Phối hợp bồn cảnh với giá trang trí bonsai - Trần Hợp

Bồn cảnh là một chỉnh thể bao gồm nhiều yếu tố: Cây, đá, đất nước... Bốn dùng làm bồn cảnh cũng là một yếu tố quyết định quan trọng sự thành công và tạo dựng giá trị thẩm mỹ của bồn cảnh. Bản thân chiếc bồn cũng là một tác phẩm nghệ thuật. Vì vậy, việc phối bồn với cảnh cũng đòi hỏi một trình độ thẩm mỹ đạt tới sự hài hoà, hoàn mỹ.

Bồn cảnh sơn thuỷ thường dùng bồn đồ gốm cát đen, bồn men cát trắng, bồn pha lê, bồn nhựa, bồn đá đẽo, bồn xi măng đúc...

Hình dáng ưa nhìn của bồn là hình bồn chữ nhật, hoặc hình bầu dục, rất ít khi dùng bồn hình tròn.

Bồn không được sâu. Bồn nông mới có thể làm cho thế núi cao hùng vĩ, mặt nước mênh mông thêm có thể thưởng thức được chân núi và vách núi tự nhiên, đa dạng.

Những năm gần đây, người ta thường dùng đá đẽo hay xi măng đúc khuôn làm bồn.

Tỉ lệ giữa chiều rộng và chiều dài của bồn eo tròn là 1:1,5. Bồn hình chữ nhật là 1:4 hoặc 1:3. Biểu hiện sơn thuỷ xa xôi bằng phẳng dùng bồn dài tương đối tốt nhưng biểu hiện sơn thuỷ sâu xa và cao xa,
dùng bồn rộng thích hợp hơn. Bồn cảnh trồng cây mọc cọc thường là bồn cát đen hoặc bồn men. Bốn sứ không hút không khí, chăm sóc cây sinh trưởng không đẹp, thường dùng làm bồn bao bọc ở bên ngoài. Bồn sành hoặc gốm nhẹ lửa hút không khí tốt, thoát nước tốt, thích hợp với việc trồng cây cọc nhưng ngoại hình không đẹp, chỉ nên dùng khi chăm sóc cây.Bồn gốm công nghệ cát đen, màu sắc phong phú, kiểu dáng đa dạng cho người xem cảm giác già dặn, chất phác, nông chắc. Chất của nó chặt, khả năng hút nước chậm, có khả năng hút khí nhất định rất lợi cho cây sinh trưởng và phát dục. Giá trị nghệ thuật và giá trị thực dụng của nó cao hơn hẳn các loại bồn khác. Bồn dùng làm bồn cảnh trồng cọc cây có ba loại chính. Cần căn cứ tư thái của cọc cây mà chọn bồn:

- Bồn tròn, vuông 6 cạnh, 8 cạnh, bồn hải đường... độ cao thấp, dài rộng các loại bồn này không chênh lệch nhau nhiều, rất thích hợp với trồng cọc cây già, gốc cuộn khúc, to khỏe.

- Bồn cao dạng mặt hình vuông hoặc tròn có chiều cao gấp 2 lần chiều rộng trở lên, thích hợp với việc trồng cọc cây dáng cheo leo như thác đổ.

- Bồn nông hình chữ nhật hay hình bầu dục là loại bồn dùng phổ biến nhất, thích hợp với bồn cảnh trồng 2 cây, nhiều cây, rừng cây, đá gần, cây nằm, cây nghiêng...

Tỉ lệ to nhỏ giữa bồn, cây, đá phải hài hoà. Bồn quá to gây cảm giác trống rỗng, cây trở thành non yếu, núi biến thành thấp nhỏ.

Bồn quá nhỏ trông cây cồng kềnh, bí, đầu nặng chân nhẹ, không có lợi cho sự sinh trưởng của cây.

Màu sắc của bồn nên mộc mạc, giản dị, thanh nhã, chất phác không loè loẹt quá đáng.Bồn cảnh trồng hoa quả, màu sắc có thể tươi sáng hơn nhưng phải hài hoà với màu sắc hoa quả.
Bồn cảnh sơn thuỷ không nên dùng màu giống với màu đá.

Bồn và đôn, giá trang trí cũng là một sản phẩm nghệ thuật. Việc phối hợp chúng với bồn cảnh cũng là một công việc nghệ thuật đồi hỏi óc thẩm mỹ.

Việc phối trí bành đôn, giá trang trí với bồn cảnh còn có thể điều tiết độ cao của bồn, tạo ra những góc độ thưởng thức đẹp nhất. Bàn, đôn, giá trang trí được phân chia theo chất liệu, chủ yếu có chất liệu gỗ, trúc, gốc cây thiên nhiên, đá, gốm, sứ và xi măng. Bàn, đôn, giá, gỗ dương, nam mộc, bưởi, long não... gỗ lim được ưa chuộng hơn cả.

