Mệnh đề bồn cảnh (Chủ đề bồn cảnh) trong bonsai - Trần Hợp

Một bồn cảnh biểu hiện thế nào và biểu hiện cái gì là hai khái niệm khác nhau. Biểu hiện thế nào là vấn đề thủ pháp và hình thức. Biểu hiện cái gì lại là vấn đề lập ý chủ đề. Không có thủ phá thường thì chủ đề không dễ nổi bật. Ngược lại nếu chủ để lập ý tốt mà thiếu thủ pháp thì tác phẩm cũng sẽ thất

bại. Muốn lập ý và thủ pháp kết hợp hoàn hảo thì phải nghiên cứu kỹ các mệnh để. Mệnh đề bồn cảnh phải có kiến thức văn học nghệ thuật nhất định mới tạo dựng sâu sắc được. Mệnh đề không phải là nội dung lập lại một bức tranh mà phải chứa hàm ý bên trong. Mệnh đề tốt, chọn lọc có thể làm một tác phẩm bình thường tảng giá trị gấp bội. Những bồn cảnh đặc biệt, biên giới sơn thuỷ thăm thẳm, ngụ ý hàm xúc. Có thể thông qua mệnh để vẽ điểm rồng để tăng thêm ý cảnh.

Mệnh đề bồn cảnh phân ra hai loại tình huống:

- Loại trước hết lập mệnh đề, chủ đề, sau mới sáng tác,

- Loại từ tác phẩm lập chủ đề.

Chủ đề bồn cảnh có thể làm cho cảnh quan không những rực rỡ ra mà còn thai nghén được cảnh quan.

Theo tình huống đầu, căn cứ vào ý tứ sâu sắc, ngắn gọn trong sáng tác của chủ đề, thông qua chủ để bày tỏ tâm tình.
Chủ đề dựa vào đối tượng, không gian, địa điểm, mục đích, lấy danh định ý. Đối chiếu với đề mục của chủ đề, tiến hành cấu từ bao gồm chọn vật liệu, phác thảo, bố cục, trồng cây, đặt bãi kiện...

Đó là một yêu cầu tương đối cao. Nếu không có trình độ văn học, thẩm mĩ, nghệ thuật nhất định thì rất khó hoàn thành. Lúc đầu, có thể thử làm (kiểu như thử nghiệm), không nhất thiết phải sát chủ để. Sau đó sẽ điều chỉnh, hoàn thiện dần.

Theo tình huống khác có thể dựa vào một tác phẩm để hoàn thành, căn cứ vào bề mặt bức tranh mà diễn đạt ý tứ, lập chủ đề. Đây là cách làm tương đối phổ biến. Thông qua phân tích mệnh đề, rút ra chủ đề tác phẩm tăng thêm hiệu quả nghệ thuật của tác phẩm. Tranh Trung Quốc chú ý đến hiệu quả của thị, thư, hoạ, ấn. Bồn cảnh đẹp cũng có yêu cầu cao như vậy. Muốn làm tốt tình huống này cần đi sâu nghiên cứu kỹ tác phẩm, chọn chủ đề diễn đạt phù hợp.

Chủ đề phải khắc sâu dụng ý của tác phẩm thể hiện, phải hàm ẩn tưởng tượng phong phú, từ cảnh trong bồn thật đến chỗ sâu sắc của cảm giác đẹp trong tâm tưởng. Nhiều tác phẩm nổi tiếng vì có thể làm cho người xem ngắm mãi không chán. Ngoài cảm giác đẹp của tác phẩm, chủ đề tuyệt diệu làm cho người ta hồi tưởng không dứt, đạt hiệu quả cao "vẽ cảnh bên ngoài, âm hưởng lắng đọng sâu sắc".

Tác giả bài viết
Trần Hợp