Sửa chữa bào gỗ cầm tay

Tôi không nhớ đã bao nhiêu lần tôi sửa những chiếc bào gỗ cầm tay với tình trạng tệ nhất, nhưng nếu tôi đếm số lượng bào gỗ đã mua để sử dụng cộng với số lượng người khác mang đến chỗ tôi sửa thì con số đó có thể lên tới hàng nghìn cái. Ngạc nhiên là, tôi vẫn vui mừng để sửa chúng mỗi khi có người mang đến cho tôi mặc dù đã sửa rất nhiều lần. Mọi người có thể coi tôi là một người nghiện sửa chữa đồ cổ, nhưng có gì sai khi tôi hứng thú với việc sửa sang lại một chiếc bào gỗ để sử dụng tiếp, hoặc đơn giản là giúp các thợ mộc khác có thể mang chiếc bào gỗ quý giá của họ trở lại hộp dụng cụ. Bỏ qua cảm xúc hiện tại của tôi, chiếc bào gỗ cầm tay này có nhiều giá trị hơn là những hiện vật lịch sử. Với một chút hiểu biết và một hướng dẫn cụ thể, hầu hết chúng ta đều có thể tự sửa một chiếc bào gỗ cầm tay nào tại nhà.

Bào gỗ cầm tay bị gỉ sét sau một thời gian không sử dụng.

Tôi không tán thành với ý kiến “Bào gỗ thời nay không còn được bền như ngày xưa nữa”, nhưng tôi biết rằng những người tiêu dùng thông thái sẽ chọn một chiếc bào gỗ cũ có phần chi phí nhỏ hơn so với chiếc bào gỗ hiện đại ngày nay. Trong nhiều trường hợp, một chiêc bào gỗ cầm tay cũ có thể được dùng với số lượng công việc tương đương như sử dụng một chiếc bào gỗ mới. Bài viết sau đây sẽ hướng cho bạn cách sửa chữa những chiếc bào gỗ cũ thay vì phải mua những cái mới.

Bào gỗ cũ

Như bạn sẽ thấy, cách tiếp cận của tôi đối với việc phục hồi, sửa chữa bào gỗ sẽ tập trung vào sửa chữa chức năng hơn là hình thức bên ngoài. Tôi không ám ảnh về việc phải làm cho chiếc bào gỗ trở nên như mới và cũng không ủng hộ sử dụng các biện pháp quá mạnh mẽ trong quá trình phục hồi này. Phương pháp 4 bước của tôi sẽ là một chiến lược “trung lập” để có thể làm mới các chức năng của bào gỗ. Tôi thấy rằng việc sửa chữa những loại công cụ này sẽ không hao tốn thời gian quá nhiều, thông thường sẽ dưới một giờ là có thể hoàn thiện. Từ thời điểm đó, tôi có thể quyết định được việc có nên dùng tiếp nó hay không hay mang đi vứt. Trong qua khứ, tôi đã từng mua một số chiếc bào gỗ giá rẻ, mặc dù tôi có sửa chữa lại nhưng vẫn không thể dùng được nữa, bạn hãy cố gắng tìm cho mình loại bào gỗ vẫn còn những chi tiết tốt để có thể phục vụ cho bạn lâu dài.

Bước 1: Bắt đầu với việc làm sạch hình thức bên ngoài

Để đưa ra chẩn đoán ban đầu, hãy tháo rời công cụ và làm sạch kỹ từng bộ phận của nó. Bước này có thể giúp bạn kiểm tra các khớp nối của bào gỗ và tạo cơ hội để bạn kiểm tra xem có sự nứt, vỡ hay thiếu sót bất kỳ bộ phận nào không (Để có thể giúp bạn làm quen với tên của các bộ phận và giúp bạn hình dung được bào gỗ có những bộ phần nào thì hãy tham khảo hình ảnh dưới đây).

Hình ảnh chi tiết các bộ phận của bảo gỗ cầm tay

Để bắt đầu, hãy tháo nắp cần gạt, bộ phận phá mảnh, và lưỡi dao, sau đó tháo tay cầm và núm cầm. Tiếp theo, hãy tháo đế lưỡi khỏi phần thân của bào gỗ.

