Thức ăn của Yến hót - Việt Chương

Thức ăn chính của Yến hót là thức ăn hột, gồm có hột kê và hột cải ngọt, hột mè. Chúng ăn bằng cách dùng mỏ tách vỏ ra để ăn phần bên trong.

Ở nước ngoài, thức ăn của Yến hót được nhiều cơ sở chế biến sẵn với công thức tối ưu, được đóng gói hay cho vào hộp, người nuôi chim chỉ việc mua về cho ăn. Nhưng theo cách nuôi chim của người mình, thì mỗi người tùy theo kinh nghiệm của mình mà pha trộn với tỷ lệ riêng, ít ai giống ai.

Thức ăn hột: Trong đời sống hoang dã, Yến rừng cũng thích ăn các loại hột khô và hột tươi, cùng bông cỏ. Nuôi lồng, ta cho chim Yến ăn những loại hột mà chúng vừa thích khẩu, vừa sẵn có trong thiên nhiên, như hột kê, hột cải và mè đen.

Hột kê vốn là cây lương thực dành cho người để làm bánh hoặc nấu chè ăn, ăn rất bổ dưỡng. Cây kê lại dễ trồng, chịu được khí hậu của ba miền đất nước nên vùng nào trồng cũng được, miễn là phải trồng trong mùa nắng ráo. Hột kê dành cho chim ăn phải là hột tốt, hột chắc, không nhiễm thuốc sát trùng.

Hột cải ở đây là cải bẹ xanh, vốn là loại thổ sản mua lúc nào cũng có. Hột cải bẹ xanh vừa lớn hột, vừa có tính chất cay thích hợp với khẩu vị của Yến hót. Có nhiều người cho chim ăn thuần hột cải (không hột kê, không mè) và bầy chim vẫn sinh sản tốt.

Hột mè là cây lương thực của người, dễ trồng và mua lúc nào cũng có, nhưng ta chỉ cho chim ăn với số lượng nhỏ mà thôi.

Thường thì ta trộn chung các hỗn hợp trên với tỷ lệ như sau:

Hột kê: 60 phần trăm

Hột cải: 30 phần trăm

Hột mè đen: 10 phần trăm

Có thể trộn với số lượng nhiều, phơi thật khô và để dành cho chim ăn dần.

- Thức ăn bột: Chim Yến hót cũng thích thức ăn bột. Người ta thường dùng loại bánh nướng dòn hoặc bánh Bisquit tán nhuyễn thành bột cho chim dễ ăn. Thứ bột này gọi chung là Biscotte.

Thường thì bột Bicotte được nghệ nhân mình chế biến bằng bột gạo hoặc bột bánh mì khô trộn chung với tròng đỏ trứng gà. Có hai cách pha chế sau đây:

1/ Một lon sữa bò gạo (250 grs) ngâm vào nước lã hai giờ, rồi vớt ra để thật ráo, sau đó bắt chảo rang vàng. Gạo rang này cho vào cối đâm nhuyễn thành bột. Sau đó, trộn vào bốn tròng đỏ trứng gà (hay trứng vịt) luộc chín rồi đem ra nắng phơi khô. Cuối cùng là làm cho bột tơi ra rồi cất vào hộp đậy kín cho chim ăn dần.

2/ Mua bánh mì khô (loại có trét bơ sẵn) về đâm nhuyễn thành bột. Sau đó, đong một lon sữa bò bột trộn với bốn tròng đỏ trứng gà luộc chín, đem phơi khô vài nắng cho chim ăn dần.

Bột Biscotte cũng là thức ăn chính của Yến hót, phải cho ăn mỗi ngày. Chim trong thời kỳ nuôi con rất thích ăn bột này vì vậy phải cung cấp cho chim số lượng nhiều hơn, gấp hai hoặc gấp ba lần.

Trung bình mỗi ngày ta cho một cặp chim Yến hót ăn số lượng thức ăn như sau:

- Một muỗng cà phê vun thức ăn hột (kê, mè và hột cải)

- Một muỗng cà hê bột Biscotte

- Một miếng ruột bánh mì nhúng nước.

- Một phần tư cái trứng gà luộc (nhất là trong thời kỳ chim đang nuôi con)

- Một hay hai lá rau xà lách

Thế nhưng, kinh nghiệm cho thấy cho chim ăn như vậy chưa phải là đầy đủ. Chúng còn cần những chất bổ dưỡng khác để sinh trưởng mạnh, để sinh sản.

- Vitamine: Yến hót nuôi lồng rất cần các chất Vitamine một cách đầy đủ trong thức ăn hằng ngày. Những Vitamine A-D-E rất cần thiết cho sự sinh trưởng của chìm trong mọi lứa tuổi. Chim cũng rất cần các chất phosphates và chất vôi. Đừng tưởng lầm là trong thức ăn hằng ngày có trứng gà là đủ. Thực ra, nếu lạm dụng trứng gà quá nhiều lại có hại cho sức khỏe của Yến hót, chúng dễ mắc bệnh đau gan.

- Mỡ tươi: Yến hót nuôi trong lồng rất thích ăn mớ tươi, tức mỡ heo. Mỗi ngày ta có thể cung cấp cho chim một mẫu mỡ nhỏ bằng một long tay, mà không gây trở ngại gì cho sự tiêu hóa của chim. Trái lại, mẫu mỡ nhỏ này lại mang lại cho chim những chất bổ cần thiết để kiến trúc xương và lông. Mỡ còn có tác dụng giúp chim mạnh khỏe, đời sống vui tươi, kích thích sự sinh sản. Mẹ thì mắn đẻ, con thì chóng mọc lông...

