Cây cà chua tím ruột, lợi ích và cách trồng

Nguồn gốc của cây cà chua tím

Cà chua là loại thực phẩm chủ yếu trong bữa ăn hàng ngày của nhiều người. Từ những món ăn như salad hay kẹp trong bánh mì cho đến tương cà và mì sốt spaghetti đều có chứa cà chua là thành phần chính. Nhiều hơn thế, cà chua còn giàu chất dinh dưỡng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cho người sử dụng. Theo USDA (Bộ nông nghiệp Hoa Kì), một quả cà chua cỡ vừa chứa gần 20% lượng vitamin C trong giá trị dinh dưỡng mà cơ thể cần mỗi ngày. Cà chua cũng là một nguồn cung cấp nhiều lycopene – là một hợp chất chống nhiều bệnh dựa theo một bài báo năm 2018 được công bố trong Tạp chí Hóa học thực phẩm (Food chemistry) tại Hà Lan. Điều này khiến mọi người nghĩ rằng giống cà chua màu tím được phát triển chỉ vì vẻ bề ngoài, nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại. Mục đích của những nhà nghiên cứu khi phát triển chúng là tạo ra một loại cà chua vẫn cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết nhưng cộng thêm lợi ích nhóm hợp chất khác được gọi là anthocyanin. Trước khi tìm hiểu về lợi ích của hợp chất này thì chúng ta sẽ đi tìm hiểu về quá trình ra đời và phát triển của cà chua tím.

Quả cà chua tím

Thực phẩm biến đổi gen (GMO)

Thực phẩm biến đổi gen là gì ?

Biến đổi gen là một kỹ thuật sinh học để làm thay đổi gen các loài sinh vật sống. GMO là viết tắt của “Genetically Modified Organism”, trong tiếng Việt có nghĩa là “Sinh vật biến đổi gen”. Đây là một thuật ngữ dùng để mô tả các loài sinh vật bao gồm: cây trồng, vi khuẩn, nấm và động vật mà DNA của chúng đã được sửa đổi hoặc can thiệp trực tiếp vào gen của chúng, thông qua thay đổi hoặc biến đổi di truyền theo quy định của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ. Về mặt kỹ thuật, biến đổi di truyền đã xảy ra suốt hàng nghìn năm thông qua việc lại tạo và giao phối. Tuy nhiên, đây là hình thức hiện đại được thực hiện trong phòng thí nghiệp để đáp ứng nhiều mục đích mang lại lợi ích cho người tiêu dùng.

Thực phẩm biến đổi gen

Ví dụ, trong lĩnh vực nông nghiệp, mục đích của biến đổi gen là giải quyết các vấn đề ảnh hưởng đến nông dân và duy trì sự ổn định giữa các mùa màng. Việc biến đổi di truyền đã làm cho cây trở nên kháng sâu bọ hơn, giúp giảm thiểu việc sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ. Theo Purdue University (Viện đại học công lập tại bang Indiana, Hoa Kỳ), biến đổi di truyền giúp cho cây trở nên cứng cáp hơn với biến đổi khí hậu và có thể ngăn ngừa sự xói mòn đất đai.

Công nghệ tạo ra thực phẩm biến đổi gen

Sinh vật biến đổi gen được tạo ra nhờ vào kỹ thuật di truyền. Kỹ thuật này tạo ra sự biến đổi gen bằng cách loại bỏ hoặc đưa vào các gen khác vào trong cơ thể sinh vật. Các gen được nghiên cứu thường được chuyển từ cá thể này sang cá thể khác.

Công nghệ tạo ra thực phẩm biến đổi gen

Những nghiên cứu nói gì về thực phẩm biến đổi gen

Mặc dù quá trình này nghe có vẻ không được an toàn cho người sử dụng nhưng theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), thực phẩm có nguồn gốc từ GMO là an toàn để tiêu thụ. Những loại cây trồng được biến đổi di truyền đã xuất hiện trong nguồn cung thực phẩm vào khoảng 20 đến 25 năm và trong khoảng thời gian đó, chưa hề có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào được báo cáo từ việc tiêu thụ chúng. Ngoài ra, cây trồng được biến đổi di truyền phải trải qua nhiều quá trình kiểm tra và quy định nghiêm ngặt hơn so với bất kì loại cây thông thường nào trong nguồn cung thực phẩm ra thị trường.