Tháo rời từng bộ phận và làm sạch

Hiện nay, có rất nhiều loại dung dịch tẩy gỉ có sẵn trên thị trường từ gỉ nhẹ cho đến nặng. Để loại bỏ các chất dính hoặc chất bẩn thì bạn có thể dùng các loại dung dịch tẩy rửa đa năng và một bàn chải để cọ.

Dùng cách dung dịch chuyên dụng để loại bỏ vết gỉ hay vết bẩn

Tôi thấy rằng bạn nên mua thêm một chiếc chổi đánh gỉ nếu không muốn đào sâu vào thép hay cạo bỏ lớp sơn, tôi thường trang bị cho các loại máy khoan của mình các loại chổi đánh gỉ khác nhau để có thể làm sạch các chi tiết kim loại. Sau khi rửa sạch và lau khô các bộ phận kim loại, bạn hãy sử dụng các loại bình khí nén mini để có thể thổi hết bụi bẩn ở trong các lỗ ren ốc, nếu bạn không thổi có thể khiến cho các ren ốc bị mòn bất cứ lúc nào. Sau khi hoàn thành bước này, bạn có thể lắp ráp lại công cụ.

Sử dụng dụng cụ chuyên dụng với một chổi đánh gỉ và một chổi đánh bóng để phục hồi độ bóng trên gỗ

Hãy sử dụng các loại dầu, mỡ chuyên dụng để bôi vào các phần ren và các bộ phận chuyển động, sau đó sử dụng các loại sáp đánh đánh lên các bề mặt kim loại để ngăn chặn gỉ sét và phục hồi độ bóng.

Hình ảnh sau khi được làm sạch và đánh bóng

Lúc này, tôi rất háo hức muốn thử bào một vài mảnh gỗ mỏng, vì vậy tôi đã đến bước 2 và thay thế lưỡi dao từ một cái bào khác. Nếu chiếc bào gỗ này tạo ra được các mảnh gỗ mỏng và mịn thì bạn đang đi đúng hướng rồi đấy còn nếu bạn muốn phục hồi lưỡi dao cũ thì hãy xem tiếp bước sau.

Bước 2: Phục hồi (hoặc thay) lưỡi dao

Lưỡi dao của bào gỗ có một số cái có thể giữ được các cạnh sắc nét còn một số cái thì không. Nếu như đằng sau lưỡi dao có các vết gỉ nặng thì có khả năng bạn không thể khắc phục được điều này. Ngay cả khi bạn mài sắc các lưỡi dao gỉ này thì khi mang vào sử dụng sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng bào và tạo ra những đường cắt xấu trên bề mặt gỗ, do phần gỉ khi được mài sẽ làm cho lưỡi dao xuất hiện các lỗ nhỏ.
Nếu bạn thấy lưỡi dao đã bị ngắn đi thì bạn có thể hiểu rằng chiếc bào gỗ này đã được sử dụng nhiều. Rất tiếc rằng với những lưới dao như thế, việc mài đi mài lại nhiều lần có thể đã loại bỏ đi những phần thép cứng nhất khiến cho việc phục hồi trở nên vô ích và lưỡi dao dễ bị mòn nhanh trở lại.

Cách phân biệt nên sử dụng hay vứt lưỡi dao đi.

Có rất nhiều lưỡi dao thay thế có sẵn trên thị trường và có loại lưỡi dày hơn so với lưỡi dao bình thường, một số loại thì yêu cầu bạn bạn cần mài miệng của công cụ để có thể cho vừa được vào. Mặc dụ một số thợ mộc cho rằng các lưỡi dao dày hơn có thể chống lại được sự rung lắc trong khi sử dụng, nhưng tôi lại thấy rằng việc thêm lưỡi dao lớn vào không có khác biệt gì mấy so với các lưỡi dao khác. Tôi cũng không muốn thực hiện những thay đổi lớn như thế, điều này có thể ảnh hưởng đến giá trị sử dụng lâu dài của công cụ. Khi bào gỗ cầm tay không hoạt động đúng tiêu chuẩn, thì 99% là do lưỡi dao đã quá mòn để cắt.

