Đặc điểm hình thái cây nho - Khang Việt

Nguồn gốc cây nho và đặc điểm của một số giống nho

Cây nho (Vitis vinifera) thuộc họ Nho (Ampelidaeae) gốc ở các miền ôn đới khô  u Á (Acmeni - Iran). Cũng có các giống nho khác gốc ở châu Mỹ nhưng chưa trồng với quy mô sản xuất ở Việt Nam, Nho là một trong những cây lâu năm: có tính thích ứng cao nhất và ngày càng được trồng phổ biến trên khắp thế giới. Các chuyên gia Philippines năm 1975 đã viết “Nghề trồng nho không còn là một độc quyền của các nước ôn đới nữa”.

Nho là loại quả mọc trên, các cây dạng dây leo thân gỗ. Quả nho mọc thành chùm từ 6 – 300 quả, chúng có màu đen, lam, vàng, lục, đỏ tía hay trắng. Khi chín, quả nho có thể ăn tươi hoặc được sấy khô để làm nho khô, cũng như được dùng để sản xuất các loại rượu vang, thạch nho, nước quả, dầu hạt nho...

Cây nho ưa khí hậu khô và nhiều nắng, độ ẩm không khí thường xuyên th hat ap . Muốn trồng nho, trước hết phải tìm hiểu kỹ về điều kiện thời tiết, khí hậu. Một đặc điểm rất đáng chú ý của nho là cần có một mùa khô đủ dài để tích lũy đường. Vì vậy nên trồng nho ở những nơi hứng nắng nhưng được che chắn kỹ tránh những vùng có gió bão vì gió to có thể làm đổ giàn, dập lá, rụng quả.
Hiện nay có nhiều giống nho được nhân giống thành công và cho năng suất cao đã được trồng ở Việt Nam như giống nho ăn tươi NH01 - 93, N H01-48 N H01-96, giống Cardinal và giống nho làm nguyên liệu cho chế biến rượu N H01-90
- Giống Cardinal (nho đỏ) là giống quan trọng của Việt Nam và các nước quanh vùng như: Philippines, Thái Lan... giống nho này có nhiều ưu điểm như: mã đẹp, dễ vận chuyển, sinh trưởng nhanh, chất lượng khá.

- Giống nho đỏ Cardinal có một xỉu điểm hơn các giống khác đã được nhập vào Việt Nam, từ cắt cành đến chín chỉ khoảng 90 ngày, với 1 tháng ngủ nghỉ trước khi lại cắt để cho ra trái vụ sau, tổng cộng 4 tháng cho 1 vụ, 1 năm có thể thu 3 vụ, tiêu chuẩn kinh tế quan trọng của người trồng nho hiện nay.

- Giống nho ăn tươi NH01 - 93 có thời gian sinh trưởng từ 110-125, ngày kể từ khi cắt cành, dài hơn so với giống Cardinal cả về thời gian sinh trưởng và thời gian chín. Giống có khả năng sinh trưởng tương đương giống Cardinal, khả năng kháng một số đối tượng sâu bệnh hại chính tương đương hoặc cao hơn so với Cardinal và cao hơn so với NH01-48 Giống có khối lượng quả to hơn hẳn so với hai giống Cardinal và NH01-48 có độ Brix tương đương với Cardinal, có mùi hương đặc trưng, quả có màu tím đen, hình oval rất phù hợp thị hiếu người tiêu dùng.

- Giống nho ăn tươi NH01-96 có thời gian sinh trưởng từ 115 - 120 S ngày k hat e từ khi cắt cành, dài hơn so với giống đối chứng Cardinal. Giống có khả năng sinh trưởng tốt hơn so với giống Cardinal, khả năng kháng một số đối tượng sâu bệnh hại chính tương đương so với Cardinal. Khối lượng quả biến động từ 5.5 - 7, 2g cao hơn nhiều so với giống Cardinal và NH01-48. Năng suất bình quân đạt 12 tấn/ha/vụ, vượt đối chứng từ 1-2 t hat an , có độ Brix khá cao(16 - 17%) , cao hơn so với Cardinal, có mùi hương đặc trưng, quả có màu xanh vàng.

- Giống nho làm nguyên liệu chế biến rượu NH02 – 90 có khả năng sinh trưởng mạnh, chống chịu tốt đối với sâu bệnh hại, năng suất thực thu đạt trên 10 tan/ ha / v * u . Độ Brix trên 17% và các chỉ tiêu chất lượng phù hợp cho sản xuất rượu vang theo tiêu chuẩn chất lượng của cơ sở sản xuất vang nho. Hiệu quả kinh tế thu được từ 15 - 35 triệu đồng/ha/vụ.

- Giống nho NH01-48 là giống nho ăn tươi, khi chín quả có màu xanh, hạt ít (từ 1 – 2 hạt/quả), độ đường cao (độ Brix 17 - 19% , giống Cardinal từ 13 - 14% ) dễ cho hoa, năng suất cao và ổn định. Chất lượng của giống này tương đương so với sản phẩm nhập khẩu cùng loại.

Giá trị kinh tế của quả nho

Theo tài liệu của FAO, 75.866km trên thế giới được dùng để trồng nho. Khoảng 71% sản lượng nho được dùng sản xuất rượu vang, 27% để ăn dưới dạng quả tươi và 2% làm nho khô.

Sản xuất nho trên thế giới (năm 1986 - 1988) đạt 65 triệu tấn/năm, trong đó Trung Quốc đạt 0,699 triệu tấn, Ấn Độ đạt 0,271 triệu tấn. Thái Lan trồng nho trước nước ta và năm 1972 đạt 16.000 tấn; sản lượng của Việt Nam thì không đáng kể.

