1.Lời mở đầu
1.1 Cờ tướng là gì?
Theo Wikipedia tiếng Việt: Cờ tướng (Tiếng trung: 象棋), còn gọi là cờ Trung Hoa. Đây là một bộ môn thể thao trí tuệ của con người. Cùng với các loại cờ giải trí khác như cờ vây,cờ vua,cờ caro,cờ Tam quốc…thì cờ tướng là một trong những loại cờ được ưa thích của nhiều người không kể tuổi tác. Đây là loại cờ phổ biến nhất trên toàn thế giới, đặc biệt là các nước châu á . Đã có rất nhiều cuộc thi được tổ chức từ thời xa xưa, mang tính chất so tài hay có thể là giải trí. Ván cờ được tiến hành giữa hai người, một người cầm quân Trắng (hay Đỏ), một người cầm quân Đen (hay Xanh). Mục đích của trò chơi là tìm mọi cách đi quân trên bàn cờ theo đúng luật để chúng ta có thể chiếu hết hay ăn quân,bắt Tướng của đối thủ.
Mặt bàn cờ tướng và ký hiệu các quân cờ cơ bản
1.2 Cờ tướng có những gì?
Cờ tướng có thể coi là trò chơi này tái hiện lại cuộc chiến giữa hai quốc gia muốn bảo vệ lãnh thổ hoặc xâm đối phương, vận dụng cách bày binh bố trận với mục tiêu là bắt được Tướng của đối thủ và dành chiến thắng. Các đặc điểm khác biệt của cờ tướng so với các trò chơi cùng họ là: các quân đặt ở giao điểm các đường thay vì đặt vào ô, quân . Muốn chơi được cờ tướng chúng ta cần phải có bàn cờ và quân cờ. Bài viết này chúng ta hãy tìm hiểu thật kỹ về bàn cờ nhé!
2. Giới thiệu
2.1 Bàn cờ tướng như thế nào?
“Bàn cờ Tướng là một hình chữ nhật do 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc tại 90 điểm hợp thành. Một khoảng trống gọi là sông (hay hà) nằm ngang giữa bàn cờ, chia bàn cờ thành hai phần đối xứng bằng nhau. Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông (Cửu cung) do 4 ô hợp thành tại các đường dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối của mỗi bên, trong 4 ô này có vẽ hai đường chéo xuyên qua”- ( trích từ hướng dẫn chơi cờ cho người mới bắt đầu )
2.2 Bàn cờ tướng được hình thành từ đâu ?
Rất nhiều câu hỏi xoay quanh sự ra đời của Cờ Tướng như là Người phát minh ra Cờ Tướng là ai? Cờ Tướng được có từ đất nước nào?Những quân cờ được vận dụng ra sao? Tại sao lại có thể nghĩ ra bàn cờ tướng?...Câu trả lời là :
“Cờ Tướng là biến thể của một loại Cờ tên là Lục Bác được cải biến và trở thành môn Cờ Tướng như hiện nay. Lúc đầu, loại cờ Lục Bác này được du nhập vào đất nước Ấn Độ, sau đó được phát triển thành bộ môn Saturanga, sau đó chúng lại được du nhập vào đất nước Trung Quốc và kết hợp với cờ tướng lúc bất giờ để phát triển hoàn thiện thành bộ môn Cờ Tướng như hiện nay. Họ nghĩ ra bàn cờ tướng với cách chơi Người chơi sẽ tạo ra ô vuông, sau đó họ đặt những quân cờ cụ thể nằm tạo những giao đểm giữa các ô vuông mà lại không đặt chúng ở trong các ô vuông. Nhờ vào cách đặt cờ như vậy mà bàn cờ Tướng có thể có được 81 điểm đi quân thay vì 64 điểm, trong khi đó số quân cờ được đặt ở hàng cuối cùng thì tăng lên 9 quân thay vì 8 quân cờ. Về quy luật thì bàn cờ luôn được đảm bảo về tính cân đối trước khi các quân cờ được tiến hành tham gia đấu trận.”
(theo nguồn gốc cờ tướng).
