thời đại của bà. Sau khi nhận được trợ cấp cho việc học nghệ thuật vào năm 1937, bà đến Pháp để học điêu khắc. Cô được Zadkine dạy tại la Grande Chaumière. Tuy nhiên, việc gặp Brancusi có tác động lớn nhất đến công việc của cô. Họ là những người bạn và đối tác thân thiết, chẳng hạn như trong lần hợp tác Rùa bay.

Juana Muller trong studio của cô ấy và Vua cờ vua, 1944

Chủ đề yêu thích của Muller là hình dáng phụ nữ. Từ khuôn mặt đến hình dáng, nét chạm khắc của cô gợi nhớ đến những chiếc mặt nạ cách điệu, với kích thước ấn tượng và độ cứng cáp. Tác phẩm của cô được đánh dấu bởi tính xác thực tuyệt vời đối với hình dạng con người. Tuy nhiên, cô dần dần rời xa hình tượng. Các tác phẩm nghệ thuật của cô gần như trừu tượng và những đề cập đến nhân loại của cô ít được chú ý hơn.
10. Georges Vantongerloo: Nghệ sĩ toán học
Nghệ sĩ người Bỉ Georges Vantongerloo thuộc phong trào nghệ thuật và kiến ​​trúc De Stijl. Đam mê toán học và vật lý, Vantongerloo đã tích hợp kiến ​​thức này vào tác phẩm điêu khắc của mình. Tính toán mọi thứ, từ khối lượng đến màu sắc, anh không còn cơ hội nào nữa. Ông thậm chí còn đặt tên cho tác phẩm nghệ thuật của mình bằng các công thức toán học. Tác phẩm điêu khắc của ông mang tính hình học và trừu tượng. Không giống như những nghệ sĩ như Mondrian, Vantongerloo không ngần ngại kết hợp cả đường thẳng và đường cong vào tác phẩm điêu khắc của mình. Ngoài công việc nghệ thuật của mình, người Bỉ còn viết nhiều nghiên cứu về chủ đề này. Vantongerloo thực sự là người tiên phong trong lĩnh vực điêu khắc, chắc chắn là một trong những nhà điêu khắc gỗ vĩ đại cần biết. Thật không may, mặc dù được trưng bày ở nhiều viện bảo tàng lớn nhưng ông lại ít được biết đến hơn so với một số người cùng thời.

Georges Vantongerloo trong xưởng vẽ của ông ở Paris, 1958

 

6. Mẫu điêu khắc nổi tiếng Việt Nam

6.1 Điêu khắc tượng Nhà mồ ở Tây Nguyên

Tây Nguyên không chỉ nổi tiếng với văn hóa cồng chiêng, sử thi mà còn bởi những tác phẩm chạm khắc gỗ mộc mạc, giản dị nhưng có hồn và huyền bí. Các tác phẩm được thể hiện trên cầu thang, xà, mái nhà sàn cũng như trong tôn giáo. các trang web, và trong số các đồ dùng gia đình.
Nổi bật nhất là những bức tượng gỗ xung quanh khu mộ. Ngay cả những người già trong làng và các nhà nghiên cứu cũng không thể biết những bức tượng này xuất hiện lần đầu tiên khi nào. Từ bao đời nay, người Tây Nguyên đã xây mộ, xung quanh có tượng gỗ để tưởng nhớ người đã khuất.
“Tượng gỗ của người Jarai và Bà Nà rất đa dạng. Trước mộ thường có những bức tượng mô tả mong muốn sinh sản, sinh sản và trưởng thành, thể hiện bằng hình ảnh người mẹ ôm con và người ta giã gạo. Ở các góc mộ có tượng người ngồi khóc”, Giám đốc Bảo tàng Gia Lai Nguyễn Thị Bích Vân cho biết.

