Chặng đường lịch sử của Dao

VAI TRÒ CỦA DAO ĐỐI VỚI VĂN MINH NHÂN LOẠI

Bạn sẽ trả lời như thế nào nếu được hỏi: “Phát minh quan trọng nhất của con người" là gì?”. Chắc hẳn mỗi người sẽ đưa ra một đáp án khác nhau, bởi có quá nhiều các phát minh vĩ đại đã được tạo ra trong suốt chặng đường lịch sử nhân loại. Đó có thể là “ngôn ngữ”, “bánh xe”, “động cơ hơi nước”, “máy tính”, “radio” hoặc “ô tô”,… Dù vậy có một thứ mà hầu hết chúng ta không đề cập đến nhưng nó lại là một trong những phát minh quan trọng nhất mà loài người từng tạo ra, đó chính là con dao.
Sự ra đời của con dao xuất phát từ nhu cầu tồn tại của con người. Nhờ có dao mà nhân loại đạt đến đỉnh cao trong việc sử dụng thức ăn trong một khoảng thời gian tương đối ngắn. Nếu không có dao, tổ tiên của chúng ta sẽ không thể săn bắn, đánh cá, hái lượm, xây dựng nhà cửa hoặc thậm chí tự vệ.
Không hề quá khi nói rằng hầu hết nền văn minh của chúng ta ngày nay sẽ không thể tồn tại nếu như không có sự phát minh ra lưỡi cắt. Có một thực tế mà hầu hết mọi người đều không nhận ra đó là việc phát minh ra các công cụ như dao không chỉ giúp cuộc sống của tổ tiên chúng ta dễ dàng hơn mà còn giúp con người có nhiều thời gian rảnh rỗi hơn. Nhờ vậy mà nhân loại có thể giao lưu hoặc phát triển các kỹ năng, phát minh mới, từ đó xây dựng một xã hội phát triển giống như ngày hôm nay. Theo cách hiểu này thì hoàn toàn có thể coi các công cụ cắt nói chung và dao nói riêng là tiền thân chính của ngôn ngữ và của nhiều ngành nghề thống trị cuộc sống hàng ngày của chúng ta hiện nay.

LƯỠI DAO ĐƯỢC LÀM TỪ VẬT LIỆU GÌ?

1. Thời kỳ đồ đá

Có một điều rất bất ngờ là các nhà khảo cổ đã phát hiện ra những công cụ có đầu sắc nhọn cổ xưa với niên đại 2,6 triệu năm tuổi. Nó thậm chí còn lâu đời hơn lịch sử loài Homo sapiens – người tinh khôn hay chính là loài người trên Trái Đất hiện nay. Rõ ràng, tổ tiên hai chân của chúng ta đã nhận ra rằng cuộc sống có dao dễ dàng hơn nhiều so với khi không có dao. Lịch sử của những con dao bắt đầu từ rất sớm trong quá trình phát triển của nền văn minh nhân loại.
Những con dao thuở sơ khai không được tinh chế lắm vì chúng thường được làm từ đá. Bạn đang tự hỏi con người thời kỳ đồ đá đã làm ra con dao từ đá như thế nào? Bắt đầu từ một tảng đá lớn, họ sẽ dùng búa đá để tạo hình và mài cạnh dao. Sau đó, các que nhọn sẽ được sử dụng để tỉa cạnh và cạy bỏ những mảnh vụn nhỏ xung quanh dao. Các phương pháp tương tự cũng được dùng để tạo ra đầu mũi tên và các công cụ mũi nhọn. Những công cụ này khá thô sơ nhưng cho phép tiền thân của loài người chúng ta săn bắt, đánh cá, tự vệ trước động vật, thu hoạch và chế biến thực phẩm. Dao và kiếm được chế tạo tinh vi hơn nhiều sau sự xuất hiện của loài Homo sapiens. Dù vậy phần lớn lịch sử loài người của chúng ta chỉ nhìn thấy các công cụ và phụ kiện bằng đá. Các công cụ bằng đá sắc bén đã trở nên tiên tiến hơn trong thiết kế vào cuối thời kỳ đồ đá mới, và nhiều kỹ thuật đã được sử dụng để chế tạo những con dao trong thời kỳ này.