Và đó là cách phát minh ra bàn cờ tướng.
2.3 Có những loại bàn cờ nào?
Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu và sự yêu thích ngày càng tăng cao nên bàn cờ tướng dần được sang trọng và quý giá hơn. Chúng ta có thể bắt gặp từ những bàn cờ đơn giản nhất như bàn cờ giấy, bàn cờ tự vẽ,bàn bằng nhựa,bàn cờ nam châm hút,… rồi dần dần hình thành những bàn cờ sang trọng từ những người yêu thích và có niềm đam mê với cờ : Bàn cờ bằn da, bộ bàn cờ tướng gỗ trắc, bàn gỗ hương, bằng ngọc….Thậm chí có những bàn cờ to chơi ở sân đình,làng ngày xưa ( cờ người ).
Bàn cờ tướng đơn giả có thể chỉ là một mảnh nilong được in
Bàn cờ tướng bằng gỗ có viền, các đường chia bàn cờ được khắc chìm
Một bàn cờ tướng bằng đồng. Ảnh gốc : Mỹ Nghệ Đông Đô
3. Cách làm bàn cờ
Vẽ bàn cờ tướng có thể coi là điều đơn giản với những người chơi và có hiểu biết về cờ tướng. Nhưng không phải bất cứ ai biết chơi bộ môn này cũng có thể vẽ được một bàn cờ chính xác và đẹp mắt. Do đó, vẽ bàn cờ tướng là một kỹ thuật nên được tìm tòi và học hỏi. Mình sẽ chia sẻ những cách làm bàn cờ dưới đây
3.1. Các làm bàn cờ giấy tự vẽ
Về quy định của bàn cờ tướng, thông thường chúng được hình thành bởi sự giao nhau của 9 đường kẻ dọc và 10 đường kẻ ngang. Toàn bộ đường kẻ có kích thước hoàn toàn bằng nhau. Bên cạnh đó, mọi đường kẻ dọc và đường kẻ ngang trong bàn cờ tướng đều được vẽ song song với nhau. Chình vì quy định giao cắt nhau để tạo thành những đường di chuyển của quân cờ, do đó đường dọc và đường ngang không chỉ song song, mà còn là vị trí vuông góc với nhau. Kết quả của việc giao cắt là tạo thành tổng thể 64 hình vuông nhỏ trong bàn cờ tướng, trung bình kích cỡ là 6,25×6,25cm. Thông thường, quân cờ trong cờ tướng có đường kính trung bình 3.7cm, cao khoảng 1.4cm. Do đó, khi vẽ các đường để tạo thành các ô vuông, các ô vuông phải có kích thước thật chuẩn, tỷ lệ kết hợp linh hoạt với các quân cờ tướng. Việc di chuyển quân cờ sẽ rất khó khăn nếu như các ô vuông không bằng nhau hay ô vuông góc thì rộng, góc thì lại hẹp. (nguồn từ cách vẽ cờ tướng ).
Vẽ bàn cờ tướng bằng giấy. Ảnh gốc: Mật Thức - Matthucwiki , nguồn Wikipedia
3.2 Các làm bàn cờ bằng tôn để dùng với quân cờ nam châm
Chúng ta có thể đã biết Nam Châm là một vật liệu hoặc vật thể tạo ra từ trường. Từ trường này là vô hình nhưng nó có thể làm ra một lực kéo các vật liệu sắt từ khác, như sắt, và hút hoặc đẩy các nam châm khác.Lợi dụng tính chất của nam châm ,con người đã phát minh ra bàn cờ nam châm hút. Bài viết này mình có thể hướng dẫn các bạn làm một bàn cờ nam châm hút treo tường.
Bước 1 : Chuẩn bị nguyên liệu
- Một tấm lót bìa cứng , foam( fomex ) tùy theo kích thước nhu cầu sử dụng mỗi người . vd : 80*80cm, 60*60cm, 30*30cm,…
- 4 khung nhôm định hình theo kích thước của tấm bìa đã chuẩn bị
- Một tấm tôn lá
- Ke nối góc ( có 4 chiếc ở bốn góc vuông riêng biệt )
- Ốc vít,tua nơ
- Găng tay và kính bảo hộ ( mang lại sự an toàn cho người làm )
- Một tấm hình bàn cờ tướng phù hợp với kích thước đã chuẩn bị
Bước 2: Cách làm
- Chúng ta sẽ trải phẳng tấm tôn lá .