Điêu khắc mộ mộ Tây Nguyên

Bản sao mộ Jarai tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam ở Hà Nội.
Người Tây Nguyên quan niệm chết không phải là hết mà chỉ là sự chuyển từ trạng thái chuyển sang trạng thái tĩnh. Linh hồn mới rời đi lang thang khắp nơi nó sống. Nghi lễ từ biệt có tên là “bỏ mồ” là cơ hội cuối cùng để tiễn người chết. Khi đó linh hồn sẽ sang thế giới bên kia. Gia đình hứa sẽ tổ chức một "lễ từ bỏ" vào một ngày nào đó sau đó, khoảng ba hoặc thậm chí bảy năm. Cho đến thời điểm đó, ngôi mộ thường xuyên được người thân, bạn bè chăm sóc, viếng thăm. Họ thậm chí còn ăn uống trong nghĩa trang với niềm tin rằng linh hồn vẫn còn ở đó.
Nhiếp ảnh gia Huy Tĩnh, người nghiên cứu văn hóa các dân tộc ở Tây Nguyên, cho biết: “Họ thường tạc tượng để bày tỏ tình cảm với người còn sống đối với người đã khuất và nhắc nhở người sống tiếp tục làm những công việc còn dang dở của người đã khuất. Những bức tượng trông đơn giản, thô sơ nhưng rất có hồn và ý nghĩa.”

Mộ người Ba Na ở thành phố Pleiku, Tây Nguyên.

Các tượng mộ thường khắc họa các loài chim, thú, đồ dùng trong nhà và các nhóm người đứng, ngồi hoặc ôm nhau. Những bức tượng được yêu thích nhất là những người ngồi chống khuỷu tay lên đầu gối, hai tay ôm mặt và đôi mắt buồn bã. Người ta cho rằng những bức tượng tượng trưng cho người thân, ngồi bên mộ để nói chuyện với người đã khuất. Có những bức tượng vui tươi của người dân đánh trống chiêng, giã gạo, nam nữ quan hệ tình dục và phụ nữ mang thai. Những bức tượng mộ thể hiện niềm tin của họ rằng cái chết chỉ là sự khởi đầu trong thế giới tâm linh.
Nghệ nhân Kso H’Nao ở làng Kep, tỉnh Gia Lai, là một thợ điêu khắc nổi tiếng ở Tây Nguyên. Ông cho biết người thân của người quá cố đã chặt cây trong rừng và mời các nghệ nhân tạc tượng. Họ chạm khắc những bức tượng mà không có bất kỳ bản thiết kế hay phép đo chính xác nào. Thông thường, một phần ba bức tượng được trồng chắc chắn trong lòng đất. Các bức tượng thể hiện tình cảm, suy nghĩ của người thân về người đã khuất và quan điểm sống của họ. Các nghệ nhân giàu kinh nghiệm, chủ yếu là ông nội và cha, chia sẻ kỹ thuật chạm khắc với con cái và thợ điêu khắc cấp dưới của họ.
“Đó là niềm đam mê của tôi từ năm 14 tuổi. Tôi đã quan sát những người già tạc tượng để bỏ lễ cúng và học hỏi từ họ. Tôi đã khắc những khuôn mặt đang khóc và những người ôm mặt đầy đau khổ”, Kso H’Nao nói.

Điêu khắc mộ mộ Tây Nguyên

Tượng thờ thường được đặt ở những nơi linh thiêng. Nhưng tượng mộ ở Tây Nguyên được đặt giữa thiên nhiên, dưới bóng cây, không quan tâm đến thời tiết. Tượng mộ không cầu kỳ về kỹ thuật và đánh bóng. Tuy nhiên, chúng trông sống động và ấn tượng.
“Tôi dạy người già và người già, thậm chí cả trẻ nhỏ đo và đục các đường viền của chân và tay. Nhưng tôi không thể chỉ cho họ cách khắc khuôn mặt. Tôi nhìn thấy khuôn mặt đó và tưởng tượng nó trong đầu. Nhưng bạn lại thấy khác. Đó là tâm hồn của chúng ta và một cái gì đó không thể diễn tả được. Tôi không thể dạy họ được”, Kso H’Nao nói.
Ông Ro Lan Ven, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Chư Pah, tỉnh Gia Lai, cho biết các bức tượng được làm ngẫu hứng, chất lượng ngẫu hứng này càng làm tăng thêm ý nghĩa và hồn cho các tác phẩm.
“Các nghệ nhân làm theo những họa tiết giống nhau nhưng luôn có cách thể hiện khác nhau. Tượng người ngồi chống cằm than khóc người đã khuất, tượng người vợ hoặc người mẹ ôm con than khóc chồng - được đặt xung quanh mộ nhằm xoa dịu nỗi cô đơn của người đã khuất trong thế giới mới”, ông nói.