Cà chua là loại thực phẩm biến đổi gen đầu tiên được tiêu thụ tại Hoa Kỳ

Vào năm 1994, Cục quản lý Thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận việc bán ra thị trường loại thực phẩm biến đổi gen đầu tiên là cà chua FLAVR SAVR và được cho là loại cà chua an toàn như các loại cà chua truyền thống. Loại cà chua này được sửa đổi để có thể giữ nguyên độ cứng sau khi thu hoạch giúp chúng có thể được vận chuyển ra nhiều nơi hơn. Kể từ đó, nhiều loại thực phẩm biến đổi gen khác đã được tạo ra bao gồm ngô, cây bông, khoai tây và dứa hồng,….

Cà chua FLAVR SAVR

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong lĩnh vực thực phẩm biến đổi gen kể từ năm 1994 nhưng rất ít sản phẩm thực sự xuất hiện trên thị trường. Sự thiếu hiểu biết của công chúng về các sản phẩm biến đổi gen cùng với sự ngần ngại của các nhà hoạch định chính sách chính phủ đã làm trở ngại cho quá trình tiến bộ của loại thực phẩm này đến thị trường tiêu dùng. Cà chua tím là một trong những loại thực phẩm biến đổi gen được Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đã chấp thuận vào tháng 9/2022. Đánh giá của cơ quan kiểm dịch động thực vật Mỹ (APHIS) cho biết rằng loại cây này có thể được trồng và sử dụng lai tạo với các cây khác một cách an toàn.

Cà chua tím ruột

Cà chua tím

Nguồn gốc

Cà chua tím lần đầu tiên được phát triển vào năm 2008 bởi Cathie Martin, người đồng sáng lập Jonathan Jones cùng những người cộng sự của họ đến từ trung tâm John Innes ở Norfolk, Anh. Mục tiêu của họ là tạo ra một loại cà chua có chứa hàm lượng anthocyanin cao hơn bình thường và đồng thời dùng loại cà chua này kết hợp với cà chua thường để nghiên cứu tác dụng của hợp chất này với cơ thể con người.

Cathie Martin và Jonathan Jones

Nhiều nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hóa có liên quan đến việc giảm các nguy cơ mắc các bệnh như bệnh tim, ung thư, mất trí nhớ, Alzheimer…. Anthocyanin là chất chống oxy hóa thể hiện một số tính chất chống bệnh mạnh nhất. Điều này thúc đẩy các nhà nghiên cứu bắt đầu nhiệm vụ để tạo ra loại cà chua giàu lycopene và anthocyanin. Nhóm nghiên cứu đã từ từ xác định rằng cà chua thông thường có mã di truyền để tạo ra mức độ anthocyanin cao hơn nhưng gen này chưa được “bật lên” để thực hiện công việc đó. Sau nhiều cuộc thử nghiệm, họ xác định rằng chèn hai gen của cây hoa mõm chó vào gen của cây cà chua có thể kích hoạt gen này. Kết quả tạo ra của thí nghiệm này là một loại quả độc nhất vô nhị - không chỉ vì màu sắc của nó mà còn vì quả chứa hàm lượng anthocyanin cao, tương đương với hàm lượng có thể tìm thấy trong quả việt quất.

Quá trình phát triển cà chua tím

Hợp chất anthocyanin là gì

Anthocyanin là một nhóm các hợp chất chống oxy hóa có khả năng ngăn chặn hoặc giảm tác động của các gốc tự do trong cơ thể. Các gốc tự do là các phân tử không ổn định có thể gây hại cho tế bào và và ra tác động tiêu cực đến sức khỏe. Hợp chất anthocyanin không chỉ là hợp chất được các nền y học nhiều quốc gia công nhận với nhiều tác dụng phòng và chữa bệnh mà còn là hợp chất hỗ trợ chống lão hóa da, giúp làn da trở nên mịn màng và đầy sức sống.
Các nghiên cứu về loại thực phẩm có chứa Anthocyanin cho thấy hợp chất này có tác dụng trong việc giảm viêm, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại hai và ung thư. Chúng cũng có thể bảo vệ não trước những căn bệnh như mất trí nhớ,….