- Dùng tấm vải lau sạch tấm lót bìa cứng đã chuẩn bị .
- Tiếp theo dán keo/ Băng dính 2 mặt/ silicon lên tấm bìa cứng.
- Sau đó trải tấm tôn lá lên trên bìa ( có thể để một vật nặng lên trên tấm tôn để cố định vị trí cần dán ) .
- Miết thật phẳng tấm tôn lá ( Có thể cắt ,chỉnh sửa sao cho vừa khung ) sao cho ưng ý và đẹp mắt.
- Tiếp tục bóc deal và dán tấm bàn cờ đã chuẩn bị sẵn lên trên tôn lá.
- Tạo khung bằng 4 tấm nhôm đã chuẩn bị sẵn.
- Cắtt fomex chèn khung.
- Gài fomex vào giữa khung nhôm và bìa cứng để định dạng hình.
- Sau đó là bắt vít vào 4 góc vuông để hoàn thiện bàn cờ .
Bước 3.Cuối cùng là lấy quân cờ đã dán nam châm và bắt đầu môn thể thao trí tuệ thôi nào!
3.3 Bàn cờ bằng gỗ
Những bàn cờ bằng gỗ có lẽ đã không còn xa lạ đối với cuộc sống hiện nay. Chúng ta có thể bắt gặp nhiều bàn cờ làm bằng gỗ thường đến gỗ quý như gỗ trắc, gỗ hương,…Dưới đây mình sẽ chia sẻ cách làm Bàn Cờ Tướng Gấp bằng gỗBước 1: Chuẩn bị
- 1 tấm gỗ to phẳng ( tùy từng loại gỗ mà người chơi muốn sử dụng )
- Thước dây đo,
- Thước vạch dấu gỗ,
- Thước định tâm,
- Bút vẽ kích thước
- Eke tam giác vuông
- Máy cưa, lưỡi cưa gỗ
- Khung đo bàn cờ kích thước mong muốn
- Máy khoan vít gỗ, ốc vít,2 thanh gắn,kẹp cố định (ê tô bóp tay)
- Máy mài gỗ
- Máy phun nét sơn
- 4 thanh gỗ nhỏ, 4 thanh vừa làm khuôn cạnh bàn cờ
- Keo silicon
- Nước sơn bóng
Bước 2. Cách làm
Chia tấm gỗ to phẳng có kích thước đã chuẩn bị làm đôi bằng máy cưa có gắn lưỡi cưa gỗ.Lấy thước đo và thước vạch dấu cùng bút, vẽ kích thước bàn cờ như ý muốn.
Lấy máy phun nét sơn tô lại những nét đã được vẽ chuẩn trước đó.
Tiếp đó mài 4 thanh gỗ nhỏ và vừa mài góc hình chéo,sao cho các thanh khớp với nhau tạo thành góc vuông.Đặt cách thanh gỗ tạo thành các góc vuông lên 2 mảnh bàn cờ tướng trước đó.Dùng keo để cố định. Đợi khoảng 15 phút cho các thanh gỗ và mặt bàn dính chặt vào nhau .
Tiếp đó đặt 2 mặt của bàn cờ vào nhau ,dùng keo để dán 2 mặt . Trong thời gian chờ keo dính có thể đặt 1 vật nặng ( Hộp dụng cụ ) lên giúp cố định bàn cờ nhanh hơn. Sau đó ta có thể dùng máy mài, mài 4 góc bàn cờ sao cho đẹp mắt và thẩm mỹ .