Điêu khắc mộ mộ Tây Nguyên

Ở Tây Nguyên có thể tìm thấy một số ngôi mộ khá cổ và lớn. Các bức tượng được làm bằng gỗ bền bỉ, có thể chịu được thời tiết khắc nghiệt trong nhiều thập kỷ. Khi diện tích rừng bị thu hẹp, người dân buộc phải sử dụng gỗ chất lượng thấp, dễ bị sâu bệnh hoặc thời tiết làm mục nát.
Số người có khả năng điêu khắc tượng truyền thống ngày càng giảm do thế hệ trẻ ít quan tâm đến nghề này. Nhiều cộng đồng không thể làm tượng mộ được nữa.
Để bảo vệ nghệ thuật dân gian, các tỉnh Tây Nguyên đã tổ chức các lễ hội và cuộc thi tạc tượng.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Thị Kim Vân cho biết, những sự kiện này rất hữu ích để các nghệ nhân thể hiện tay nghề và để giới trẻ tìm hiểu về truyền thống.
“Tương tự như việc bảo tồn nghệ thuật cồng chiêng, khi truyền thống của chúng ta đang bị mai một, chúng ta phải tổ chức các lễ hội, cuộc thi để làm sống dậy những giá trị văn hóa, phong tục tập quán. Chúng tôi mong muốn thu hút cộng đồng địa phương vào việc quảng bá và bảo tồn văn hóa của họ cho các thế hệ tương lai”, Vân nói.
Nhờ các lễ hội, các nghệ nhân điêu khắc tượng gỗ đã quảng bá nghệ thuật Tây Nguyên đến với cộng đồng nghệ thuật rộng rãi hơn. Nhiều nghệ nhân đang nỗ lực giới thiệu văn hóa địa phương  không chỉ với người Việt Nam mà còn với du khách quốc tế.

6.2 Lê - Trình - Tây Sơn

Nhà Mạc kéo dài từ năm 1528 đến năm 1598 nối tiếp nhà Lê. Một phong cách điêu khắc nhà ở thương mại mới (dinh lang), trái ngược hoàn toàn với các tác phẩm tôn giáo và phong kiến ​​trước đây, được phát triển khắp vùng nông thôn.. Bức tượng cao 3,7m, có 48 cánh tay lớn và 952 cánh tay nhỏ hơn, tất cả đều chụm lại với nhau tạo thành một vòng tối quanh mắt.th Tượng Quan  m 1.000 mắt, 1.000 tay ở chùa Hạ (tỉnh Vĩnh Phúc) là một ví dụ điển hình cho tác phẩm điêu khắc hoành tráng của thế kỷ 16, các chúa Nguyễn lên nắm quyền và chinh phục miền Nam. Bảy cuộc xung đột nổ ra giữa họ Trình và họ Nguyễn trong thế kỷ này. Phật giáo được khôi phục và được coi là sự cứu rỗi tinh thần của nhân dân. Trong 200 năm tiếp theo, văn hóa và nghệ thuật phát triển và đạt mức độ thịnh vượng cao. Các tác phẩm điêu khắc ngày càng đa dạng, bao gồm các tác phẩm điêu khắc Phật giáo ở chùa làng, tác phẩm điêu khắc tín ngưỡng tôn giáo bản địa trong các đền chùa, tác phẩm điêu khắc cho lăng mộ và lăng mộ của các hoàng đế và quan lại thời Lê và triều Trần.

