Công Cụ Tốt

Nội dung

Vài nét về nghề mộc, nghệ thuật từ gỗ ở Việt Nam

Đăng lúc: Thứ ba - 31/10/2023 23:42, Cập nhật 01/11/2023 07:18

Lịch sử nước Việt nam ta đã trải qua hơn 2000 năm, có rất nhiều những văn hóa nghệ thuật được hình thành và nghệ thuật từ đồ mộc là một trong số đó. Trong di sản văn hóa vô giá của con người Việt Nam, những mái đình cổ kính với hoa văn độc lạ được điêu khắc trên chúng đã gắn sau vào ký ức của những người dân Việt Nam, nó đã trở thành một cái nghề để nuôi sống những người có cùng đam mê tạo nên nét đẹp từ những khúc gỗ vô tri, thổi hồn vào trong đó nhờ những đôi bàn tay khéo léo và trí óc tưởng tượng phong phú. Từ đó đến nay mà nghề mộc cũng như nghệ thuật điêu khắc gỗ vẫn đang phát triển để giữ lại nét đẹp truyền thống mà cha ông đã truyền lại.

Bạn có muốn biết về thứ nghệ thuật tồn tại trên khúc gỗ không ? Cùng tìm hiểu những điều thú vị của nghề mộc nhé !

Khái quát về nghề mộc

Nghề làm mộc đã có từ rất lâu đời, điều đó có thể thấy từ những khu di  tích lịch sử, những ngôi chùa, bảo tàng: Những ngôi chùa bằng gỗ cổ kính với những nét đục đẽo tinh xảo, tượng phật bằng gỗ uy nghiêm.Nhiều nhà sử học cho rằng từ thời Lý thì nghệ thuật điêu khắc gỗ hay tạc những bức tượng Phật bằng gỗ đã rất phát triển vì lúc bấy giờ dạo phật đang du nhập vào đất nước ta.
Một phần tác phẩm điêu khắc trong một ngôi đình cổ

Khái niệm

Nghệ nhân đang tỉ mỉ hoàn thiện tác phẩm của mình

Nghề mộc, một nghề khi sinh ra đã có nhiều định kiến về nó. Nhiều người cho rằng công việc này là công việc bần hàn với mức lương ít ỏi chỉ đủ nuôi bản thân, tuy nhiên đây là một quan điểm sai hoàn toàn. Hiện nay trong giới “chơi” đồ gỗ thì một tác phẩm do một nghệ nhân lành nghề làm thì sẽ có giá khá cao.Vì sản phẩm làm ra là sự kết hợp hài hoà của cả bàn tay và trí não.

Bức tranh cây đa giếng nước đầu đình làm từ gỗ

Vậy nghề mộc có phải là một môn nghệ thuật không? Hoạt động chính tạo ra nghệ thuật của nghề mộc chính là khắc gỗ. Khắc gỗ là quá trình diễn đạt ý tưởng của người nghệ nhân vào một khúc gỗ vô tri, thổi hồn vào nó.Qua khái niệm này, có thể thấy công việc này thì cũng giống như những người hoạ sĩ cũng diễn đạt ý tưởng, suy nghĩ và tâm tư vào trong tác phẩm. Những pho tượng, những tác phẩm điêu khắc gỗ,..cũng giống như những bức tranh đều là nghệ thuật.

Mỗi người nghệ nhân trong nghề đều phải đấu tranh giữa con mắt nhìn đời và con mắt và con mắt nhà nghề để có thể duy trì và phát triển nghề.Không những thế thì tình yêu với nghề cũng là một thứ quan trọng để có một tâm hồn bay bổng với những tác phẩm của mình.
Có lẽ hiện nay nghệ thuật điêu khắc gỗ không còn còn phát triển như trước nữa vì người tiêu dùng đã thay thế đồ dùng gỗ bằng gốm, thuỷ tinh, nhôm, thép chất liệu này làm tăng tính hiện đại cho căn nhà.Tuy nhiên ở đâu đó trên thị trường vẫn có nhiều người tiêu dùng yêu thích sự cổ kính, mộc mạc của những sản phẩm gỗ, vậy nên nghệ thuật này sẽ không bị lụi tàn.