Bàn, đôn giá g tilde 0 bày trong nhà chia thành hai loại:

Kiểu chế tạo đơn giản.

Kiểu chế tạo phức tạp, cầu kỳ.

Bàn, đồn, giá hay tủ bày (kiểu tủ trang trí) có thể đặt ngay trên mặt đất hoặc liên kết với nhau thành mảng, khối không gian như đổ dùng trong nhà.

Bàn thường gặp có bàn vuông, bàn tròn, bàn nửa tròn, bàn thiên nhiên (như tảng đá bằng phẳng), độ cao thấp khác nhau, kích thước to nhỏ tuỳ mục đích sử dụng.

Độn hoặc giá gỗ cũng có cấu tạo tương tự nhưng được đục đẽo, chế tác, lắp ghép phức tạp hơn. Ngoài những đôn, giá đơn giản còn có loại chạm trổ nổi, trổ chìm hình tượng chim hoa, muông thú hoặc cách điệu các mảng hoa văn trang trí phức tạp.

Kết cấu kiểu đơn giản thanh nhã, đơn giản, chất phát dễ chế tạo. Đường net và kết cấu kiểu phức tạp đa dạng, tinh xảo, điêu khắc "Mai, Lan, Cúc, Trúc" hoặc các điển cố, điển ngữ xưa, đường nét cầu kỳ, có khi còn khảm xà cừ hoặc khảm sợi bạc trên gỗ để tăng giá trị sản

phẩm. Bàn giá trúc giản dị, không sặc sỡ, tự nhiên mang dáng vẻ nông thôn, thường dùng trúc hoa, trúc tía chế thành. Cũng có thể dùng trúc thường gặp ở nồng đun khói lửa, uốn gọt tạo hình.

Đôn, giá gốc cây dùng gốc cây độc lập hoặc dùng nhiều gốc cây ghép liền nhau thành từng mảng, khối trang trí đặt trên mặt đất gây cảm giác hoang sơ, gần gũi với cảnh trí thiên nhiên lại rất kinh tế.

Lũa là các gỗ cây gỗ quý, cứng mòn mỏi giữa thiên nhiên hoặc được đục đẽo từ gỗ cứng, tạo hình rất kéo, được nhiều người ưa chuộng.

Đôn đá, bàn và giá đá dùng đá núi đục đẽo tạo hình thường thấy ở các vùng núi đá vôi (Hoà Bình, Ninh Bình, Ngũ Hành Sơn) hoặc các vùng đá tai mèo ở biên giới. Ngoài ra còn các loại bàn, đôn, giá chế tạo từ gốm, sứ, xi măng, granitô, nhựa dẻo ép cứng cũng rất tiện dụng và phạm vi sử dụng khá rộng rãi trong trang trí nội ngoại thất kiến trúc.

Nguyên tắc cơ bản của chọn phối giá trang trí với bồn cảnh là: Hình bồn và hình mặt bàn phải tương phóng.

Bồn tròn phối với bàn tròn, bồn vuông phối với bàn vuông.

Bồn chữ nhật hoặc bầu dục phối với bàn hình chữ nhật.

Bồn hình trống, bốn biến hình, hình vuông hoặc hình tròn đều có thể đặt trên bàn lũa hoặc gốc cây thiên nhiên.

Bồn cảnh sơn thuỷ thường phối với bàn gối đầu hoặc bàn hình chữ nhật.

Ngoài ra, bồn sâu nên phối với bàn cao, bồn nông nên phối với bàn thấp, độ to nhỏ của mặt bàn nên tương xứng với cỡ đáy bồn.

Bàn, đôn, giá trang trí còn phải tương xứng với độ nặng nhẹ của bồn cảnh. Cọc cảnh thô to phải phối với bàn, đôn, giá vững chắc, chất phác. Bồn nông, cây nhỏ nên phối với bàn, giá tinh xảo, cầu kỳ.

Bồn cảnh dáng bé nhỏ đặt trên bàn, giá có vẻ cổ xưa. Phối trí bồn cảnh với bàn, đôn, giá mang trí đa dạng, theo nhiều trường phái và ý kiến các nhân khác nhau.

Bồn cảnh đẹp phối với bàn, đôn, giá trang trí thích hợp sẽ càng thêm đẹp, tạo thành một chỉnh thể thẩm mỹ hoàn chỉnh, có giá trị nghệ thuật cao.

Tác giả bài viết
Trần Hợp