Cây cau cảnh (cau đẻ) - Nguyễn Huy Trí

1. Đặc điểm hình thái và cấu tạo

Cau cảnh là cây thân gỗ có đốt, phân nhánh dưới gốc tạo thành bụi nhỏ. Thân có nhiều đốt, thẳng, màu vàng ánh, dưới gốc của thân có các chồi nách có khả năng tạo thành nhánh chồi. Các bó mạch gỗ và mạch rây phân tán khắp thân, gỗ thuộc loại gỗ mềm.

Lá kép lông chim có bẹ lá ôm lấy thân, khi già thì tách ra khỏi thân để lộ các đốt của thân.

Cây thường không to cao, từ gốc có nhiều nhánh mọc thành bụi, khóm. Các nhánh tuy mọc ở gốc của thân nhưng không thể tách ra nhân giống như đối với các cây thực vật lớp 2 lá mầm được vì khả năng ra rễ kém, khi tách dễ bị chết do lớp gốc bị hỏng.

Cây lớn thường ra hoa vào tháng 5 - 6 và có lá bắc to bao ngoài như dừa, cau ăn quả v.v... Có khả Dằng đậu quả khá cao.

2. Nguồn gốc và yêu cầu ngoại cảnh

Cau cảnh có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới như ở miền nam nước ta được sưu tập để trồng làm cảnh. Trong họ thực vật Arecaceae còn có cau bụng (Reystonia elata Bartr) cau rừng (Areca laosensis Becc) cũng được trồng làm cảnh.

Có nguồn gốc nhiệt đới, chúng yêu cầu điều kiện nóng ẩm và là cây ưa sáng để sinh trưởng và phát triển vì vậy các loại cau cảnh không được dùng làm cây cảnh trong nhà, nội thất mà thường đặt để ở ban công, sân hoặc vườn. Tuy nhiên chúng cũng là loại cây khá chịu điều kiện khô hạn song khả năng ra lá kém, thân trở nên nhỏ và chuyển màu, ít đẻ nhánh. Với điều kiện thích hợp trong một năm cau cảnh ra được 2 - 3 lá và chồi, nhánh ở gốc sẽ phát sinh nhiều.

Cau cảnh không yêu cầu khắt khe về điều kiện đất đai, chúng có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau miễn là đất có đủ ẩm không quá khô hạn.

3. Kỹ thuật nhân giống

Cau cảnh chỉ nhân giống được từ hạt của quả để tạo ra cây con, thường thì ở miền nam nước ta có điều kiện thích hợp để cho cây ra hoa làm quả nên phần lớn hạt nhân giống được mua từ miền nam mang ra.

Để nhân giống cần chọn các quá già trên cây (thường là quả 2 năm ) khi mà vỏ quả đã có màu nâu vàng, hơi khô để đem trồng. Lấy hạt khô từ các quả này ngâm trong nước từ 10 - 12 giờ sau đó ủ ở nơi ẩm để khi gieo, hạt mọc nhanh.

Đất gieo hạt làm nhỏ, tơi xốp, ở phía trên nên làm dàn che tạo điều kiện giữ ẩm cũng như tránh -sương muối vì thời vụ gieo hạt thường vào cuối năm. Sau khi lên luống kích thước thích hợp với điều kiện cụ thể, hạt được đặt trên luống với khoảng cách 20 x 30cm (cây x hàng sông) với hai hàng hay 3-4 hàng trên 1 luống. Dùng đất lấp hạt ở độ sâu
1 - 1,5cm, trên mặt phủ rơm rác mục để giữ ẩm và khi tưới không làm trôi đất, đóng váng mặt.

Tưới giữ ẩm thường xuyên sau khi gieo mỗi ngày 2 lần vào sáng và chiều tối cho đến khi hạt mọc thì tưới ít hơn mỗi ngày 1 lần.

Khi cây đã có 2 - 3 lá thật, có thể dỡ bỏ dàn che và tiến hành sới xáo mặt luống, làm cỏ và thúc bằng nước phân chuồng pha loãng cho cây.

Sau 1 - 1,5 năm cây con có thể được chuyển trồng ở trong chậu hoặc xuất bán.

4. Kỹ thuật trồng

Đất trồng cau cảnh nên chọn đất thịt trung bình hay hơi nặng, giàu dinh dưỡng, mùn và khả năng giữ nước cũng như thoát nước tốt. Không nên chọn đất nhẹ, nhiều rác, xác thực vật mục để tránh giun và bệnh gây hại cây.

- Cau cảnh là loại cây dễ sống nên có thể trồng ở các thời gian trong năm, song thích hợp nhất là trồng vào tháng 3 - 4 và tháng 8 - 10 hàng năm trong điều kiện nước ta khi mà cây đang ở thời kỳ bắt đầu sinh trưởng mạnh (tháng 3 - 4) hoặc khi cây ở thời kỳ sinh trưởng chậm hoặc ngừng sinh trưởng.

- Khi trồng trên đất hay trong chậu cần chú ý bón phân lót trước khi trồng và trồng nông, lấp đất ở gốc không quá sâu để tránh cây bị "nghẹn" sinh trưởng và ra nhánh kém. Trồng xong cần tưới nước để giữ ẩm và làm chặt gốc cho cây khỏi bị đổ.

Sau khi trồng cần tưới nước mỗi ngày 1 lần cho đất đủ ẩm sao cho đất không quá ẩm và bị sũng nước trong thời gian 10 - 15 ngày để cây bén rễ vào đất.

5. Chăm sóc cho cây

Cau cảnh cần được trồng hoặc đặt để ở những nơi đầy đủ ánh sáng. Không đặt ở nơi ánh sáng yếu, trong nội thất vì bản lá sẽ mỏng, cây sinh trưởng yếu và kéo dài sẽ làm lá chóng rụng và dẫn đến chết. Do yêu cầu nước khá cao để sinh trưởng, ra nhánh nên cau cảnh yêu cầu tưới nước đều không để đất quá khô hạn.

Định kỳ 2 tháng tưới cho cây bằng nước phân chuồng 1/20 - 1/15 thúc cho cây và giữ cho bộ lá xanh tốt.

Tác giả bài viết
Nguyễn Huy Trí