Ứng dụng của nghề mộc

Nghề mộc xuất hiện xung quanh chúng ta, thể hiện hằng ngày thông qua những vật dụng đơn giả như bàn, ghế, tủ quần áo, giá đỡ,..., những vật dụng vô cùng phổ biến của mỗi gia đình. Nó có rất nhiều chức năng, vai trò và phù hợp với nhu cầu sử dụng của người Việt.
Những vật dụng trong bếp được làm từ gỗ

Dụng cụ bếp núc cho những bà nội trợ

Kệ sách nhỏ gọn để trang trí góc làm việc của bạn
Không những thế những tác phẩm từ nghề mộc còn đi sâu vào đời sống văn hóa tín ngưỡng của người Việt Nam.Khi đến thăm quan những ngôi chùa, đền,.. bạn rất dễ bắt gặp những bức hoành phi câu đối, những pho tượng hết sức uy nghiêm được đặt trang trọng trên mỗi gian thờ. Mọi thứ được sắp xếp hết sức tinh tế và tôn nghiêm.

Những bước tạo ra một sản phẩm gỗ

Để tạo ra một sản phẩm  gỗ người nghệ nhân phải mất nhiều thời gian cũng như chất xám để  tạo ra và phải tuân thủ theo những bước làm việc sau đây
Bước 1:Việc tạo ra ý tưởng và chọn những phôi gỗ tốt cho tác phẩm của mình,Công Việc này người nghệ nhân phải thực hiện được những việc sau: Sản phẩm cần làm gì ? Tạo hình dáng sản phẩm như thế nào ? Lựa chọn được màu gỗ cũng như phôi gỗ dùng gỗ gì ?. Hoàn thành những công việc này người nghệ nhân sẽ dễ dàng hoàn thiện tác phẩm của mình.Những loại gỗ được sử dụng nhiều nhất là những dòng gỗ hương, mụn, chò, xưa,...
Bước 2: người nghệ nhân cần làm là tạo hình cho tác phẩm của mình bằng những đường phá khối phá nét. Bước làm này sẽ phải dùng đến những loại máy móc chuyên dụng để có thể tạo hình cho tác phẩm từ phôi gỗ, sau đó phải loại bỏ những phần gỗ dư thừa để đi sâu vào những đường nét chi tiết hơn
Tiếp theo sẽ là những bước làm thủ công đó là đục, gọt nạo và đánh giấy ráp.

Những công đoạn cuối cùng để hoàn thiện sản phẩm bức tranh thuận buồm xuôi gió
Và cuối cùng là bước hoàn thiện, làm mịn và phủ sơn làm sản phẩm bóng và trông đẹp mắt hơn.

Sản phẩm được hoàn thiện và đưa đến tay khách hàng và nhà sưu tầm

Những tác phẩm nghệ thuật từ nghề mộc

Một trong những tác phẩm nghệ thuật tiêu biều nhất của nghề mộc, chính là những tuyệt phẩm từ điêu khắc gỗ. Ta có thể khẳng định rằng, điều khắc gỗ chính là đỉnh cao của nghề mộc là thứ tinh hoa cao quý nhất mà nghề mộc mang lại cho nhân loại. Những tác phẩm điêu khắc gỗ là vô giá theo thời gian, bời chúng không chỉ là những hình ảnh đẹp, những bức tranh thơ mộng, mà nó còn mang dấu ấn của lịch sử. Hãy cùng chiêm ngưỡng những tinh hoa của nghề mộc qua những tác phẩm điêu khắc nổi tiếng.

Những tác phẩm điêu khắc cổ thời Nguyễn

Điêu khắc gỗ, một nghề thủ công lâu đời của người dân Việt Nam, đã xuất hiện từ thủa xa xưa. Đặc biệt vào thời Nguyễn, do yêu cầu của nhà Vua về kiến trúc cung điện tạo điều kiện phát triển cực tốt cho nghệ thuật điêu khắc này.