Những loại thực phẩm giàu anthocyanin

Hàm lượng anthocyanin cao có trong cà chua tím giúp tăng thời gian bảo quản lên gấp đôi so với cà chua màu đỏ. Điều này là do anthocyanin giúp trì hoãn quá trình chín và làm giảm nguy cơ bị nấm tấn công sau khi được thu hoạch.
Một lợi ích khác của hàm lượng anthocyanin cao là chúng thu hút các loài thụ phấn giúp làm tăng khả năng sinh sản và năng suất của cây. Hợp chất này cũng bảo vệ thực vật khỏi tác hại của tia cực tím và bảo vệ chúng khỏi các mầm bệnh, giúp tối đa hóa khả năng sống sót của chúng.

Nghiên cứu của cà chua tím lên chuột

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng cà chua tím được biến đổi gen để tăng cường Anthocyanin có thể làm tăng tuổi thọ của những con chuột có khả năng cao mắc ung thư.
Trong nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm John Innes, hai nhóm chuột có khả năng cao mắc ung thư được chia làm hai chế độ ăn khác nhau, một bên ăn cà chua đỏ truyền thống và một bên ăn cà chua tím. Kết quả trả về là tuổi thọ của những con chuột ăn cà chua tím dài hơn đáng kể so với nhóm còn lại.

Hình ảnh chuột thí nghiệm

Giáo sư Cathie Martin chia sẽ rằng: “Đây là một trong những ví dụ về sự trao đổi chất có thể ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe thông qua chế độ ăn uống, giảm thiểu tác động của các bệnh mãn tính….
Mặc dù nghiên cứu này được thực hiện năm 2008 nhưng mãi đến năm 2022 loại cà chua này mới được các cơ quan quản lý thực phẩm chấp thuận và lưu thông ngoài thị trường.

Những nghiên cứu khác của cà chua tím

Các nhà nghiên cứu ở Anh không phải là những người đầu tiên nghiên cứu về cà chua tím. Các nghiên cứu khác cũng được thực hiện tại thời điểm đấy như chương trình đến từ đại học Tiểu bang Oregon cũng như tại công ty Sakata Seed tất cả đều có trụ sở tại Hoa Kỳ. Họ đã đưa tạo ra các loại cà chua có mức anthocyanin tăng cao và đưa chúng vào thương mại. Tuy nhiên các loại cà chua này thường không đồng đều về màu sắc và hàm lượng anthocyanin. Tiêu biểu như sự xuất hiện của cà chua “Indigo Rose” sẽ có màu tím đậm khi chín và chỉ xuất hiện ở phần vỏ của cà chua, trong khi thịt bên trong vẫn có màu đỏ hoặc hồng như cà chua thường.

Giống cà chua Indigo Rose

Cà chua tím tại một số nước trên thế giới

Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) vào này 7/9/2022 đã ra thông cáo rằng cà chua tím có thể được trồng và thu hoạch trên lãnh thổ nước họ. Cơ quan này đã thông báo rằng loại cà chua này không có khả năng tăng nguy cơ sâu bệnh so với các loại cà chua khác (Đây là tiêu chí chính mà cơ quan sử dụng để xem cây trồng sử dụng công nghệ sinh học có thể được trồng và nhân giống hay không) và không cần phải tuân thủ quy định nào.

Cà chua tím tại một số nước trên thế giới (1)

Tại nước Anh, giáo sư Martin và Jones – những người nghiên cứu cà chua tím đang tiến hành những bước ban đầu để cà chua tím sớm được thương mại ở đây. Loại cà chua này sẽ được bán thử nghiệm tại các cửa hàng bán lẻ vào năm 2024 và xem xét để mở rộng vào năm 2025.

