Lịch sử từ sự ra đời của rìu

Đăng lúc: Thứ bảy - 22/01/2022 14:10, Cập nhật 18/04/2022 14:31

Rìu là một công cụ cổ xưa và phổ biến được sử dụng trong nhiều thiên niên kỷ chuyên để tạo hình, khai thác, xẻ gỗ, làm vũ khí và là một biểu tượng nghi lễ. Rìu có nhiều hình dạng và cách sử dụng chuyên biệt tùy thuộc vào từng thời kì và công dụng, nhưng nhìn chung bao gồm một đầu rìu có tay cầm hay còn gọi là cán. Ở Việt Nam, rìu cũng là một món dụng cụ quen thuộc và có sự ra đời lâu năm từ thời người Việt Cổ hay gắn liền trong văn hóa Đông Sơn. Trong bài viết, hãy cùng Công Cụ Tốt tìm hiểu về sự ra đời và phát triển của loại công cụ này trong lịch sử của thế giới.

Cùng tìm hiểu xuyên suốt từ sự ra đời và quá trình phát triển của những chiếc rìu trong lịch sử thế giới

Thời kì đồ đá, tiền sử - Những chiếc rìu đầu tiên

Rìu xuất hiện lần đầu trong thời kỳ đồ đá sớm, khi con người sống bằng săn bắn và đánh cá. Chúng được chủng người Homo ergaster sáng chế và sử dụng vào khoảng 1,6 triệu năm trước. Thời điểm này, những chiếc rìu đều là dạng rìu tay, không có cán và được đẽo gọt thô sơ từ các phiến đá cổ có hình quả lê mỏng và tay cầm rộng. Rìu vào thời điểm này được người tiền sử sử dụng như một công cụ chủ yếu cho nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ xẻ thịt động vật đến đào các loại củ.

rìu cầm tay thời tiền sử

Những chiếc rìu thực sự đầu tiên được biết đến từ thời kỳ đồ đá mới ( khoảng 6000 năm trước Công Nguyên ), những chiếc rìu cổ chế tạo từ nhung hươu được tìm thấy vào thời đại này cho biết chúng đã được phát minh và tiếp tục sử dụng trong thời kỳ đồ đá mới ở một số khu vực. Những chiếc rìu được làm tinh xảo hơn với lưỡi rìu được làm từ đá núi lửa, đá xanh hoặc đá phiến mài phẳng nhỏ có hình chữ nhật và kẹp vào trong nhung hươu làm cán.

Lưỡi rìu đá núi lửa

Chúng được sử dụng để chặt cây và chế biến gỗ, rìu được làm bằng phương pháp gõ gạch và mài nhẵn, đánh bóng, nhựa cây bạch dương và da sống động vật dùng làm chất kết dính và buộc cố định đầu rìu. Với hiệu năng, độ chắc chắn cao hơn hẳn giúp cưa, chặt gỗ dễ dàng góp phần nâng cao việc sử dụng nguyên liệu thô. Rìu đá lửa mài giúp cho việc canh tác đất đai dễ dàng - với chúng, những cây lớn có thể bị đốn hạ để có không gian cho những cánh đồng. Những chiếc rìu này cũng được sử dụng khi xây nhà và xây hàng rào hoặc để chặt củi. ngoài ra chúng còn được sử dụng làm vũ khí cận chiến trong các cuộc đi săn hay tranh chấp lãnh thổ giữa các bộ lạc người cổ.

Rìu đá núi lửa

Một thời gian dài sau những chiếc rìu được làm từ đá núi lửa mài vẫn được sử dụng rộng rãi. Rìu đá núi lửa là công cụ khá hiệu quả; sử dụng chúng, người ta mất khoảng 10 phút để hạ một cây tần bì gỗ cứng đường kính 10 cm, một đến hai giờ cho một cây tro có đường kính 30 cm, đây là một năng suất cực tốt trong thời đại đó.

Thời đại đồ đồng - Những chiếc rìu hoàn thiện thời đầu

Trong thời kỳ đồ đồng ( 2000 trước Công nguyên ), rìu đá bắt đầu nhường chỗ cho rìu có đầu làm bằng đồng hoặc đồng trộn với Asen. Ban đầu, đây thường là những bản sao thuần túy của rìu đá. Đầu rìu bằng đồng được đúc trong khuôn, cho phép sao chép thiết kế và sản xuất hàng loạt. Các mẫu rìu dẹt phát triển thành các loại rìu có rãnh, rìu có mặt bích với gờ nhô ra và sau đó là các loại rìu có cánh và có hố.

Rìu palstave đại diện cho thời kì đồ đồng

Một trong những loại rìu nổi bật vào thời đại này và có hình dáng khá hay ho là rìu Palstave xuất hiện trong một thời gian ngắn trong thời kỳ đồ đồng sớm (~ 1500 TCN - 1000 TCN). Loại ròi này có phần đuôi lưỡi hẹp, gài vào cán gỗ xẻ đôi. Lưỡi rìu thường loe ra và các mặt có thể được trang trí bằng các hoa văn hình xoắn ốc hoặc góc cạnh. Rìu Palstave được gắn vào đầu tách của một tay cầm bằng gỗ và sau đó được buộc bằng dây da.