Cách mài dao

 

Cách mài lưỡi dao

Bắt đầu với mặt dưới của dao, một lưỡi dao sắc bén cần t mặt sau được mài phẳng để khớp được với mặt xiên của dao. Sử dụng viên đá mài thô chuyên dụng để có thể loại bỏ được các dấu vết gỉ, sau đó chuyển các các loại đá mài khác có độ nhám thấp hơn để mài sắc được dao.

Mài dao

Bạn có thể sử dụng các dụng cụ mài dao cố định góc để làm công việc nặng nhọc nhất là mài mặt xiên.

Dụng cụ mài dao cố định góc để mài mặt xiên

Sau khi đã cố định góc thì bạn bắt đầu mài, chuyển sang viên đá nhám để có thể mài được sắc nhất có thể.

Bước 3: Kiểm tra bộ phận phá mảnh

Bộ phận phá mảnh (Chipbreaker) là một bộ phận quan trọng của bào gỗ cầm tay. Nó nằm trên lưỡi dao và có chức năng phá các mảnh gỗ được bào ra trong lúc đang di chuyển, ngăn cho các mảnh gỗ trở thành các mảnh dài có thể gây nguy hiểm trong khi bào.

Bộ phận phá mảnh

Một bộ phận phá mảnh được điều chỉnh đúng cách sẽ đẩy các mảnh vụn gỗ lên và ra khỏi bào gỗ. Trong quá trình bào, bộ phận phá mảnh sẽ liên tục làm gãy và cuốn các mảnh gỗ mỏng lên và ra khỏi công cụ. Điều này không chỉ giúp loại bỏ mảnh gỗ mỏng ra khỏi công cụ một cách hiệu quả mà còn ngăn chặn tình trạng xé toạc (là tình trạng mảnh gỗ bị bào không đều và tạo ra lỗ hổng trên bề mặt gỗ.

Bộ phận phá mảnh giúp đẩy các mảnh gỗ ra ngoài

Để thực hiện được điều này, cạnh của bộ phận phá mảnh phải tiếp xúc hoàn toàn với mặt sau của lưỡi dao, nếu không nó sẽ làm tắc nghẽn các mảnh vụn gỗ. Kiểm tra sự phù hợp của bộ phận phá mảnh như hình dưới đây, Nếu bạn thấy ánh sáng xuyên qua dữa 2 cạnh của lưỡi dao và bộ phận phá mảnh thì hãy khắc phục vấn đề này bằng cách mài và làm mịn chúng.

 

Kẽ hở sẽ làm cho mảnh vụn kẹt trong khe, làm tắc gỗ trong quá trình bào

Để làm thẳng bộ phận phá mảnh bị cong, hãy cố định nó vào một cái kìm và bẻ theo hướng ngược lại. Làm mịn phần trên của bộ phận phá mảnh là bước cuối cùng để giúp cho các mảnh gỗ có thể dễ dàng di chuyển ra ngoài.

Mài phần cạnh sử dụng các dộng tác trái phải để làm sạch phần trong của bộ phận phá mảnh.

Làm mịn phần trên của bộ phận để giúp các mảnh gỗ đi qua một cách mượt mà mà không bị giãn đoạn. Hãy loại bỏ bất kỳ phần nào nổi lên hay vết cắt và sử dụng chổi đánh bóng để đánh bóng phần này.

Bước 4: Làm phẳng đế

Để bào gỗ có thể hoạt động hiệu quả thì đế của nó cần phải được làm phẳng. May mắn thay, bước này không cầu kỳ như bạn nghĩ. Mẹo ở đây là bạn cần tập trung vào những gì quan trọng nhất, thứ nhất là bạn không cần phải đánh bóng nó, thứ 2 là việc có một vài vết xước hay lỗ hổng cũng sẽ không làm ảnh hưởng nhiều đến hiệu suất của công cụ.
Tôi sẽ bắt đầu làm phẳng đế của máy bào gỗ bằng giấy nhám thô với độ nhám là P100, sau đó sẽ kết thúc việc này bằng giấy nhám trung bình với độ nhám P180. Đối với một số bào gỗ đặc biệt, tôi có thể sử dụng giấy nhám với độ nhám lên đến P300. Đối với một chiếc bào gỗ dài bạn có thể sử dụng giấy mài cỡ lớn còn đối với một chiếc bào gỗ ngắn thì bạn đơn giản chỉ cần dùng đá mài là được.