Mộc bản thời Nguyễn là những ghi chép của Lịch sử
Mộc bản thời nhà Nguyễn là những bản thảo được khắc lên những tấm gỗ ghi lại những chính văn chính sử nổi tiếng thời xưa. Những kí tự Hán Nôm được khắc vô cùng tinh xảo và đẹp mắt được lưu giữ đến tận thời nay.Với giá trị vô cùng to lớn đó, Mộc bản triều Nguyễn đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình kí ức thế giới vào ngày 31/7/2009 và trở thành tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam.

Bộ bàn ghế tiếp khách khảm đá xà cừ của vua thời Nguyễn( nguồn báo vnexpress)

Bộ trần phong thời nguyễn( nguồn báo tiền phong)
Chiếc trấn phong là điểm nhấn tinh tế trong không gian cổ kính của thời xưa, cùng bộ bàn ghế bành tượng được khảm xà cừ ngũ sắc tinh tế tô điểm thêm cho nét cổ kính của nghệ thuật thời xưa.

Bát gỗ thời Nguyễn( nguồn báo tiền phong)

Những bức tượng được điêu khắc từ thời Nguyễn( nguồn báo tiền phong)
Điêu khắc gỗ thời Nguyễn là một phong cách riêng biệt với những đường nét tinh xảo độc đáo, Vì thế, sự ảnh hưởng này đã tác động vào quá trình hình thành của các tác phẩm gỗ thời điểm này.Và đây cũng là thời kì hoàng kim của nghệ thuật điêu khắc gỗ thời Nguyễn, là đầu tàu của nền nghệ thuật dân tộc nói chung và nền nghệ thuật điêu khắc gỗ nói chung.

Những tác phẩm điêu khắc gỗ khác

Thừa hưởng những tinh túy mà cha ông đã để lại, những nghệ nhân gỗ ngày nay đã giữ lại những làng nghề và phát triển bền vững môn nghệ thuật này

Cây gỗ điêu khắc nguyên khối từ thân gỗ to
Một món quà thủ công hoàn hảo cho người đam mê sưu tầm đồ trang trí bằng gỗ.Sản phẩm mang xu hướng cổ điển và hợp xu hướng, một món đồ trang trí độc đáo cho ngôi nhà của bạn và nhiều hơn thế nữa.

Hình ảnh chim phượng hoàng được điêu khắc trên gỗ
Cũng là một sản phẩm trang trí khác tuy nhiên đây là điêu khắc một con vật theo dạng 3D, khiến cho người nhìn có cảm giác như còn phượng hoàng đang xuất hiện vậy.

Bức tranh chùa một cột được điêu khắc vô cùng tinh xảo

Bức tranh hai cây tùng bên chiếc nhà nhỏ thật giản dị và mộc mạc

Tượng quan âm bồ tát
Ngoài những tác phẩm để trang trí còn có những tác phẩm mang tính tâm linh , biểu tượng cho những ngôi đình ngôi chùa là tượng phật và các bức tranh được chạm khắc tinh tế làm tăng thêm sự uy nghiêm cho nơi này.

Bức chạm khắc hình rồng trong một ngôi đình cổ kính.

Tác phẩm điêu khắc chân dung của một vị bồ tát vô cùng phúc hậu và chân thực.

Hình ảnh ông thọ được điêu khắc thật tinh tế.

Thực trạng nghề mộc ở Việt Nam hiện nay.

Từ những tác phẩm gần đây đã cho chúng ta thấy rõ được sự thay đổi của nghệ thuật này, đó chính là về công cụ và cách trình bày của tác phẩm.Vì hiện nay đã có những công cụ hiện đại hơn để hỗ trợ quá trình làm việc cùng với đó chính là từ trí óc sáng tạo của người nghệ nhân. Sự thay đổi này bước đầu đã làm cho nghệ thuật này trở nên phong phú và nhiều màu sắc hơn.
Tuy nhiên trên thực tế lại cho thấy những sản phẩm mộc đang trở thành những “món hàng hiếm“ ở thời điểm hiện tại. Bởi vì người tiêu dùng hiện nay đang ưa thích những dụng cụ mang tính hiện đại, cho nên những mặt hàng thủ công hiện nay rất kén người sử dụng, chỉ có những người có đam mê với đồ gỗ, những nhà sưu tầm đồ gỗ mới có hứng  thú. Vậy nên người sản phẩm này cần có những tiến bộ để sản phẩm có thể đáp ứng nhu cầu của nhiều người tiêu dùng hơn.