2. Thời kỳ đồ đồng

Bước sang thời đại đồ đồng (700 - 3000 trước Công Nguyên), việc phát hiện ra các vật liệu mới đã tạo ra những bước ngoặt to lớn giúp những con dao được tạo hình sắc nét hơn. Những công cụ kim loại mới trong thời kỳ này bền hơn nhiều so với những công cụ bằng đá trước đây. Vì vậy mà từ đây, khai thác và chế biến kim loại cũng trở thành một hoạt động quan trọng của xã hội loài người. Việc khai thác các khoáng sản như đồng và thiếc đã mở ra các tuyến thương mại mới và tăng cường giao tiếp giữa các nhóm người và nền văn hóa khác nhau. Do đó, có thể coi sự xuất hiện của thời đại đồ đông có ảnh hưởng lớn dẫn đến sự phát triển của nền văn minh nhân loại. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này vẫn tồn tại một chút hạn chế. Lưỡi dao đồng không sắc như cạnh đá và không giữ được độ sắc lâu. Vì vậy mà con người phải sử dụng đá mài để duy trì chức năng cắt của những công cụ mới này.

3. Thời kỳ đồ sắt

Thời đại đồ sắt bắt đầu từ khoảng 3500 năm trước. Xử lý sắt là một bước tiến không thể đo lường được trong xã hội loài người. Nhờ có sắt mà các công cụ được chế tạo ra có hiệu năng sử dụng tốt hơn và bền hơn. Những con dao bằng sắt giữ hình dạng và cạnh tốt hơn, lâu hơn nhiều so với dao đá, dao đồng. Đó là lý do vì sao việc sử dụng sắt nhanh chóng lan rộng. Thép hợp kim sắt, được tạo ra từ việc cọ xát Cacbon - ở dạng tro gỗ - lên lưỡi sắt trong quá trình chế tạo lưỡi. Đây là vật liệu được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trong quá trình làm dao và các loại vũ khí sắc bén khác. Ngày nay, có rất nhiều loại vật liệu mới được ứng dụng trong ngành công nghiệp chế tạo dao như: hợp kim coban, titan và nhiều loại khác. Dù vậy lưỡi dao thép vẫn được coi là bền bỉ và hiệu quả nhất. Đây cũng là vật liệu được sử dụng phổ biến nhất để chế tạo lưỡi dao.

CÁN DAO ĐƯỢC LÀM TỪ VẬT LIỆU GÌ?

Liên quan đến cán dao, chúng được làm từ các vật liệu cụ thể và lịch sử của chúng hơi khác so với lưỡi dao. Trong thời đại đồ đá cũ và đồ đá mới, dao có lưỡi và cán riêng biệt. Những con dao trong thời kỳ này được làm từ một mảnh thạch anh, đá lửa hoặc đá Obsidian. Dấu vết ban đầu của các tay cầm riêng biệt đã được phát hiện ở Hallstatt (Áo), nơi những con dao được tìm thấy có tay cầm bằng xương, có niên đại từ những năm 600 trước Công Nguyên.
Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra nhiều con dao đá ở một số thành phố La Mã cổ đại. Tay cầm của chúng thường được chạm khắc từ xương. Một số khác được làm từ gỗ. Các vật liệu 'quý hiếm' như xà cừ, vỏ rùa và long não cũng được sử dụng để chế tạo cán dao.
Vật liệu để làm cán sao sau đó được chia thành 2 loại là “gỗ” và “các vật liệu khác”. Gỗ là vật liệu dùng làm cán dao rất phổ biến, nó mang lại cho con dao kiểu dáng và vẻ ngoài đẹp mắt. Những loại gỗ mềm được các nghệ nhân yêu thích vì dễ chạm khắc. Tuy nhiên, nó có một nhược điểm là dễ bị hư hỏng, vì “mềm”. Do vậy, các nhà sản xuất thường phủ thêm một lớp nhựa dẻo lên tay cầm bằng gỗ để giúp cán dao bền bỉ hơn và không bị thấm nước. Trong nhiều trường hợp khác, gỗ cứng được ưa chuộng hơn vì nó có khả năng chịu lực tốt hơn và không cần phải trải qua các quá trình phủ như gỗ mềm.
Sự xuất hiện của sắt, thép cũng khiến cho tay cầm kim loại trở nên phổ biến trong suốt chiều dài lịch sử dao. Ngày nay, thép không gỉ là vật liệu được hoan nghênh rộng rãi và là một trong những vật liệu hàng đầu để làm dao. Nhôm là một kim loại khác dùng để làm tay cầm. Với giá thành rẻ hơn, nhôm có thể thay thế cho thép trong một số trường hợp. Dù vậy có một sự thật là cán nhôm vẫn không phổ biến bằng cán thép.
Các nhà sản xuất thường trang bị thêm một vất liệu khác để tăng độ bám cho những con dao có tay cầm kim loại, chẳng hạn như sẽ bọc thêm một lớp da bên ngoài cán dao. Ngày nay, các vật liệu mới cũng đang được phát triển và đưa vào ngành công nghiệp chế tạo dao. Có thể kể tới G10 – một vật liệu tổng hợp có nguồn gốc từ sợi thủy tinh, rất nhẹ và bền, thường được sử dụng để bọc tay cầm của những con dao sinh tồn hoặc dao chiến đấu.
Một nguyên liệu mới khác là bào ngư, lấy từ vỏ của một loài sinh vật thân mềm. Tuy nhiên, tay cầm của bào ngư kém bền hơn các vật liệu khác, vật liệu này chủ yếu được sử dụng cho mục đích trang trí hơn là đề cao tính hữu dụng và độ bền.