Từ các bước làm đã được mô tả ở trên, các bạn đọc có thể tưởng tượng ra thành quả là 1 hình hộp chữ nhật . Tiếp đó chúng ta dùng máy cưa có gắn lưỡi cưa gỗ,xẻ lấy 3 cạnh của hình hộp. Cạnh còn lại lấy bút thước căn chỉnh chỗ khoan ốc vít. Sau khi đã có được kích thước chuẩn bạn sẽ lấy máy khoan và thanh gắn , khoan ốc vít với 2 thanh gắn vào cạnh còn lại chưa được xẻ, có thể dùng kẹp cố định (hoặc ê tô cầm tay) để công việc khoan của bạn dễ dàng hơn
Công đoạn cuối cùng mang tính chất thẩm mỹ, sau khi có được bàn cờ gỗ gấp như mong muốn. Ta có thể trang trí bằng cách bôi một lớp sơn bóng lên bề mặt bàn cờ của bạn.Như vậy là công cuộc làm một bàn cờ gỗ đã xong.
4. Công dụng,Lợi ích của bàn cờ
Người ta thường bảo cờ tướng như cuộc một trận chiến mang lại thắng lợi cho bản thân,hoặc thua thì đó là bài học kinh nghiệm vì thế việc chơi cờ cũng có những ý nghĩa quan trọng. Cờ tướng không đơn giản là môn thể thao, giải trí giúp người chơi thư giãn hơn, rèn luyện trí tuệ và mang đến những kỹ năng hữu ích. Các nhà khoa học đã chứng minh, việc chơi cờ nói chung và chơi cờ tướng nói riêng sau thời gian làm việc và học tập giúp mang đến tinh thần thoải mái, giải tỏa căng thẳng.Song song với đó thì từng loại bàn cờ sẽ mang đến nhiều công dụng và lợi ích khác nhau.Như những bàn cờ nhỏ mini sẽ giúp thuận tiện hơn cho những chuyến du lịch,đi xa nhà, giải trí. Những bàn cờ tướng to treo tường bằng nam châm hút treo tường để dạy học mang tích chất mô tả rõ ràng. Hay những bàn cờ tướng bằng da có thể dùng trong thi đấu mang tính chất của một cuộc thi, sang trọng và lịch thiệp…. Dù thế nào thì mỗi bàn cờ đều dùng để chơi cờ nhưng nó sẽ có ưu và nhược điểm riêng. Chúng ta có thể kể một số nhược điểm của bàn cờ gỗ gấp. Mặc dù nó tiện lợi nhỏ nhẹ nhưng bàn cờ gấp sẽ không mang lại cảm giác tốt cho người chơi.Chúng có những vân gấp, kích thước khá nhỏ không tạo cảm giác thoải mái,đôi khi còn dễ hỏng hóc… Và còn nhiều điểm khá nữa bởi dù hoàn hảo đến đâu mọi thứ trên đời đều có ưu và nhược điểm của bản thân!
5.Cách bảo quản giữ gìn bàn cờ
5.1 Bàn cờ gỗ
Những vật dụng bằng gỗ hay dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân của môi trường.Các tip nhỏ dưới đây có thể giúp bạn bảo quản bàn cờ một cách tốt nhất1.Bảo quản đồ gỗ nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp
- Ánh sáng rất quan trọng nhưng đừng để đồ gỗ nhà bạn tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp. Bởi vì đồ gỗ có tốt đến đâu dù để trong mưa nắng quá lâu sẽ dẫn đến bị mục,bong sơn,chênh khuôn ban đầu,….2. Không kéo đồ vật trên mặt bàn
- Khi di chuyển tránh bị trầy xước và không được đặt đồ vật nặng lên bề mặt gỗ. Nếu bạn kéo trượt các đồ vật nặng hay có góc sắc nhọn rất dễ làm cho mặt bàn cờ bị xước, ảnh hưởng rất lớn đến thẩm mỹ.