Bộ bàn ghế được bày bán tại một cơ sở nhỏ lẻ
Ngày nay giá trị của các sản phẩm như bàn ghế, tranh treo tường, bình lục bình,... bằng gỗ đang có giá thành tương đối cao. Nó cũng phản ánh rất đúng về tính chất của sản phẩm như chất liệu gỗ,thời gian hoàn thành, tiền công, ….Có thể dễ dàng tìm kiếm những sản phẩm qua những phiên hội chợ, chúng được trưng bày trên những vỉa hè của những thành phố lớn. Những người nghệ nhân gỗ đến từ nhiều nơi đang cố gắng đưa những sản phẩm này đến gần hơn với người tiêu dùng.

Những khối gỗ chuẩn bị được xuất khẩu
Các công đoạn làm việc giờ đây đã được rút gọn và trở nên dễ dàng hơn với hỗ trợ của những thiết bị hiện đại hơn. Việc này góp phần làm thị trường gỗ của Việt Nam đã được mở rộng hơn.Các sản phẩm điêu khắc gỗ của nước ta đã có mặt trên 120 quốc gia trên thế giới.

Các làng nghề truyền thống

Nếu các bạn đang muốn theo nghề truyền thống này, bên cạnh việc theo học tại các trường đại học, cao đẳng hay các trường dạy nghề có đào tạo thì các làng nghề cũng là nơi vô cùng hữu ích cho những bạn có đam mê với nghề truyền thống này.Nơi đây chính là môi trường thực tế giúp chúng ta có thêm nhiều kinh nghiệm quý báu.Các làng nghề nổi tiếng hiện nay như:
Làng nghề La Xuyên và Ý Yên Nam Định
Làng nghề Đồng Kỵ, Phù Khê Bắc Ninh
Làng nghề Canh Nậu
Làng nghề Kim Bồng Tỉnh Quảng Nam

Nghệ nhân của làng nghề Phù Khê Bắc Ninh

Một nghệ nhân trẻ đang làm quen với những công đoạn đầu tiên
Tại các làng nghề này việc giữ lại những nét truyền thống là một điều quan trọng, qua từng thế hệ việc cha truyền lại cho con vẫn đang được duy trì qua hàng trăm năm nay. Nơi đây đã sản sinh ra rất nhiều người nghệ nhân từ những đôi bàn tay lão luyện được mài giũa qua rất nhiều năm đến những đôi bàn tay trẻ là những người tiếp nối môn nghệ thuật này. Việc được học hỏi những kinh nghiệm thực tế từ môi trường này là điều vô cùng quý giá cho những bạn trẻ có niềm đam mê với nghệ thuật điêu khắc gỗ này.

Những công cụ cần thiết cho người đam mê

Để trở thành một người nghệ nhân giỏi đòi hỏi bạn phải có niềm đam mê tuyệt đối với nghề. Điều này có nghĩa khi bạn bắt đầu một công việc đòi hỏi sự đầu tư không chỉ về kiến thức, kỹ năng mà còn cả về mặt vật chất và tài chính của mình.  Chính vì điều đó mà bạn hãy lựa chọn những sản phẩm tốt phù hợp với công việc điêu khắc này, để tối ưu hóa những khoản đầu tư về tài chính của bạn cho môn nghệ thuật này


Bộ 12 đục chạm gỗ bằng tay

Những mũi khắc gỗ với đầy đủ các kích thước cho sản phẩm thêm nhiều đường nét khác nhau

Các mũi doa gỗ với những kích thước khác nhau

Bào gỗ bằng tay không thể thiếu cho một người thợ mộc


Lưỡi cưa gỗ hỗ trợ xể những phôi gỗ ra thành nhiều chi tiết

Kết luận

Bài viết này giúp bạn hiểu thêm về nghệ thuật điêu khắc gỗ sự hình thành của một tác phẩm điêu khắc gỗ.Hãy gìn giữ và phát triển nghề truyền thống này bằng những công cụ và nhà phân phối uy tín nhất.

Bài viết liên quan