DAO VÀ CÁC NỀN VĂN HÓA TRONG SUỐT LỊCH SỬ NHÂN LOẠI

Dao với tư cách là công cụ đã trở thành một trong những vật dụng thiết yếu cho sự sống còn của con người. Nói như vậy vì dao là cốt lõi của các khía cạnh trung tâm của cuộc sống, bao gồm thu hoạch cây trồng, chăn nuôi và các tiện ích chung trong những hoạt động thường nhật khác.
Vì dao rất cần thiết cho sự tồn tại, nên khá dễ hiểu vì sao hầu hết các nền văn hóa không chỉ trong quá khứ mà cho tới tận ngày nay đều có sự quan tâm đến dao như vậy. Có thể liệt kê một số nền văn minh nhân loại như: Hy Lạp, La Mã, Ai Cập, Ba Tư, Trung Quốc, Maya, Aztec, Inuit… Điểm chung của các nền văn minh cổ đại hay hiện đại này là đều có một số loại dao, có thể là vũ khí hoặc công cụ gia đình được sử dụng rộng rãi. Đầu tiên hãy nói tới người Inuit (Eskimo) - là dân tộc bản địa sống trên vùng băng giá phân bố từ Đông Siberia (Nga), qua Alaska (Hoa Kỳ), Canada, và Greenland. Họ có con dao Ulu nổi tiếng, dễ nhận biết bởi thiết kế và hình dạng độc đáo của nó. Lưỡi cong của dao Ulu cho phép nó được sử dụng trong nhiều công việc khác nhau như chế biến thực phẩm, cắt lông, lột da và làm sạch động vật, chiến đấu hoặc thậm chí cắt tỉa các khối băng để xây dựng lều tuyết. Ở Ai Cập cổ đại, chữ tượng hình và tranh vẽ trên tường thường được khắc bởi những lưỡi dao bằng đá lửa. Nền văn minh Ai Cập sơ khai sử dụng các công cụ bằng đá, sau đó chuyển sang dao kim loại trong thời kỳ đồ đồng và đồ sắt. Tuy nhiên, những lưỡi dao đá lửa vẫn được giữ như một phụ kiện nghi lễ truyền thống, cụ thể là để ướp xác. Dao được miêu tả như những vật dụng ma thuật. Chúng thường được gán cho Bes và Tauret - những vị thần bảo vệ thế giới tâm linh. Nhiều bức tranh chữ tượng hình cũng mô tả bọ cạp và rắn bị cắt bằng dao. Điều này cho thấy người Ai Cập cổ đại thực sự coi dao là công cụ thần kỳ. Với nền văn minh La Mã và Hy Lạp thì lưỡi kiếm được sử dụng trong các nhiệm vụ gia đình cũng như chiến đấu và giải trí (đấu kiếm). Người Maya – một nền văn minh Trung Bộ châu Mỹ, khoảng 2000 năm trước, được nhận định là đã sử dụng dao đá cho các hoạt động hàng ngày và các lễ hiến tế. Các nhà khoa học thậm chí đã tìm thấy dấu vết của tế bào máu, mô cơ, tế bào da và tóc trên một số lưỡi dao bằng đá này. Cho dù dao được sử dụng trong các hoạt động truyền thống hay để chiến đấu, săn bắn hay làm nông, những công cụ sắc bén và những lưỡi dao thủ công đều là vật dụng cần thiết cho sự phát triển của con người và có giá trị cốt lõi trong lịch sử của nhiều nền văn minh trên thế giới.