Lê - Trình - Tây Sơn

6.3 Điêu khắc Việt Nam thời Lý

Thời kỳ độc lập trong lịch sử Việt Nam bắt đầu từ thời nhà Lý. Bắc Ninh và Thăng Long là hai trung tâm văn hóa, kiến ​​trúc. Những bức tượng sư tử thời kỳ này vừa mạnh mẽ vừa duyên dáng. Các hoa văn trang trí hình học và hình xoắn ốc rất dẻo dai. Khuôn mặt của bức tượng thị giả chiến binh của Đức Phật trông vừa uy nghiêm vừa nhân từ, vừa đáng yêu. Tinh xảo nhất là các họa tiết trang trí sigmoid. Rồng thời Lý còn được gọi là rồng giun đất. Rồng từ thời điểm đó trở đi bắt đầu được sử dụng làm biểu tượng chính thức của Hoàng đế. Đức Phật Sakya Muni, sau khi đạt được giác ngộ tâm linh hoàn hảo, đã thành lập Phật giáo dưới gốc cây bồ đề. Vì vậy, lá cây bồ đề đã trở thành một họa tiết trang trí quen thuộc. Trụ đá chùa Dạm (cao 5m) là khối đá đồ sộ nhất đồng thời với tượng đá Đức Phật A Di Đà tại chùa Phật Tích (tỉnh Bắc Ninh). Chúng là những di tích lớn nhất của thời kỳ này (thế kỷ 11-12) còn tồn tại cho đến ngày nay.

Điêu khắc Việt Nam thời Lý

6.4 Điêu khắc Việt thời Trần

Còi báo động trong thần thoại phương Tây khiến chúng ta liên tưởng đến những nàng tiên đánh trống phương Đông với thân hình hình con chim. Điêu khắc Việt Nam có sự giao lưu văn hóa rất chặt chẽ với điêu khắc Trung Quốc thời Đường và điêu khắc Chăm ở phương Nam. Những thay đổi của hoàn cảnh đã kéo theo những thay đổi trong nghệ thuật. Dưới thời Trần, Hồ – thế kỷ 13 – 15, điêu khắc đã có sự biến đổi rất lớn. Sự chuyển đổi được quan sát rõ ràng tại chùa Thái Lạc (tỉnh Hưng Yên). Các nhân vật thực tế hơn, ngây thơ và mạnh mẽ hơn. Tượng gỗ thời Trần là tượng cổ nhất còn sót lại ở Việt Nam. Hãy nhìn con hổ đơn giản và mạnh mẽ này cùng những con rồng oai vệ và mạnh mẽ của thời Trần. Chúng khác biệt rất nhiều so với phiên bản trang nhã hơn nhiều của triều đại nhà Lý trước đó.

Điêu khắc Việt thời Trần

6.5 Điêu khắc Việt thời Lê

Đây rất có thể là những ảnh hưởng cuối cùng của nghệ thuật Chăm đối với điêu khắc Việt Nam. Đá cứng, gỗ và đất nung trở thành vật liệu chính của mỹ thuật từ thời Trần trở đi. Vua Lê Thái Tổ và người giúp việc Nguyễn Trãi rất coi trọng Nho giáo. Phật giáo không còn là quốc giáo nữa. Tác phẩm điêu khắc thiên về Phật giáo do đó rơi vào nền tảng. Con rồng thời kỳ này trông uy nghiêm trong khi con ngựa trong lăng mộ hoàng gia chỉ cao 45cm, giống như một món đồ chơi, trơ trẽn như con chó đá trước cổng nhà dân. Điêu khắc và Phật giáo phải chuyển từ thủ đô về làng quê.

Điêu khắc Việt thời Lê

Bức tượng bên phải mở ra vùng vàng của làng điêu khắc miền Bắc Việt Nam. Tượng Quan  m là hình tượng một người phụ nữ xinh đẹp, nhân hậu và toàn năng, có sức mạnh “ngàn mắt nghìn tay” xuyên thấu mọi đau khổ của con người để cứu rỗi họ. Nhưng tượng Quan  m chùa Tháp là tác phẩm điêu khắc độc đáo được khắc họ nghệ nhân (ông Trường) và ghi năm tạo tác (1656). Đây là một kiệt tác của nghệ thuật Phật giáo thế giới.