Cà chua tím tại một số nước trên thế giới (2)

Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc 12/11/2019 cho biết các nhà nghiên cứu đã phát triển một loại cà chua tím biến đổi gen, nghiên cứu các cơ chế tổng hợp sắc tố của loại cà chua “Indigo Rose”, xác định các gen quan trọng để tạo ra giống cà chua có thịt màu tím có nhiều anthocyanin.

Cà chua tím tại một số nước trên thế giới (3)

Ở Việt Nam, hiên nay cà chua tím còn khá hiếm và không được trồng phổ biến do giá thành khá cao nhưng trong thời gian tới loại cây này sẽ được nhân rộng để có thể mang đến với nhiều người. Một số tỉnh hiện nay đang nhập và trồng cà chua tím có thể kể đến như: Hậu Giang, Lâm Đồng,….

Cà chua tím tại một số nước trên thế giới (4)

Lợi ích cà chua tím đối với sức khỏe

Tăng cường sức khỏe

Anthocyanin giúp hạn chế những tác hại do các gốc tự do gây ra, đó là loại phân tử không ổn định gây tổn thương cho tế bào. Những tổn thương này có thể dẫn đến các bệnh như ung thư và bệnh tim. Bằng cách hạn chế những tổn thương này, cà chua tím có thể thúc đẩy sức khỏe tổng thể của người dùng.
Chống viêm
Ngoài việc là chất chống oxy hóa, anthocyanin cũng có thể giúp giảm viêm nhiễm. Điều này hữu ích trong việc giảm bớt các tình trạng liên quan đến viêm nhiễm như viêm khớp, hen suyễn và béo phì.

Tăng cường sức khỏe tim mạch

Nhờ tính chất chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ, cà chua tím có thể hỗ trợ cho sức khỏe tim mạch. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng anthocyanin có thể giúp cải thiện lưu thông máu, giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và giảm áp lực máu. Điều này góp phần vào duy trì sức khỏe tim mạch.

Tăng cường sức khỏe tim mạch

Ngăn ngừa ung thư

Anthocyanin có khả năng bắt các điện tử tự do nên có thể chống lại các tia bức xạ và các gốc tự do, ngăn cản sự phát triển một số tế bào ung thư, chống lại sự hủy hoại tế bào khi tiếp xúc với bức xạ

Chống lại sự lão hóa

Cà chua tím rất giàu anthocyanin, hợp chất có thể giúp cải thiện trí nhớ, loại bỏ độc tố, khả năng chống oxy hóa cao hơn Vitamin E, C, beta carotenne nên được sử dụng nhiều làm chất chống lão hóa, chống lại sự suy giảm miễn dịch.

Tốt cho dạ dày

Một nghiên cứu ở Mỹ chó thấy anthocyanin giúp hạn chế hình thành nên các vết loét dạ dày, làm chậm quá trình oxy hóa và tăng cường hoạt động các chất chống oxy hóa tư nhiên trong cơ thể.

Tốt cho dạ dày

Những rủi ro khi sử dụng cà chua tím

Cà chua tím có thể mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc xem xét những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc tiêu thụ chúng cũng là điều cần thiết. Những mối lo ngại chính bao gồm dị ứng và tương tác dinh dưỡng (cà chua tím có thể tương tác với các loại thực phẩm hoặc thuốc mà bạn đang dùng).

Dị ứng

Mặc dù trường hợp này khá hiếm nhưng một số người có thể có dị ứng với cà chua, bao gồm cả cà chua tím. Các triệu chứng của dị ứng cà chua có thể bao gồm ngứa, sưng, mẩn đỏ và các vấn đề liên quan đến tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy. Để đảm bảo an toàn bạn nên tham khỏa ý kiến của bác sẽ trước khi thêm cà chua vào chế độ ăn của bạn.

Dị ứng

Tương tác dinh dưỡng

Cà chua có chứa nhiều hợp chất gọi là salicylates, có mặt trong nhiều loại cây và một số loại thuốc giảm đau như aspirin. Những người nhạy cảm với salicylates hoặc đang sử dụng thuốc có thể tương tác với hợp chất này làm ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc hoặc gây ra các triệu chứng không mong muốn.