3. Tránh cho đồ gỗ bị ẩm mốc
- Tránh ẩm mốc là một điều quan trọng trong những cách bảo quản đồ gỗ.4 Vệ sinh bàn cờ gỗ đúng cách
-Những vết bẩn, bụi sau nhiều ngày bắt lại trên bề mặt, nếu bạn không lau chùi thường xuyên để lâu ngày sẽ rất khó làm sạch. Thậm chí còn phải đánh lại véc-ni, gây ảnh hưởng đến chất lượng bàn, đồng thời lau chùi thường xuyên sẽ giúp bàn sạch như mới!5.2 Bàn cờ nam châm
- Không ném ,bẻ gãy bàn- Không có sự va đạm mạnh giữa các nam châm
- Thường xuyên lau chùi mặt bàn sạch sẽ
-Không để nam châm gần các thiết bị đồng hồ điện tử,như màn hình máy tính,ti vi , điện thoại bởi lực từ của nam châm có thể gây hỏng hóc, tác dụng lực không tốt tới các thiết bị này.
*Bài viết này mình chỉ chia sẻ 2 cách bảo vệ, vệ sinh giữ gìn 2 loại bàn cờ thường được sử dụng nhất.
6.Trong mỗi trường hợp nên dùng loại bàn cờ nào?
- Khi đi du lịch, xa nhà bạn muốn man bàn cờ đi để giao lưu, giải trí có thể lựa chọn những bàn cờ phù hợp cho mục đích này như : Bàn cờ mini, bàn cờ gấp, bàn cờ làm bằng da,… chúng có kích thước khá nhỏ và tiện lợi mang theo bên mình.
Một bộ cờ tướng mini phổ biến, có thể bỏ túi
Bộ cờ tướng du lịch bàn da
- Trong các trận thi đấu các bàn cờ thường được sử dụng như : Bàn cờ bằng da, bàn bằng gỗ có kích thước vừa phải,… chúng có sẽ có tính chất sang trọng, lịch thiệp phù hợp với không khí và tính chát của một cuộc thi.
Bàn cờ bằng da
- Trong các dịp lễ đặc biệt, ta thường sử dụng bàn cờ người, đặc biệt trong những ngày Tết Nguyên đán của dân tộc.Cờ người thực chất là một môn cờ tướng do người đóng thế thành các quân cờ. Chơi cờ người thường tụ hội rất đông người xem nhưng tất cả đều phải cố giữ im lặng để người chơi không bị phân tán. một bàn cờ được kẻ ở sân đình, làng có kích thước to mang tính chất truyền thống từ xa xưa.
Bàn cờ người (ảnh gốc: Báo Lao Động)
- Đối với những người có niềm đam mê và yêu thích với bộ môn này có thể làm cho mình những bàn cờ bằng những loại gỗ quý, bằng ngọc,bằn đá,….
Bàn cờ bằng đá trắng
Bàn cờ tướng bằng gỗ với các quân cờ bằng đồng. Ảnh gốc: Ken Sapp
Bàn cờ tướng với quân cờ bằng ngọc
7.Lựa Chọn Nơi Bán Hàng Uy Tín
-Hiện nay xã hội ngày càng phát triển,bộ môn thể thao trí tuệ cờ tướng cũng đang được các bậc phụ huynh cho con em theo học từ bé. Vì vậy đã có rất nhiều cửa hàng tiện lợi,tạp hóa , trang web online bán những bộ bàn cờ có giá trung bình từ vài chục nghìn đến cả triệu. Để là người tiêu dùng thông minh bạn nên tìm đến những nơi bán hàng uy tín để mua những bộ cờ phù hợp với khả năng và niềm đam mê của mình. Vì vậy việc lựa chọn một cửa hàng tốt khá là quan trọng.-Các trang bán hàng online uy tín có thể đưa ra cho bạn những thông tin cần thiết về sản phẩm, như về kích cỡ và chất liệu của bàn cờ. Có những hình ảnh thực tế và được kiểm chứng đầy đủ. Bạn có thể tham khảo qua những đánh giá của những người dùng đã mua trước xem có thật sự như những lời mô tả về sản phẩm của cửa hàng không. Các bạn còn có thể tìm hiểu về số điện thoại, cách nhắn tin, gọi điện, chăm sóc khách hàng của shop online để từ đó đưa ra quyết định mua hàng đúng đắn nhất.