6.6 Điêu khắc Việt Nam thời Nguyễn

Vào thế kỷ 19, điêu khắc Việt Nam đạt đến đỉnh cao thông qua các công trình kiến ​​trúc cung đình. Lăng vua Khải Định (1885-1925) với các tượng đá, ngựa, voi được chạm khắc tinh xảo. Lăng mộ của cha ông, vua Đồng Khánh,  (1864-1889) mang hình chạm khắc châu Á đặc sắc ở mặt trước với biểu tượng hai con cá chép, hai con rồng dưới ánh mặt trời ám chỉ cuộc đời ngắn ngủi của ông. Qua bàn tay tài hoa của mình, các nhà điêu khắc đã thể hiện được những đường nét thẩm mỹ riêng, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật sống động.
Nghệ thuật khắc trên bia những bài thơ, văn chương do các vua sáng tác cũng thể hiện nghệ thuật điêu khắc độc đáo thời Nguyễn. Tiêu biểu là tấm bia Khiêm Cung ở lăng vua Tự Đức (1829-1883). Tấm bia lớn nhất Việt Nam này mang phong cách trang trí cung đình thời Nguyễn. Nó được chạm khắc công phu, bề mặt được chạm nổi và chạm khắc hình rồng và mây

Điêu khắc Việt Nam thời Nguyễn

6.7 Điêu khắc Việt trong chùa

Chùa làng thực sự là bảo tàng điêu khắc. Bàn thờ chính phải có ít nhất 60 pho tượng. Số lượng tượng trong một ngôi chùa có khi lên tới hàng trăm tượng lớn nhỏ. Vô số tượng ở hàng ngàn ngôi chùa trên khắp Việt Nam cần được bảo vệ và bảo tồn. Bức tượng này thể hiện vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Những cô gái nông dân xinh đẹp và quyến rũ có lẽ đã từng làm người mẫu cho các nghệ sĩ. Và đây chính là nét quyến rũ của một “nữ hoàng sắc đẹp” ngày xưa: “Cổ tay trắng ngà, sắc như dao trầu chính là thị lực. Nụ cười của bạn cũng giống như bông hoa Aglaia, và chiếc khăn xếp của bạn: một bông hoa sen rung chuyển”. Không có gì cao quý hơn tình mẹ. Đây là kiệt tác của một người mẹ Việt Nam lý tưởng với vẻ đẹp thuần khiết, đức độ và nhân hậu.

Điêu khắc Việt trong chùa

Tượng Bạch Bạch Nữ Vương che nửa ngực, hiếm có trong mỹ thuật Việt Nam, Pháp Bảo Thiện, Pháp Bảo Độc Ác và thị giả chiến sĩ của Đức Phật là các vị Thiên Thần mang dáng vẻ trang nghiêm. Các tư thế võ thuật và sức mạnh nam tính của họ được các bức tượng khắc họa một cách sống động và tráng lệ. Trong chùa chỉ còn lại bộ sưu tập tượng chân dung của người dân thường. Họ bao gồm các vị sư trụ trì trong các ngôi chùa Phật giáo, những người có công với chùa, chẳng hạn như những người xây dựng, trùng tu, v.v. Những bức tượng chân dung sống động đến mức – có vẻ như – chúng có thể dùng làm chân dung trên thẻ nhận dạng!
Nhà sư béo đang ngoáy tai và nhà sư gầy đang gãi lưng. Các bức tượng của Tổ sư chùa Tây Phương (thường bị gọi nhầm là La Hán) cũng “cực kỳ sống động”, ngoại trừ đôi tai cách điệu. Những bức tượng ngoài trời dù không phổ biến và kém hoành tráng vẫn là tác phẩm có giá trị trong các lăng mộ hoàng gia. Điêu khắc cổ Việt Nam thực sự đặc trưng, ​​phong phú, hiện thực và uyển chuyển. Màu sắc rất tinh tế và quyến rũ.