Trong sản lượng 65 triệu tấn thì 2/3 là nho để chế rượu vang; nho ăn tươi chỉ còn khoảng 20 triệu t hat an . đủ để chiếm vị trí thứ 3 sau cam và chuối. Nho nhiệt đối chỉ trồng để ăn tươi v hat 1 trồng để nấu rượu không có mùi thơm, rượu không ngon. Ngay cả một nước ôn đới như: Pháp, nho trồng ở Địa Trung Hải chất lượng kém hơn hẳn nho trồng dot sigma các tỉnh phía Bắc như Champague và Bourgogue.
Giá trị thực phẩm trái nho: 100g phần ăn được chứa 0,5g protein; 9mg canxi; 0,6mg sắt; 50 đơn vị quốc tế vitamin A; 0,10mg vitamin B1 ; 4mg vitamin C; tức là trung bình về protein, tương đối khá về vitamin B. 1 còn kém về canxi, vitamin C. Nho được đánh giá là loại trái cây đắt giá và ưu điểm của trái nho là mã đẹp, có quả quanh năm và được thế giới phương Tây đánh giá cao. Quả nho chứa một hàm lượng lớn Polyphenol. Đây là chất làm hạn chế quá trình đông vón của tiểu cầu, giảm bệnh nhồi máu cơ tim, chống oxy hóa, tăng cường miễn dịch, chữa cao huyết áp, chống lão hóa

Ở nước ta, cây nho được xác định là cây chủ lực nên tập trung phát triển ở những khu vực không bị ngập úng, có điều kiện khí hậu và thời tiết đất đai khá phù hợp cho cây nho phát triển như các xã Phước Hậu, Phước Sơn, Phước Nam, Phước Thuận, Phước Dân và một phần khu tưới Tân Giang, Bầu Zôn và Lanh Ra (huyện Ninh Phước), Thành Hải và Ô Vinh (thị xã Phan Rang - Tháp Chàm).
Diện tích trồng nho được điều chỉnh từ 3.200ha còn 2.500ha 3.000ha (có ít nhất 1.500ha giống mới), ất trồng cây ăn quả khoảng 8.000ha, trong đó điện tích trồng nho khoảng 2.500 - 2.500ha. Ất vườn khoảng 5.000ha trong đó có khoảng hơn 3.000ha vườn đã cải tạo.

Ninh Thuận là quê hương của Nho, một đặc sản nổi tiếng trong nước. Diện tích trồng nho của tỉnh: khoảng 2.500ha tập trung chủ yếu ở huyện Ninh Phước, Ninh Hải và thị xã Phan Rang - Tháp Chàm, với nhiều loại giống nho mới năng suất chất lượng cao, sản lượng hằng năm ổn định từ 60 - 65 ngàn tấn. Nho trồng nhiều ở vùng Phan Rang - Ninh Thuận vì dot sigma đây có những điều kiện thuận tiện nhất. Phari Rang có lượng mưa thấp nhất nước trung bình khoảng 750 - 850mm /n tilde a m và không khí www
tương đối khô. Đất phù sa ven sông Dinh (Phan Rang), sâu, giàu chất dinh dưỡng, luôn thoát nước, là đất nho rất tốt. Nho Ninh Thuận thường được dùng để ăn tươi, làm rượu nho và chế biến các sản phẩm khác. Vì vậy việc đầu tư chế biến các sản phẩm từ nho tại Ninh Thuận cũng là lĩnh vực tỉnh đang kêu gọi đầu tư.

Do những đặc tính ưu việt nên sau 2 năm đưa vào sản xuất, diện tích giống nho NH01 – 48 tại Ninh Thuận đã lên đến 371ha, chiếm hơn 20% diện tích trồng nho Ninh Thuận, góp phần tăng thu nhập và cải thiện đời sống của người nông dân. Kết quả trong sản xuất cho thấy, tiềm năng năng suất và hiệu quả kinh tế của giống nho này khá cao, trong vụ thu hoạch đầu tiên, người nông dân không những đủ chi phí vật tư, công lao động và khấu hao giàn trong vụ mà còn có lãi khá cao.

Theo giá thị trường hiện nay, giá bán 1kg nho NH01 – 48 tại vườn từ 10.000 – 12.000 đồng/kg, trong khi đó giống nho đỏ giá cùng thời điểm chỉ từ 6.000 – 8.000 đồng/kg. Trong điều kiện ở Ninh Thuận, giống nho NH01 – 48 có thể thu hoạch bình quân 2 vụ / năm. Do vậy, đối với giống này trong thời kỳ kinh doanh có thể đạt mức tổng thu từ 150 - 200 triệu đồng/ ha /năm, trong khi đó cây lúa (3 vụ/năm) chỉ thu được khoảng 17 - 19 triệu triệu đồng/ ha /năm, cây nho Cardinal khoảng 90 - 120 triệu triệu đồng/ ha /năm.

Tuy nhiên, do chưa được quan tâm đầu tư khoa học kỹ thuật nên cây nho dot sigma đây chưa có điều kiện phát triển đúng với khả năng của nó. Những thiếu sót về chiến lược phát triển cơ sở nghiên cứu, giống trồng và kỹ thuật canh tác.
Để cây nho Ninh Thuận có thể cạnh tranh được với các loại nho, nhập khẩu cùng loại và hướng tới sản xuất nho an toàn để cung cấp cho nhu cầu trong nước cũng như xuất khẩu thì cần phải có những biện pháp quy hoạch vùng sản xuất nho chất lượng cao, tập trung, đầu tư để nâng cao trình độ cho cán bộ kỹ thuật và người sản xuất.

Tác giả bài viết
Khang Việt (biên soạn)