MỘT SỐ QUY ĐỊNH LIÊN QUAN TỚI VIỆC SỬ DỤNG DAO HIỆN NAY

Trong lịch sử, việc mang theo con dao bên mình là một phần thiết yếu trong hoạt động của con người. Tổ tiên chúng ta mang theo con dao của họ như cách chúng ta mang theo điện thoại di động của mình ngày nay vậy. Dao là phương tiện phòng thủ không thể thay thế và là công cụ tiện ích cho những hoạt động cơ bản nhất của cuộc sống. Mang dao vừa là một biện pháp tự vệ, đồng thời cũng là hành động thiết thực nên làm xưa kia.
Tuy nhiên, ngày nay, mang theo dao lại trở thành một vấn đề gây tranh cãi rất nhiều. Một thứ vốn được coi là bình thường trước đây nay đã trở thành điều cấm kỵ. Ngày nay, nhiều người sử dụng dao như một loại vũ khí thay vì công cụ như thời kỳ đầu. Đó là lý do vì sao người ta không còn khuyến khích mang dao theo bên người như trước kia nữa.
Dù vậy vẫn có nhiều người thấy thực sự thiết thực khi mang theo con dao của mình. Đặc biệt là khi bạn phải làm những công việc mà lại không có dụng cụ để làm. Chúng ta có thể sử dụng những con dao tiện ích của mình như một chiếc tuốc nơ vít chẳng hạn. Ngày nay, các nhà sản xuất dụng cụ thậm chí còn chế tạo ra những con dao bỏ túi có tua vít kèm theo.
Thực tế, vì tính nguy hiểm của dụng cụ nên vẫn có các điều luật điều chỉnh quyền sở hữu và sử dụng dao hiện nay. Các quốc gia và các địa phương khác nhau sẽ có sự khác nhau về mặt quy định. Nhìn chung, pháp luật về dao được chia thành 3 bộ quy tắc: bộ luật sở hữu, bộ luật mang theo và các bộ luật khác.

• Lấy ví dụ như ở Mỹ, Luật sở hữu cấm người dân sở hữu một số loại dao, thường được đánh giá là 'nguy hiểm' hoặc 'gây chết người'. Lý do là bởi nhiều con dao như vậy đã được phân phối cho các cá nhân hoặc tổ chức bất hợp pháp, dẫn tới những bất ổn về mặt an ninh. Ví dụ, quyền sở hữu con dao Bowie bị cấm ở nhiều bang của Hoa Kỳ.
• Luật mang theo ngăn cản các cá nhân mang theo một số loại dao, cho dù là công khai hay che giấu. Các quy định này nhắm vào những con dao được sử dụng như một loại vũ khí sát thương nhiều hơn là một công cụ thông thường trong cuộc sống. Ở nhiều nơi, có một số trường hợp, cùng là một con dao, người dân được phéo mang theo người công khai nhưng bị cấm nếu cố tình che giấu chúng.
• Các luật khác thường liên quan đến các tội nặng hơn. Ví dụ như những tên cướp là tội phạm, nhưng cướp bằng dao thì tội sẽ nặng hơn và hình phạt cũng cao hơn so với cướp đơn thuần.

Nói chung, dao được sử dụng cho các mục đích tiện ích hàng ngày được phép sử dụng ở hầu hết mọi nơi. Tuy nhiên, có những khu vực cấm tất cả việc mang theo các loại dao như trường học, máy bay hoặc đại sứ quán.

KẾT LUẬN

Mặc dù có thể sử dụng như một thứ vũ khí nhưng bản thân con dao được phát minh ra với ý nghĩa của một công cụ hữu ích, hỗ trợ cuộc sống của con người hơn là một thứ có khả năng gây sát thương hay tổn hại tới người khác. Vì vậy mà trừ những dòng dao chiến đấu chuyên dụng, với những con dao thông thường, chúng ta nên sử dụng dao vào những mục đích chính đáng để phát huy tối đa những giá trị nhân văn của phát minh này.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
CÔNG CỤ TỐT là nhà phân phối nhiều công cụ, dụng cụ sử dụng trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau, trong đó có cả những dòng dao khác nhau. Quý Khách Hàng có thể truy cập vào website của Chúng Tôi để tham khảo thêm nhiều sản phẩm với mức giá ưu đãi.

Tác giả bài viết
Bùi Phương Anh