7. Nghề điêu khắc gỗ hiện nay

Nghề điêu khắc gỗ là một nghề có từ lâu đời ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, nghề điêu khắc gỗ được phát triển rộng rãi trên toàn quốc, đặc biệt là tại các làng nghề gỗ có truyền thống lâu đời ở Miền Bắc như: làng nghề Đồng Kỵ (Bắc Ninh), La Xuyên (Nam Định), Canh Nậu (Thạch Thất, Hà Nội), Chàng Sơn (Thạch Thất, Hà Nội), Vạn Điểm (Hà Tây) … Những sản phẩm điêu khắc gỗ của Việt Nam không chỉ là những sản phẩm nghệ thuật, mà còn mang giá trị tâm linh, văn hóa và phong thuỷ của người Việt.

Theo Hiệp hội gỗ và nông sản Việt Nam, hiện ngành gỗ nước ta đã xuất khẩu qua hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ với 70% vào các thị trường EU, Mỹ và Nhật Bản. Tuy nhiên sự ảnh hưởng của nghệ thuật điêu khắc gỗ Á Đông khá mạnh nên mặt hàng gỗ đến với thị trường các nước còn khá chậm và nhỏ giọt, chủ yếu là tiêu thụ trong nước và một số nước Châu Á có nền văn hóa tương đồng.

Nghề điêu khắc gỗ hiện nay

Mặc dù gặp không ít khó khăn tại các thị trường kén cá chọn canh của quốc tế nhưng lượng gỗ xuất khẩu vẫn có xu hướng tăng hằng năm cho thấy đây vẫn là một ngành có khả năng phát triển mạnh. Tuy nhiên, tổng thể ngành gỗ Việt Nam chỉ chiếm hơn 1% so với thể giới. Điều này đòi hỏi Việt Nam muốn vực dậy và phát triển các làng nghề truyền thống phải luôn không ngừng đổi mới mẫu mã, áp dụng các phương pháp tiên tiến và sự trợ giúp của máy móc để đưa ngành gỗ Việt Nam ngày càng có tầm ảnh hưởng hơn. Đặc biệt cần nhất đó là sự tư duy đổi mới trong lãnh đạo của các doanh nhân, thay vì ngồi chờ thời thì các làng nghề phải có những bước chuyển mình phù hợp với tình hình thực tế, đẩy mạnh chế biến hàng thủ công mỹ nghệ điêu khắc gỗ và các lâm sản ngoài gỗ mà chúng ta có lợi thế trong quá trình tham gia hội nhập quốc tế.

8. Ý nghĩa nghệ thuật điêu khắc gỗ 

Điêu khắc gỗ là một nghề truyền thống có từ lâu đời ở nhiều quốc gia trên thế giới. Điêu khắc gỗ là một hình thức nghệ thuật vô cùng độc đáo, đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế và có tính nghệ thuật cao của người thợ. Những sản phẩm điêu khắc gỗ của Việt Nam không chỉ mang giá trị nghệ thuật, mà còn mang giá trị tâm linh, văn hóa và phong thuỷ của người Việt.

Ý nghĩa nghệ thuật điêu khắc gỗ có thể được hiểu theo nhiều khía cạnh khác nhau, như sau:

- Theo khía cạnh văn hóa: Điêu khắc gỗ là một biểu hiện của sự sáng tạo và tinh thần tự hào của người Việt. Những sản phẩm điêu khắc gỗ thường phản ánh những đặc trưng văn hóa của từng vùng miền, từng dân tộc, từng thời kỳ. Những sản phẩm điêu khắc gỗ cũng là những di sản văn hóa được truyền lại qua nhiều thế hệ, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc.

- Theo khía cạnh tâm linh: Điêu khắc gỗ là một hình thức biểu đạt niềm tin và tôn kính của người Việt đối với các vị thần, các bậc tiên nhân, các bậc anh hùng, các bậc tổ tiên. Những sản phẩm điêu khắc gỗ thường được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo, các lễ hội dân gian, các đền chùa, các miếu mạo. Những sản phẩm điêu khắc gỗ cũng mang ý nghĩa phong thuỷ, mang lại may mắn, bình an, sung túc cho gia chủ.