Cách trồng cà chua tím

Hạt giống

• Khí hậu phù hợp: Khí hậu ôn đới, nhiệt đới
• Nơi trồng: Ngoài trời
• Thời vụ gieo trồng: Hàng năm
• Thời gian nảy mầm: 7-10 ngày
• Nhiệt độ này mầm: 15-25°C
• Kích thước: Vừa và nhỏ

Những chuẩn bị trước khi trồng cây cà chua tím

• Dụng cụ: Cần chuẩn bị những dụng cụ như bình phun sương, khay hoặc chậu cảnh, bầu ươm để có thể gieo hạt cà chua.
• Hạt giống: Hạt giống cần được tuyển chọn cẩn thận, xác định rõ ràng nguồn gốc, tỷ lệ nảy mầm cao, chất lượng tốt.
• Đất trồng: Chuẩn bị đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, độ thoát nước cao và không chứa sâu nấm, bệnh gây hại.
• Ánh sáng: Cà chua tím cần được tiếp xúc với anh nắng mặt trời mỗi ngày từ 6 – 8 tiếng, khu vực trồng cây cần thoáng mát, tránh việc trồng sát nhau.

Cách gieo trồng cây cà chua tím

Ươm hạt

Chuẩn bị bầu ươm, gieo các hạt giống với khoảng cách 5 cm đều nhau. Lấp lại bằng một lớp đất mỏng và dùng bình phun sương tưới nước để giữ độ ẩm cho đất.

Ươm hạt

Đặt bầu ươm cách đèn huỳnh quang 10cm hoặc đặt trên của sổ hướng nam để có thể nhận đủ nguồn ánh sáng, nhiệt độ hỗ trợ cho quá trình này mầm của cây.

Đặt bầu ươm gần cửa sổ

Thực hiện việc đặt bầu ươm ngoài trời 2 – 3 tiếng mỗi ngày, sau đó tăng dần lên và để cả ban đêm để cây có thể nhanh chóng thích nghi với môi trường bên ngoài.

Trồng cây

Sau khoảng 2 tháng khi xuất hiện cây non và cây non đã đủ cứng cáp, thân đầy đặn và xuất hiện 3,4 lá thì chuyển cây con ra trồng ở chậu, khay hoặc luống đất đã chuẩn bị sẵn.

Khi cây non đủ cứng cáp thì chuyển ra chậu

Chăm sóc

Trong quá trình chăm sóc cần làm những điều sau:
• Tưới nước thường xuyên cho cây mỗi ngày 2 lần sáng, chiều bằng bình phun sương, điều này để đảm bảo độ ẩm cho cây
• Lắp giàn để giữ thân, quả cả chua để có thể tránh bị gãy đổ khi có tác động
• Bón phân cho cây theo chu kỳ để có thể cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cà chua phát triển và ra quả
• Thường xuyên vun đất, xới cỏ và loại bỏ các sâu nấm gây hại hay quả bị hỏng

Hình ảnh cà chua tím lẫn cà chua đỏ

Hình ảnh quả cà chua mọc từ cây

Nguồn tham khảo

Trong quá trình tìm hiểu thông tin để hoàn thiện bài viết này, chúng tôi có tham khảo một số dữ tiệu theo đường link dưới đây. Chúng tôi xin chân thành cám ơn các tác giả (tên được in đậm ngay sau tên tư liệu). Chúng tôi cũng không chịu bất cứ trách nhiệm gì nếu nội dung tham khảo bị thay đổi bởi bên thứ ba sau khi chúng tôi đăng bài viết này.

• 1. What Are Purple Tomatoes and Are They Healthy? , nguồn Eatingwell
• 2. The story of the purple tomato — and why its success is a win for GM foods , nguồn The conversation
• 3. GM purple tomatoes boost life of cancer-prone rats , nguồn nutraingredients Europe
• 4. FDA Gives Thumbs Up To UK’s Genetically Modified Purple Tomatoes In The U.S. , nguồn Produce Business UK
• 5. Purple Tomatoes: Uncovering the Science-Based Health Benefits , nguồn PharmEasy

Tác giả bài viết
Trần Đức Anh