Áp lực đều lên núm và tay cầm trong khi chà đế bào qua giấy nhám (thu lại dao trước khi làm)

Bởi vì thân máy bào gỗ được làm bằng gang có tính dẻo nên việc làm phẳng đế sau khi máy bào gỗ được lắp ráp hoàn chỉnh là một điều rất quan trọng. Bạn hãy đánh dấu các phần đế và bắt đầu mài như hình minh hoạ.

Đánh dấu các phần ở đế

Khi các khu vực quan trọng đã được làm sạch, hãy sử dụng một cây dũa mài dọc theo các cạnh bên ngoài và phần miệng của công cụ để loại bỏ các cạnh sắc hay bất kỳ phần nào nhô ra có thể cắt vào ngón tay hay làm hỏng gỗ trong quá trình bào.

Sử dụng dũa để mài các cạnh

Cuối cùng, hãy lau sạch phần đế, chà một ít sáp bóng lên trên và bắt đầu dùng thử. Cố định một tấm gỗ thử nghiệm vào bàn. Trong khi đang di chuyển máy bào gỗ thì xoay núm điều chỉnh độ sâu và gạt cần điều chỉnh ngang cho đến khi lưỡi dao tiếp xúc với gỗ. Nếu bào gỗ của bạn tạo ra các lớp gỗ mỏng, đều và cuộn lại thì nó đã sẵn sàng để sử dụng.

Dùng thử

Những điểm cần lưu ý trước khi mua bào gỗ cầm tay cũ

Không có bộ phận thay thế

Nếu như máy bào gỗ của bạn thiếu một số phần, bạn có thể gặp một số vấn đề như sau. Trong hầu hết các trường hợp, các bộ phần hay phần của bào gỗ Stanley có thể thay thế cho nhau nhưng bào gỗ cầm tay của hãng khác thì là một câu chuyện khác.
Mặc dù những chiếc bào gỗ này trông tương tự như của hãng Stanley (một số được Stanley sản xuất) thì vẫn có khả năng rằng có một con ốc với các ren lạ hoặc là tay cầm có thể ở hướng khác. Ngay cả khi bạn có thể tìm thấy các bộ phận thay thế khác, bạn vẫn có thể thực hiện việc sửa chữa không đúng tiêu chuẩn. Lời khuyên của tôi là bạn nên sử dụng các bào gỗ của các hãng lớn vì chúng sẽ luôn có sẵn các bộ phận để thay được bán trực tuyến trên các trang thương mại điện tử.

Mỗi hãng có những thiết kế khác không thể thay thế được bộ phận cho nhau

Xuất hiện các vết nứt trên vỏ

Bạn hãy kiểm tra thật kỹ trước khi mua về, cái bào gỗ cầm tay này có vẻ trông thật hứa hẹn cho đến khi bạn kiểm tra mặt sau của nó. Vết nứt đã được hàn này cho thấy rằng công cụ này đã đến cuối chu kỳ sử dụng của chúng.

Xuất hiện các vết nứt trên vỏ

Chọn một chiếc bào gỗ cũ với tiềm năng sử dụng tốt

Những thứ cũ không phải lúc nào cũng tốt. Công cụ luôn được sản xuất với nhiều mức giá khác nhau. Ngay từ cái nhìn đầu tiên, chất liệu gỗ và hình dạng của tay cầm cho thấy một chiếc bào gỗ này tốt hơn chiếc kia. Tháo nắp cần gạt và lưỡi dao sẽ tiết lộ những khác biệt lớn khác mà bạn không thể khắc phục bằng cách điều chỉnh thông thường.

Các đặc điểm giúp phân biệt chiếc bào gỗ tốt và không tốt

Nguồn tham khảo

Trong quá trình tìm hiểu thông tin để hoàn thiện bài viết này, chúng tôi có tham khảo một số dữ tiệu theo đường link dưới đây. Chúng tôi xin chân thành cám ơn các tác giả (tên được in đậm ngay sau tên tư liệu). Chúng tôi cũng không chịu bất cứ trách nhiệm gì nếu nội dung tham khảo bị thay đổi bởi bên thứ ba sau khi chúng tôi đăng bài viết này.

• 1. HAND PLANE PROBLEM SOLVER , nguồn WOODCRAFT

Tác giả bài viết
Craig Bentzley