- Theo khía cạnh nghệ thuật: Điêu khắc gỗ là một hình thức nghệ thuật tạo hình, được sáng tạo theo nguyên tắc về thể tích, hình khối, vật chất trong không gian ba chiều và chịu sự chi phối của những quy luật tạo hình. Những sản phẩm điêu khắc gỗ thường có những hoa văn họa tiết cầu kỳ, những hình ảnh sinh động, những biểu tượng ý nghĩa. Những sản phẩm điêu khắc gỗ cũng là những tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao, được nhiều người yêu thích và sưu tầm.

Ý nghĩa nghệ thuật điêu khắc gỗ  

9. Người thợ chạm

“ Đâu vương triều? Đâu là Mạc, đâu là Lê?

Còn lại đây người tắm trần trên thớ gỗ

Nét dao chạm quên mất mặt rồng vua chúa

Chỉ để lại hoa người và một lá sen che.”

Đoạn văn trên là một đoạn trích từ bài viết "Chạm khắc đình làng - Nét đẹp văn hóa dân tộc" của tác giả Chế Lan Viên , được đăng trên trang web của Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam. 

- Câu đầu tiên: Đâu vương triều? Đâu là Mạc, đâu là Lê? là một câu hỏi mang tính bi kịch, thể hiện sự mất mát và tan vỡ của lịch sử và dân tộc. Nhà thơ hỏi về sự biến mất của các triều đại vua chúa, đặc biệt là Mạc và Lê, hai triều đại có vai trò quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Nhà thơ cũng hỏi về sự phân tranh và chiến tranh giữa các triều đại, gây ra nhiều đau khổ cho dân tộc.

- Câu thứ hai: Còn lại đây người tắm trần trên thớ gỗ là một hình ảnh miêu tả cuộc sống khốn khổ của người dân trong thời kỳ chiến tranh. Người dân phải sống trong cảnh thiếu thốn, bần cùng, không có quần áo để mặc, không có nhà để ở, chỉ có những thớ gỗ để che chở. Người dân cũng bị mất đi lòng tự trọng, danh dự và niềm tin vào cuộc sống.

- Câu thứ ba: Nét dao chạm quên mất mặt rồng vua chúa là một hình ảnh nói về sự suy tàn và lãng quên của nghệ thuật chạm khắc đình làng. Nghệ thuật chạm khắc đình làng là nghệ thuật dân gian, phản ánh tâm hồn và niềm tự hào của dân tộc. Nhưng trong thời kỳ chiến tranh, nghệ thuật này bị bỏ bê, không được chăm sóc và bảo tồn. Những nét dao chạm đã mờ nhạt, không còn rõ ràng những hình ảnh rồng vua chúa, biểu tượng của quyền uy và sức mạnh.

- Câu cuối cùng: Chỉ để lại hoa người và một lá sen che là một hình ảnh nói về sự hy sinh và kiên cường của người dân. Hoa người là hoa sen, là biểu tượng của Việt Nam. Hoa sen cũng là biểu tượng của sự thanh cao và trong sạch. Một lá sen che là một hành động bày tỏ lòng kính trọng và tri ân đối với những người đã hy sinh cho Tổ quốc. Đoạn văn cho thấy, dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất, người dân Việt Nam vẫn giữ được tinh thần yêu nước và bất khuất.

Chỉ mới qua một vài tác phẩm chạm khắc đình làng, chúng ta đã có dịp thấy và cảm được thế nào là cái đẹp riêng gắn bó với đất nước từ bao nhiêu đời qua. Những bức chạm khắc ấy đã vẽ lại nhiều mặt của đời sống dân tộc trong quá khứ, cho ta nhận ra cốt cách, tâm hồn của nhân dân ta một cách sâu sắc nhất. Và nói như Nguyễn Đỗ Cung: “Những tác phẩm ấy phản ảnh tất cả vẻ đẹp, chứa đựng mọi hương thơm của quê hương và Tổ Quốc”. 

Ngày nay, chính vì thế, chúng ta sẽ càng hết sức trân trọng giữ gìn và bảo vệ.