Thời đại đồ sắt - rìu loe và sự hoàn thiện hình dáng

Vào đầu thời đại đồ sắt (khoảng 500 năm trước Công nguyên ở Bắc Âu), các loại rìu cũ, chẳng hạn như rìu có hốc, chỉ đơn giản là được thay thế bằng sắt, nhưng khả năng của vật liệu mới đã khiến sự xuất hiện của các loại rìu thay đổi dần dần. Với chất liệu mới, cũng như kỹ thuật rèn được cải tiến qua các thời đại làm chuyển biến về hình dáng cũng như cách chế tạo, với đầu rìu cũng trở nên lớn hơn, với lưỡi rìu rộng hơn hình loe cũng như chuôi có lỗ tra cán, hình dạng này là gần giống nhất so với những chiếc rìu mà ngày nay chúng ta vẫn đang sử dụng.

Rìu trong thời đại đồ sắt

Đây cũng là thời kỳ bùng nổ về văn hóa rìu chiến, với các mẫu rìu bản rộng được sản xuất hàng loạt và sử dụng như một loại vũ khí trên chiến trường cho các quân đội, với sức sát thương lớn và sự mạnh mẽ không gì sánh bằng mà. Người viking với thể hình to lớn là một đoàn quân tận dụng tốt nhất loại vũ khí này và trở lên nổi tiếng là một quân đoàn cực kỳ thiện chiến trong lịch sử.

Rìu chiến của người viking

Thời kỳ công nghiệp hóa - sự suy thoái của rìu

Trước khi công nghiệp hóa, rìu được sản xuất tại nhiều lò rèn nhỏ. Thiết kế và cấu trúc của chiếc rìu được xác định bởi chức năng của nó, yêu cầu của người sử dụng và tay nghề của người thợ rèn rìu. Cho đến giữa thế kỷ 19, rìu vẫn được sử dụng cho các công việc quy mô nhỏ bởi thợ thủ công và các cộng đồng nông dân tự cung tự cấp.Khai thác gỗ mạnh mẽ đi kèm với quá trình công nghiệp hóa đã mang lại những khách hàng hoàn toàn mới với quy mô lớn: Các công ty lâm nghiệp và công nhân rừng chuyên nghiệp. Sự gia tăng nhu cầu đối với rìu khiến việc sản xuất rìu thu hút nhiều lợi ích thương mại hơn và nó được tập trung ở các nhà máy sản xuất rìu.

Những người phụ nữ đang lắp ráp rìu tại nhà máy sản xuất Plumb vào năm 1927

Thời gian vận hành lâu dài và hiệu quả sản xuất làm giảm chi phí sản xuất. Những chiếc rìu đã trở thành những sản phẩm công nghiệp được sản xuất hàng loạt cũng như được tiêu chuẩn hóa.

Vào những năm 1960, khi cưa máy xuất hiện, chúng đã thay thế rìu trong công việc lâm nghiệp và ngành công nghiệp rìu chịu áp lực rất lớn. Doanh số bán rìu sụt giảm nghiêm trọng và nhiều xưởng rèn rìu phảingừng kinh doanh. Những người tiếp tục phải hợp lý hóa hoạt động của mình để giảm chi phí sản xuất và tồn tại. Những chiếc rìu được chế tạo nhanh chóng và rẻ nhất có thể, thường được gia tăng thêm cả các chức năng khác và đảm bảo chất lượng.

Thời hiện đại - rìu vẫn là một công cụ cực kỳ hữu dụng

Các loại máy cưa, máy bào,... đã gần như thay thế hoàn toàn công năng của rìu. Rìu của hiện được tại sử dụng chủ yếu trong nông nghiệp, trong nhà, trong các hoạt động ngoài trời, v.v. cho các công việc nhỏ, gần giống như trước khi ngành lâm nghiệp phát triển. Tuy vậy nó vẫn là một công cụ cực kỳ tiện dụng và hữu ích được nhiều người sử dụng với sự nhỏ gọn và tiện lợi khi mang theo bên mình, ngoài ra rìu thời nay được thiết kế rất tối ưu với những công năng đặc hiệu khác và hoàn toàn có thể làm những việc mà một chiếc dao không thể làm được.

Những chiếc rìu hiện tai với sự tích hợp nhiều tính năng, cùng thiết kế cực kỳ bắt mắt là một thứ dụng cụ mà bất kỳ người đàn ông nào cũng muốn sở hữu. Đặc biệt trong quân đội, với môi trường hành quân và thực hiện nhiệm vụ tại những nơi có môi trường khắc nghiệt thì những chiếc rìu quân dụng là một dụng cụ không thể thay thế.

Rìu quân dụng rất được ưu chuộng

Những chiếc rìu quân dụng ( ở đây là dòng Gerber Downrange Tomahawk ) có lưỡi rất sắc, phía mặt rìu được làm rỗng làm tay cầm và giảm trọng lượng, các cạnh vát cong để binh lính sử dụng làm móc kéo, đòn bẩy hay chỉ đơn giản là mở bia. Gáy lưỡi rìu có thể được vát nhọn hoắt hoặc làm tù lại để đóng đinh. Phần tay cầm bọc nhựa vát lỗ tăng độ ma sát khi cầm và phía dưới cán rìu có khe để nhổ đinh, phá cửa hay giúp cậy những hòm đồ bằng gỗ. Quá nhiều công năng và sức mạnh trong một món dụng cụ chính là thứ hấp dẫn của rìu trong thời hiện đại, mạnh mẽ hơn dao, nhỏ gọn dễ dàng mang theo cùng với các sự tích hợp, thiết kế thông minh khiến cho rìu hiện đại trở thành một trong những công cụ cực kỳ hữu ích mà ai cũng muốn trang bị.

Tác giả bài viết
Mai Văn Tài