- Dầu cá thu: Chất này rất cần thiết cho sự sinh trưởng của Yến hót, nhất là trong mùa đông. Những chim con đang thời kỳ trưởng thành và những chim đang mùa thay lông rất cần đến dầu cá.

- Sulfate de soude: Đây là một thứ thuốc xổ, vừa chống táo bón, vừa giải độc cho cơ thể Yến hót, nhưng chỉ dùng trong một hai ngày rồi ngưng một thời gian dài..o

- Chất khoáng: Yến hót rất cần đến chất khoáng.

Trong mọi thời kỳ sinh trưởng của chim, chất khoáng đều là thức ăn cần thiết cả. Chất khoáng có tác dụng chữa các bệnh về đường ruột rất kiến hiệu. Thiếu chất này chim con chậm phát triển, chim mẹ sinh sản kém và sống èo uột.

Đây là công thức chế biến khoáng chất cho Yến hót và các loại chim nuôi nhốt trong lồng:

- Cát sạch                                25 phần trăm

- Đất đỏ Biên Hòa                    25 phần trăm

- Bột than                                 35 phần trăm

- Muối bọt                                 01 phần trăm

- Muối hột                                 01 phần trăm

- Đường cát trắng                     01 phần trăm

- Bột vỏ hầu                              10 phần trăm
                                                                      
- Bột cỏ cú                                 01 phần trăm

- Bột cam thảo                           01 phần trăm

Chín vị trên đây trộn lẫn vào nhau cho đều rồi cất vào nơi khô ráo cho chim ăn dần. Cứ mỗi lần cho ăn độ một tuần, sau đó dù còn dư cũng nên đổ bỏ, thay vào thứ mới.

- Mật đen: Đây là một ong nguyên chất pha với một ít khoáng cho chim ăn để ngừa bệnh nhiễm trùng cho Yến hót. Mỗi tuần cho ăn vài lần cũng đủ. Loại chim non vừa lẻ mẹ rất cần đến thức ăn này.

Trên đây là thức ăn thông thường của chim Yến hót. Nhưng tùy theo từng thời kỳ sinh trưởng của chim, ta nên dành cho chúng một thực đơn riêng. Chẳng hạn như:

- Chim mẹ đang nuôi con: Chim mẹ dang nuôi con thì ai cũng biết là rất ốm yếu do suốt một thời gian dài phải đẻ và ấp, bây giờ lại còn phải nuôi con. Vì vậy, khi chim con bắt đầu nở thì ta phải lo bồi dưỡng đúng mức cho chim mẹ. Ngoài thức ăn thông thường như hột kê, trứng gà luộc, rau cải, ta còn cho chim mẹ ăn mật đen, ăn paté cà rốt. Chất này được chế biến như sau: Lựa củ cà rốt vừa tươi vừa đỏ bào nhuyễn ra m hat Qt đĩa nhỏ. Sau đó trộn vào một muỗng Biscotte (hay bánh bicquit tán thành bột) để qua đêm cho nước ngọt của cà rốt thấm vào bột bánh, rồi trộn thêm một chút phó mát. Chim mẹ rất thích ăn thức ăn này.

Ta cũng có thể cho chim mẹ ăn bột hướng dương, vì trong đó có chứa nhiều Vitamine cần thiết. Ta dùng nhân bên trong hột hướng dương đâm nhỏ thành bột cho chim mẹ ăn. Mẹ ăn thức ăn này đút cho chim con giúp cho chim con mau lớn, thân hình mạnh khỏe cứng cáp và sắc lông tươi tắn.

- Thức ăn cho chim con: Chim con ở đây là chìm vừa lẻ mẹ, đang trên đà tăng trọng mạnh, nếu được nuôi no đủ, và bổ dưỡng.

Chim con tiêu thụ lượng Biscotte nhiều hơn là thức ăn hột, những Biscotte phải thấm nước hay sữa thì chim mới thích ăn, và ăn được nhiều.

Có thể dùng ruột bánh mì nhúng nước để chim con ăn được nhiều hơn. Hoặc bánh bicquit hay bánh mì nướng dòn cho vào cối đâm nhỏ rồi trộn với lòng đỏ trứng gà, cũng là thức ăn bổ dưỡng cho chim con.

Tóm lại, trong khi chim con còn khờ dại chưa thể ăn nhiều bột kê cho no bụng thì ta tìm những món ăn vừa mềm vừa d tilde e tiêu hóa như vừa kể ở trên để kích thích sự ăn uống của chúng.

- Thức ăn dành cho chim đang thay lông: Yến hót trong thời lỳ thay lông (thường m tilde oi năm hai lần) rất ốm yếu nên cần được ăn thức ăn bổ dưỡng. 

Chim trong thời kỳ thay lông rất cần đến chất trứng, cả lòng đỏ lẫn lòng trắng, và dầu cá. Nên trộn trứng và dầu cá vào Biscotte cho chim ăn thỏa thích. Sau thời kỳ thay lông thì bớt phần trứng đi.

Ngoài ra ta cho chim thay lông uống loại nước hợp chất để chim có sức đề kháng được nhiều bệnh tật. Dùng một chai nước khoáng loại tốt có dung tích nửa lít, pha vào một muỗng cà phê sulfate de soude rồi cho chim uống dần. Nên nhớ là mỗi khi dùng nên lắc chai cho đều.

Tác giả bài viết
Việt Chương